به نام ایزد منان
دوره ی جدید خوانش دیوان مختومقلی فراغی آغاز می شود. بنیاد مختومقلی فراغی، از
عموم علاقه مندان زبان و ادبیات ترکمنی، برای حضور در این جلسات ادبی دعوت به عمل
می آورد.
مکان: گنبد کاووس، خیابان شریعتی شرقی، پاساژ شهرداری. واحد شماره ی ۷ بنیاد
مختومقلی فراغی.
زمان: چهارشنبه ۲۹/۱۰/ ۱۳۸۹ ساعت ۶ بعد از ظهر
بنیاد مختومقلی فراغی
| ||||||||
مسعود رضوي | ||||||||
... بي‌گمان تاريخ‌نويس مي‌تواند رويدادها را به گونه‌اي تأليف كند كه خواننده چنان پندارد كه وقايع در پيش ديدگانش مي‌گذرد. ولي حتي در اين حال، پيوند ميان رويدادها را بايد درنظر گيرد تا آنچه را «پراگماتيك» نام دارد، روشن كند. يعني علل و دلايل رويدادها را نشان دهد. ليكن چنان كه تصور نيز مي‌توان كرد، اين كار به ياري صورت معقول نياز دارد بي‌آنكه بدين‌سان انديشه‌ی عقلي با خود دچار تناقض شود. با اين وصف در چنين روشي، رويدادها همچنان جوهر و اساس تاريخ‌اند... (هگل، عقل در تاريخ، ترجمه حميد عنايت، تهران 1379، ص 25 |
سافران بولو با قدمت تاریخی ۳۰۰۰ ساله خود مهد تمدنهای بسیاری بوده و امروزه نیز یک مرکز فرهنگی فوق العاده ارزشمند می باشد. در این شهر علی الخصوص کاروانسراها، حمام ها، مساجد، چشمه ها، پل ها و عمارات بی نظیر باقیمانده از دوره عثمانیان موجبات شیفتگی همگان را فراهم می سازد.
شورای عالی یادواره ها بسال ۱۹۷٥ سافران بولو را منطقه استحفاظی اعلام نمود که بدنبال آن توجه و علاقه آکادمیک به آن مرزهای کشور را پشت سر گذاشت. با تشکیل و راه اندازی تاسیسات توریستی کوچک و متوسط از دهه ۱۹۹۰ بدین طرف سافران بولو نقش مهمتری بر عهده گرفت. عمارات متروکه، هتل ها و رستورانهای کوچک کم کم مرمت گشته و دوباره به محیط کار و کاسبی تبدیل شدند. پیاده رو های سنگفرش و آثار یادواره ای و ارزشمند مرمت شد و هنرهای دستی و هنرهای دستی رو به نابودی دوباره جان تازه ای بخود گرفت. بر اساس اسناد تاریخی موجود اولین بقایای مستند در سافران بولو به دوران بیزانس مربوط می باشد. در دوران بیزانس سافران بولو و یا با نام آنروزش دادیبرا در سالهای بین ۳۹٥ تا ۱٤٥۳ بصورت قلعه های مستحکم در مقابل حملات اعراب مقاومت نموده است.
تركمنها در دولت عثماني
با آغاز حاكميت عثماني بر آناتولي، تركمن‌هاي كوچنده آناتولي به نام يوروك (Yoruk يا Yuruk) ناميده شدند.
اينكه اسم «يوروك» از مصدر «يورومك» ساخته شده و به معناي «راه رونده» «سفر كننده»، مردم چادرنشيني كه در يك مكان اقامت نداشته و دائماً تغيير مكان ميدهند، عموماً پذيرفته شده است. اما گستره‌ي توزيع و پراكندگي يوروك‌ها از مغرب هلال رود قزل ايرماق در حاليكه ايچل (icel) را هم در بر مي‌گيرد با مناطقي كه در غرب خط بين رود قزل ايرماق و ايچل قرار مي‌گيرد و به عنوان روم‌ايلي تثبيت شده است، مي‌باشد. بدین خاطر به افرادی که قبل از قرن17/م، در غرب آناتولی کوچ نشینی می نمودند و به روستا هایی که آنها بنا می کردند یوروک و یوروک کویواطلاق شد. هم چنین به افراد کوچ نشینی که از آن قرن به بعد، به این مناطق آمدند «تركمن» گفته شده است. به روستاهايي كه اين افراد ساختند نيز «تركمن كويو= روستاي تركمن» اطلاق گردید..
