سافران بولو با قدمت تاریخی ۳۰۰۰ ساله خود مهد تمدنهای بسیاری بوده و امروزه نیز یک مرکز فرهنگی فوق العاده ارزشمند می باشد. در این شهر علی الخصوص کاروانسراها، حمام ها، مساجد، چشمه ها، پل ها و عمارات بی نظیر باقیمانده از دوره عثمانیان موجبات شیفتگی همگان را فراهم می سازد.

شورای عالی یادواره ها بسال ۱۹۷٥ سافران بولو را منطقه استحفاظی اعلام نمود که بدنبال آن توجه و علاقه آکادمیک به آن مرزهای کشور را پشت سر گذاشت. با تشکیل و راه اندازی تاسیسات توریستی کوچک و متوسط از دهه ۱۹۹۰ بدین طرف سافران بولو نقش مهمتری بر عهده گرفت. عمارات متروکه، هتل ها و رستورانهای کوچک کم کم مرمت گشته و دوباره به محیط کار و کاسبی تبدیل شدند. پیاده رو های سنگفرش و آثار یادواره ای و ارزشمند مرمت شد و هنرهای دستی و هنرهای دستی رو به نابودی دوباره جان تازه ای بخود گرفت. بر اساس اسناد تاریخی موجود اولین بقایای مستند در سافران بولو به دوران بیزانس مربوط می باشد. در دوران بیزانس سافران بولو و یا با نام آنروزش دادیبرا در سالهای بین ۳۹٥ تا ۱٤٥۳ بصورت قلعه های مستحکم در مقابل حملات اعراب مقاومت نموده است.

این قلعه که آکراتیا نام داشت روزبروز اهمیت بیشتری یافت. همانطوری که گفتیم در دوران بیزانس نام شهر دادیبرا بود که این نام در زمان سلجوقیان به زالیفره تغییر یافت. در دوران خان نشینی ها و عثمانیان نام سافران بولو به بورگلو و بورلو تغییر یافت. با بررسی دفاتر اسناد و تحریرات قرن شاهزدهم عثمانیان می توان گفت که بورلو بمرور زمان بخاطر اسکان عشیرت تاراکلی در منطقه بنام تاراکلی بورلو خوانده شد. از میان دیگر اسامی این شهر ستان در دوران عثمانیان می توان به نام زغفیرانی بولو در اواسط قرن هجدهم، زغفیرانی بندرلی در نیمه دوم قرن نوزدهم، زغفیران بولو بعد از ربع آخر قرن نوزدهم و سرانجام زافران بولو و امروزه نیز سافران بولو اشاره کرد. گیاه زعفران که در این شهرستان پرورش می یابد دارای خاصیت رنگ دهی به آب بوده و در صنایع غذایی، دارویی و آرایشی مورد استفاده قرار می گیرد. سافران بولو یکی از مناطق استثنایی در جهان است که گیاه زعفران را در خود پرورش می دهد.

یکی از زیباییهای مهم تاریخی و طبیعی سافران بولو کاروانسرای جینجی نام دارد. این کاروانسرا بسال ۱٦٤٥ و توسط کارا پاشا زاده حسین افندی یکی از اشراف سافران بولو که به جینجی حوجا ملقب بود ساخته شده است. در آن دوران جاده ابریشم از این شهر می گذشت. چنین تخمین زده می شود که کاروانسرای مورد بحث توسط معمار قاسم یکی از معماران بزرگ عصر ساخته شده باشد. این کاروانسرا که پروژه آن در دست نیست در نتیجه کار، زحمات و تجربیات استادانی است که نسل به نسل تربیت یافته اند. کاروانسرای جینجی که در ساختن آن سنگهای تراشیده و ملات خراسان بکار رفته است در واقع عمارتی دو طبقه می باشد که در گنبد آن از آجرهای ۲۸ سانتی متری استفاده شده است. این کاروانسرا که تنها با اتکا به نیروی انسانی بنا گشته است یکی از پیشرفته ترین نمونه های معماری دوران عثمانی بحساب می رود. در سافران بولو همچنین بنای سنگی با شکوهی وجود دارد که بسال ۱۹۰٤ ساخته شده است. این بنای قدیمی که همانا مقر حکومتی در ایام قدیم بوده است بسال ۱۹۷٦ بشکلی تاسف بار طعمه حریق گشت. این بنای قدیمی امروزه توسط مرکز فرهنگی وزارت فرهنگ و گردشگری کشورمان مرمت شده است. تپه حیدیرلیک یکی دیگر از مناطق دیدنی سافران بولو است. ترکها بعد از ورود به سافران بولو و اقامت در آن از این تپه بعنوان مصلای نماز استفاده کرده و دعای باران و جشنهای حضرت خضر و الیاس نیز در این تپه اجرا می شده است. آرامگاه حسن پاشا فرماندار کوستن دیل، و آرامگاه دکتر علی یاور یکی از قهرمانان جنگ رهایی بخش ملی ترک نیز همینجاست. این تپه از دو نقطه راه ورودی و خروجی دارد.

در سافران بولو بازارهایی وجود دارد که گردش در آن حال و هوایی دیگر به آدم می بخشد. یکی از این بازارها یمنی جیلر آراستاسی و یا راسته یمنی دوزان است. این بازار که در مجاورت مسجد کوپرولو محمت پاشا قرار دارد از ٤۸ دکان کنار هم تشکیل شده است. در قدیم به آن بازار لونجا می گفتند که نوعی چارق سنتی بنام یمنی در آن ساخته می شد. در این بازار موزه یمنی ها ی "احمد دمیره زن" وجود دارد که روزهای آخر هفته می توان از آن بازید کرد. بازار دیگر دمیرجیلر بازاری و یا بازار آهنگران نام دارد. در این بازار که در دو طرف رودخانه آکچاسو قرار گرفته صنایع دستی فلزی تولید می شود. این رودخانه نیز از زیر مسجد عزت محمد پاشا جریان دارد. سافران بولو از نظر تاریخی، فرهنگی و طبیعی شهری بس غنی محسوب می شود. بین این تمول فوق العاده یک قنات آب نیز به چشم می خورد. قنات آب اینجه کایا که توسط صدر اعظم محمد عزت پ÷ ت اشا ساخته شده از مرکز شهرستان هفت و نیم کیلو متر فاصله دارد. قنات آبی روستای اینجه کایا ۱۱٦ متر طول داشته و ٦ تونل زیر زمینی دارد. این قنات که آب را از سر چشمه آن تا قلب روستا هدایت می کند ۱۱۰ الی ۲۲۰ سانتی متر پهنا دارد. در بخش سفلای این قنات بزرگ جا برای استراحت و برنامه های تفریحی بسیار است. برج ساعت که بدستور عزت محمد پاشا صدر اعظم عثمانیان در دوران سلطان سلیم سوم بسال ۱۷۹۷ ساخته شده یکی از عناصر قابل توجه و جذاب شهرستان است. این ساعت چهارگوش ثانیه شمار ندارد. این برج مرمت شده و علاقمندان می توانند از آن بازدید کنند.

منبع: ت.ر.ت فارسی