بنیاد مختومقلی فراغی

 معرفی کتاب " فهرست کتاب های چاپ قدیمی به زبان ترکمنی" تالیف: پروفسور آلماز یاز بردی. ترجمه ی:عظیم قلی بغده. ناشر: انتشارات مختومقلی فراغی، سال 1382.   نام اصلی کتاب" کوئنه ترکمن مطبعه کتابلاری" است.

نویسنده در مقدمه ی خود بر این کتاب می نویسد:در تمام ازمنه، ترکمن ها و اجداد آنها، کتاب را ارج گذاشته و با دقت از آنها نگهداری کرده اند.معارف پروری یکی از خصوصیات بارز حاکمان دولت های بزرگ آسیای مرکزی در قرون وسطی بود. از امپراتوری صحرایی اوغوزها تا دولت های بزرگ سلجوقیان و خوارزمشاهیان، از این خصیصه برخوردار بوده اند.این نظر در باره ی سلاطین و خوانین سلسله های ترکمن غرب آسیا( عثمانی،قره قوینلو،آق قوینلو و سایرین) و هم چنین هندوستان صدق می کند.از آغاز قرن11/م تا هجوم مغولان، تقریباً بزرگ ترین کتابخانه های دنیا در اراضی ترکمنستان کنونی، در گرگانج و مرو قرار داشتند.از گنجینه های آنها- در کنار دانشمندان بومی، افراد تحصیل کرده ای هم ، که از کشورهای دیگر و اکثراً از دورترین سرزمین های اسلامی به این شهر ها می امدند- بهره مند می شدند.

عشق آباد - پنج سال پس از این که صفر مراد نیازوف رئیس جمهور سابق معروف به «ترکمن باشی» آنها را بست، قربانقلی بردی محمدوف رئیس جمهور ترکمن کتابخانه های عمومی این کشور را در 1 آوریل بازگشایی کرد.

بردی محمدوف که رهبری این کشور را از سال 2006 پس از مرگ نیازوف در دست دارد گفت: «این حرکت ناشی از نیاز به بازبینی سیاست های ترکمن باشی است و برای انجام اصلاحات بزرگ و جامع ابراز آمادگی کرد

آثار البلاد و اخبار العباد. کتابی به عربی در جغرافیای اقلیمی و بلاد عالم، تالیف عمادالدین ابو عبد‌الله زکریا بن محمد قزوینی(600/605-682) که در 674 از تالیف آن فارغ شده است. کتاب مشتمل است بر سه مقدمه و هفت فصل در باب هر یک از اقلیم هفت گانه.

نون والقلم ومايسطرون

بجاي پيشگفتار

          گزارشي كه پيش رو داريد چكيده ي بحث ها ومذاكرات «كميته تخصصي زبان شناسي تركمن»است كه ازاواخر سال 1386 تا پايان خرداد 1388 در قالب جلسات ماهيانه ،پيرامون فوري ترين مباحث رسم الخط تركمني وقواعد نوشتاري آن مطرح بوده است.به دليل نقش اثرگذار يك « رسم الخط » مدون و اصولمند وسازگاربا ويژه گي هاي فونه تيكي زبان تركمني در امر «آموزش زبان» وگسترش محصولات فرهنگي وازآنجايي كه اخيرا ً اخبارمسرت بخش صدورمجوز«آموزش زبان و ادبيات قومي » در دانشگاه هاي مناطق قومي نيز افق روشني در ارتقاء سطح آموزش زبان و ادبيات تركمني فرا رويمان گسترانده است،اعضاء«كميته»با درك درست شرائط برضرورت حصول اجماع نظري وعملي حول محور «رسم الخط وقواعد نوشتاري» زبان تركمني تأكيد داشتند.

تاریخ بغداد. یا تاریخ مدینة‌السلام اثری بسیار مهم به عربی در شرح حال عالمان و محدثان و بزرگان بغداد تألیف امام حافظ ابی بکر احمد بن علی معروف به "خطیب بغدادی" عالم قرن پنجم. زمان آغاز تألیف این کتاب به درستی معلوم نیست اما ظاهرا مؤلف تا هنگام مرگ پیوسته آن را تکمیل می‌کرده است. همچنان‌که در شرح حال دو تن از بزرگان  سال درگذشت آنها را 463 ثبت کرده که سال درگذشت خود اوست