به نوشته «ابن سعيد» در حوالي «دنيزلي» 200000 در جوار «قسطمونو» 100000 ، در فاصله بين «كوتاهيه» و «قراحصار» 30000 چادر تركمن‌هاي كوچ‌نشين وجود داشت ،كه اين ارقام، از آنچه ذكي وليدي توغان، با تكيه بر «العمريه» در مورد تعداد قواي نظامي امير نشين‌هاي آناتولي ذکر نموده، بسيار كمتر است. بنابراین آناتولي شرقي، كاملاً به صورت «سرزمين تركمن» درآمد، هرچند كاربرد اسامي غير تركي شهرها همچنان ادامه داشت. اينكه روستاها، كوهها، اوبه‌ها، درياچه‌ها، دشت‌ها و بيابان ها، اسامي تركي يافتند، وجه ديگري از «ترك شدن» را به نمايش گذاشت.
به نام ایزد منان
افسانه هایی در باره ی پیدایش آفتاب( در اسطوره شناسی ترکان)
خلاصه ی افسانه ی آلتایی که تقدیم می شود، با افسانه های آن ترکان در خصوص " پیدایش
مرتبط است.در افسانه های پیدایش آلتای نیز، در آغاز جز یک " دریای بی کرانه چیز دیگری
وجود نداشت. بر اساس آن افسانه، " ماه " و خورشید" به جز " تولی"( آئینه) نبوده اند. نام
کوچک ترین پسر چنگیزخان، تولوی، یعنی " آئینه" بود.براساس این باور، ماه و خورشید، ذاتآ
صاحب قدرت ویا قدرت هایی نبودند.آنها بجز " انعکاس " نور و گرما " یی که " تانری" فراهم می
کرد، کاری صورت نمی دادند. غرض، آئینه ها بجز اینکه قطعه ای از یک کانی باشند، چیز
دیگری نبودند.بدین سبب برخی، نگاه کردن " شامان ها" به آئینه برای" طالع بینی" را با آن
باور، مرتبط می دانند.
" نه ماه وجود داشت ونه خورشید، انسان ها پرواز می کردند.
پرواز کنندگان گرما می بخشیدند و نور افشانی می نمودند.
" از افسانه های ترکان آلتای
1—خورشید
خورشید در اسطوره شناسی ترکان باستانی، اهمیت بسیار زیادی داشت. با گرویدن " اویغوران " به آئین "مانی" در سال 763/م به تدریج شاهد آغاز افزایش اهمیت " ماه" هستیم. در زمان دولت بزرگ " هون" ضمناینکه " ماه" و " خورشید" حرمت و ارزش داشتند، شاهد انجام قربانی برای آنها می باشیم.
آقای آلماز یازبردی اف رئیس کتابخانه آکادمی مرکزی علوم ترکمنستان با حضور در محل رایزنی فرهنگی با سیدرضا میرمحمدی سرپرست نمایندگی دیدار و گفتگو کرد. وی در این دیدار ضمن اضهار علاقه به تعامل و همکاری دو طرف، توضیحاتی درباره کتابخانه آکادمی مرکزی علوم ترکمنستان ارائه داد. |
دراین نمایشگاه؛ آثار بسیاری منجمله "تاجر فرش در قاهره" اثر Jean Leon Gerome، "شام آخر" لئوناردو داوینچی و "حضرت سلیمان و ملکه صبا" جای گرفته اند که با نخ های پشمین و ابریشمین رنگرزی شده با رنگ های طبیعی بافته شده اند.
کار بافت تابلوهای فرش در شهر تبریز ایران، ٤ تا ۲٤ ماه به طول انجامیده و در هر یک سانتی متر مربع از فرش ها، ۲۳٤ گره وجود دارد.
"نمایشگاه گره به گره تابلوهای فرش" تا تاریخ ۲۳ ام ژانویه به طور رایگان برای بازدید علاقه مندان باز خواهد بود.
