ترکمن،قوم دایرة المعارف بزرگ اسلامی جلد15 شماره مقاله 5888
تُرْکَمَن، قوم، گروه قومیِ بزرگ ترکزبان مسلمان که در سرزمینهای آسیای مرکزی، ایران، افغانستان، ترکیه، سوریه، عراق و چین پراکندهاند و امروزه جمعیت اصلی کشور جمهوری ترکمنستان را تشکیل میدهند.
ریشهشناسی واژۀ ترکمن: پیشینۀ تداول نام ترکمن از سدۀ 4ق/10م فراتر نمیرود. این واژه در منابع فارسی و عربی کهن به صورت ترکمان و ترکمانان آمده است. ظاهراً مقدسی (سدۀ 4ق) نخستینبار در احسنالتقاسیم به گروهی از غُزها با عنوان «ترکمانیین» (ترکمنها) در مرز آبادی بروکت و نشیمنگاه «ملک ترکمان» در مکانی به نام اُردو اشاره میکند (ص 274، 275). عبدالحی گردیزی نیز در شرح مناسبات میان غزان با سلطان محمود غزنوی و جانشینانش در 408ق/1017م، از این گروه به نام ترکمان ــ که در جـامعۀ آن روز شنـاخته شـده بودند ــ یاد میکند (ص 190، 192، جم ). بیهقـی در تاریخ خود بارها از این گروه با عنوان ترکمانان نام برده است (ص 444، 446، جم ).