منبع:ت.ر.ت فارسی
به نام ایزد منان
به مناسبت خاتمه ی خوانش " داستان حماسی گور اوغلی" واهدای لوح تقدیر به تعدادی از علاقه مندان و یاریگران زبان و ادبیات ترکمنی،مراسمی در دفتر "بنیاد مختومقلی فراغی" گنبدکاووس، برگزار شد. با دعوت مدیر عامل بنیاد مختومقلی فراغی،تعدادی از اساتید و نمایندگان تشکل های فرهنگی استان گلستان و جمعی از مشتاقان ادبیات ترکمنی،در ساعت 16 روز چهار شنبه 22 دی ماه 89 در دفتر بنیاد گرد آمدند.
قيات خان
قيات خان حدود 1754 در كو موش دپه يا حسنقلي از مادر زاده شده است خان تركمن هاي حاشيه درياي خزر را ، قياس بگ ، قياس بك هم مي گويند . از گذشته هاي دور قيات خان اطلاعي در دست نيست . وي از ميان توده مردم بپا خاسته و فرزند يك آهنگر ماهر بود . وي خود نيز مدتي به حرفه ي آهنگري مشغول بوده مكان هاي زندگي وي كوموش دپه ، حسنقلي ، چله كن بوده است . ياغشي محمد و قادير محمد فرزندان قيات خان بودند . براي اولين بار نام او به سال 1813 ميلادي مطرح مي شود . تركمن هاي گرگان و اترك در همان سال به جنبش اعتراضي گسترده اي عليه فتحعلي شاه قاجار دست مي زنند
به دنبال سلطه ارتش رضاخان به تركمن صحرا اولين اقدام رضاخان دستور ساخت سه باب مدرسه در مراكزمهمه جعفرباي بود. طي فرماني به رئيس تيپ شما ل سر تيپ فضل اله ذاهدي مسئوليت ساخت اين مدارس (قشوني ) به وي محول شد. با افتتاح اين مدارس امور مربوط به اداره آن به نظاميان واگذار شد . آنها برنامه فارسي كردن اجباري تركمنها را آغاز كردند. همه مدارسي كه تدريس آنها به زبان تركمني بود بستندوبه جاي آن مدارسي كه تدريس به زبان فارسي بود گشودند
تاريخچه تاسيس مدارس درصحرا
مقدمه
موقعيت جغرافيايي و طبيعي يك كشور يا يك منطقه در مسائل اقتصادي، اجتماعي ،فرهنگي وسياسي آن جامعه تاثير به سزايي دارد چه بسا متفكراني همچون ابن خلدون ومنتسكيو عوامل محيطي را در سازندگي فرهنگ وتمدن يك جامعه اصالت ميدهند، واصولا رشدو توسعه فرهنگ و تمدن در جوامع يكجا نشين نمود پيدا ميكند . لذا شيوه زندگي كوچ و دامداري مردم تركمن صحرا از يك سو و موقعيت طبيعي دشت تركمن صحرا از سويي ديگر اقتضاي ضرورت سواد را نمي نمود
شهرستان گرگان مركز استان گلستان شهری زیبا و آراسته در متن طبیعت با دیدنی های فراوان است. مساحت این شهرستان در حدود2/1615 كیلومتر مربع و جمعیت آن بالغ بر 397946 نفر است.
پارك جنگلی نهارخوران: این پارك قدیمی ترین تفرجگاه های استان گلستان بوده كه در 4 كیلومتری جنوب شهر گرگان واقع شده است. دارای فضای جنگلی در طرفین جاده برای تفرج است. و با داشتن آب و هوای مناسب و دامنه پر شیب جنگلی مورد استفاده تفرج كنندگان داخلی و خارجی قرار می گیرد. این پارك دارای مهمانسرا های عمومی به ویژه مهمانسراها و كمپ های اقامتی زیبا است.
پارك ملی گلستان: این پارك در 150 كیلومتری شرق گرگان واقع شده است و مساحت آن 91895 هكتار است. پارك ملی گلستان نخستین پاركی است كه در ایران عنوان پارك ملی را به خود اختصاص داده است. این پارك با داشتن اقلیم های متفاوت و مناطق زیستی متنوع جنگلی، استپی و چشم اندازها و مناظر متبوع طبیعی از جمله جاذبه های گردشگری استان گلستان محسوب می گردد. اهمیت آن از نظر محققین و دانش پژوهان به لحاظ دست نخوردگی جوامع زیستی، گیاهی و جانوری و اكوسیستم های طبیعی، به عنوان میراث طبیعی و تنوع ژنتیكی بسیار زیاد است.
در تهیه این مجموعه از منابع بسیاری بهره گرفته و آثار بصری مختلفی را بررسی کردیم . در بین این منابع ، و ماخذ آثار اکرم اکورگان یکی از سنگهای زیر پایه ائی باستانشناسی ترک و موسس این رشته در ترکیه بیش از همه بکارمان آمد. اکورگان بعنوان فردی پیشگام در کشف تمدن اناطولی راهنمای مفیدی برای ما بحساب می آید. این محقق با کاوشهای بسیاری در مورد شهرهای عتیق اناطولی شهرت دارد.
كتاب مجموعه آثار سعدی به زبان تركمني در تركمنستان منتشر می شود
رايزني فرهنگي سفارت جمهوري اسلامي ايران در عشق آباد تركمنستان كتاب «مجموعه آثار سعدی» به زبان ترکمنی را در آینده نزدیک چاپ خواهد نمود. اين كتاب به قلم مرحوم آقاي رحمان رجب اف به رشته تحرير درآمده آقای ناصری رايزن فرهنگي ايران درتركمنستان طی مصاحبه ای در این باره اظهار داشت: |
مراسم دفن اموات در بین ترک های باستان
نوشته : رافائل بزرتینوف
از کتاب : تانگریانزم- دین ترک ها و مغول های باستان
ترجمه ، تنظیم و مقدمه از: دکتر رحمت قاضیانی
مقدمه : در بسیاری از مراسم روزمره در بین اقوام مختلف، چه در جشن ها و چه در مراسم عزاداری، مواردی است که انسان علت وجودی آنها را نمی داند و بصورت عادت و به نام سنت انجام می دهد.یکی از این موارد ، مراسم دفن اموات در بین ترکمن ها است. هفت روز عزا داری،اهمیت روزهای اول،سوم،هفتم،چهلم، و سالگرد متوفی و غیره مواردی است که ما باور داریم ولی علت اهمیت آن را نمی دانیم.
در طول تاریخ ، اقوام مختلف، ادیان گوناگونی را بعنوان باورهای خود انتخاب کرده اند.این باورها ،روش ها و عادات جدیدی را در زندگی آنها به ارمغان آورده است.در شیوه ی جدید زندگی، بسیاری از عادات و باورهای قدیمی با باورهای جدید ترکیب شده و روش ها و سنت های جدید را بوجود آورده است.انسانها، بسیاری ازسنت های خود را مربوط به دین جدید می دانند ،در حالی که بسیاری از آنها به باورهای دینی پیشین آنها مربوط می شود.
ايران سرزميني افسانه‌اي است. قدمت ديرينه آن ، همپاي تمام اسطوره‌هاي آسيايي است و نشانه‌هاي كهن‌ترن تمدنها و باستاني ترين فرهنگ ها هنوز از لابلاي افسانه‌ها و قصه‌ها ، آداب و رسوم اقوام لر ، كرد ، بلوچ ، تالش ، تركمن ، گيلك و… در فالب اوليه خويش مشاهده مي‌شود. ادبيات و فرهنگ عاميانه را در زبان تركمني «خلق دؤرديجي ليگي» مي گويند. اين عبارت معادل عبارت انگليسي Folklore است. فولكلور لغت انگليسي است و از دو جزfolk به معني مردم و lore به معني دانش و دانستني تشكيل شده است. در مجموع ، اين واژه بيانگر آداب و سنن، حكايتها ، داستانها و باورهاي مردمي يك ملت است . فولكلور در حقيقت عاطفي ترين نمودهاي ذوقي و احساسات شفاف مردم است و راز بقاي آن نيز در همين خصوصيت نهفته است.
دولت سلجوقي و تركمنها
موقعيت مهمي كه تركمنها در دنياي ترك و جهان اسلام به دست آوردند، ناشي از ايجاد و تاسيس دولت سلجوقي بوده است. اينگونه مي‌گويند كه سلجوق سوباشي، پدر بنيان گذار دولت سلجوقي، از قبيله «قنيق» بوده است. ضمناً وقتي كه او از نزد اوغوز یبغو خارج شده به شهر «جند» كه در جوار شهرهاي اسلامي قرار داشت آمد، همراهان وي تنها وابستگان و منسوبان به قبيله قنيق نبوده‌اند. چونكه سلجوق، همانگونه كه از عنوان «سوباشي» نيز مستفاد مي‌شود وظيفه «سوباشي» را در نزد «اوغوز يبغو» به عهده داشته و با آن عنوان، وی رئيس عشيره نبوده است. بدين سبب پذيرفتني است افرادي كه به او علاقه داشتند و هم چنين افرادي كه به ديگر طوايف اوغوز منسوب بوده و از حكومت اوغوزيبغو رضايت نداشته‌اند، از وی حمايت كرده باشند.
قبايل تركمن در آناتولي. تركمن‌هاي بوز اولوس بين سالهاي 1540 تا 1640 نوشته ی دکتر توفان گوندوز. انتشارات بيلگه. چاپ اول 1997
توضيح: دكتر توفان گوندوز، استاد تاريخ دانشگاه غازي در آنكاراي تركيه است. كتابي كه ايشان تاليف كرده‌اند متشكل از اين بخش‌ها است: در خصوص منابع و تحقيقات، مدخل «از مام وطن به آناتولي»
قسمت اول: تركمن‌هاي بوزاولوس، قسمت دوم: ساختار اداري بوزاولوس وظايف مالي آن
قسمت سوم: بوزاولوس و زندگي در ييلاق و قشلاق
نتيجه- كتابشناسي، ضمايم و فهرست.
بنده از مجموعه‌ي مطالب فوق فقط «مدخل» يعني از صفحه 17 تا 42 را ترجمه نموده‌ام. البته اگر جناب آقاي دكتر توفان گوندوز موافقت نمايند شايد بقيه‌ي مطالب كتاب مذكور را هم به توفيق الهي ترجمه نمايم. اما در همين مدخل اين مطالب را خواهيم خواند: ازمام وطن به آناتولي: اسم تركمن و دولت سلجوقي و تركمنها. ترجمه در سال 1384 انجام شد. از دكتر توفان گوندوز كه با ارسال مدخل تجديد نظر شده‌ي كتاب امكان بروز شدن مطلب را فراهم آوردند، تشكر و تقدير مي‌نمايم. محمد قجقي
معناي اسم قزاق
بخشي از ديدگاههايي كه در خصوص معناي اسم «قزاق» بيان گرديده، از تركيب و امتزاج حكايات تاريخي با اطلاعات و دانسته‌هاي شجره‌اي موجود در ميان ملت قزاق، پديد آمده است.
حكايات و شجره‌هاي قزاقي، واژگان «قزاق»، «آلاش alaşو جوز cüz را در پيوند با يكديگر معنا مي‌كنند. در يك حكايت قديمي رايج قزاقي، صحبت از وجود رهبر جوانمردي است به نام كالشاقادر kalşa kadir) ) او قشوني گرد مي‌آورد، سركرده‌ي آنها مي‌شود و با دشمنان زيادي جنگ ميكند. «كالشاقادر» در نبردي به سختي مجروح مي‌شود. او بدون نفرات، آب و جان پناه، در بيابان تنها مي‌ماند.در پاسخ این پرسش که اسم «قزاق» چه زمانی و چگونه پدید آمده ، جواب های بسیار متفاوتی داده شده است . دیدگاه های مطرح شده در این خصوص را می توان به سه گروه تقسیم نمود .
1- اسم «قزاق» در قرن 15 /م پدید آمده است . در قرن 15/م «جانی بک» و « گِرِی » قیام اقوام کوچ نشین علیه «ابوالخیرخان» را رهبری کردند و از دشت های قبچاق شرقی، به منطقه ی «یدی سو» و رودخانه « چو » در غرب کوچیدند . به این اقوام نام «قزاق» اطلاق گردیده است . معنای آن «دور شده از ایل خود» ، «کنده شده» و «فراری» است . این اسم بعدها نام قزاق ها شد .
وبلاگ رسمی بنیادمختومقلی فراغی 