درس‌های فلسفه تاریخ [Vorlesungen uber die philosophie der Geschichte]. اثری از گئورک ویلهلم فریدریش هگل (1770-1831)، فیلسوف آلمانی، که در 1837 انتشار یافت و در 1840 کارل هگل آن را کامل کرد. فلسفه تاریخ با فلسفه حقیقت پیوند دارد. تصور راستین دولت در یک دولت خاص تحقق نمی‌یابد مگر به عنوان تعیین عقل کلی؛ سیر تکامل روح عینی را باید در تحول تاریخی بشر در تاریخ جهان، جستجو کرد. آزادی جوهر روح را تشکیل می‌دهد. بنابراین غایت فرایند تاریخی آزادی شخص است، از این جهت که وی متوجه غایات کلی است و از این ارزش اعلا کسب آگاهی کند. کلیتهایی که دولتها نماینده آن‌اند، در مقایسه با روح کلی، که در جریان فرایندی تاریخی تکامل و در شکلهای گوناگون خاص روح هر قوم تحقق می‌یابد – شکل‌هایی که مراحل خاص دست‌یابی روح به خودآگاهی آزادانه را تشکیل می‌دهند- واقعیاتی فردی بیش نیستند.

بنا به گزارشي از سوي رايزني فرهنگي ج.ا.ا در استانبول ،  سومين دوره دانش افزايي زبان و ادبيات فارسي و مترجمي زبان فارسي  طي مراسمي با حضور  وابسته فرهنگي سرکنسولگري ج.ا ايران در استانبول ، ‌ دکتر نزهت  استاد  اعزامي  از مركز گسترش زبان و ادبيات فارسي ، استادان کرسي زبان و ادبيات فارسي دانشگاه استانبول و دانشجويان و  فارسي آموزان  در محل کتابخانه دولتي  بايزيد استانبول به پايان رسيد

در آناتولی جوراب ها و دستکش ها به همراه موتیفهای زیبایی که مطابق با سنتهای این منطقه بر روی آنها کار شده، همانند آنچه که در تزئینات موجود در لبه روسری های ترک با نام یمنی به چشم میخورد، از زیبایی بی نظیری برخوردار میباشد.

جورابها و دستکش ها در بین مردمان آناتولی از جایگاه ویژه ای برخوردارند، هنر دستی بافندگی آنچنان موتیفهای زیبایی را در آنها پدید آورده که همچون یک لغتنامه گویی منبع هزاران حرف و حدیث میباشند. این جوراب و دستکش ها که کاملا با آناتومیِ دست و پا مطابقت داشته، از لحاظ انعطاف پذیری کارایی بسیاری داشته و اغلب با ٥ میل بافتنی فلزی و یا چوبی بافته میشوند، به عنوان یکی از مهمترین پوشش ها به شمار میروند.

 باروت‌، ماده‌اي‌ منفجره‌ كه‌ اختراع‌، تكامل‌ و توسعة كاربرد آن‌ در تحول‌ دنياي‌ قديم‌ به‌ عصر جديد نقشى‌ مهم‌ داشت‌.
مقدمه‌ و تاريخچة باروت‌ در ايران‌ و شبه‌ قارة هند: هيچ‌ زمان‌ مشخصى‌ را براي‌ اختراع‌ باروت‌ نمى‌توان‌ تعيين‌ كرد، اما تركيبات‌ موادي‌ كه‌ آن‌ را تشكيل‌ مى‌دهند، دست‌ كم‌ از سدة 5ق‌/11م‌ توسط آلاتى‌ مختلف‌ و با مقاصدي‌ اغلب‌ نظامى‌ در دنياي‌ اسلام‌ به‌ كار مى‌رفته‌ است‌ (نك: هندي‌، 96، كه‌ بدون‌ ذكر مأخذي‌، آورده‌ است‌ كه‌ باروت‌ از زمان‌ هارون‌الرشيد توسط برخى‌ از اسيران‌ چينى‌ به‌ جهان‌ اسلام‌ راه‌ يافت‌).

روزي پسر اولاش، شير پهلوانان عزيز پرنده‌‌ي پَردار، اميد فقرا و مستمندان، پشتيبان جنگاوران، سردار طوايف اوغوز، صاحب اسب قهوه‌اي، برادر قارا گونه، عموي قارابوداق، پدر اوروز سالور قازان باي، از جاي برخاسته بود. بر روي زمين سياهرنگ آلاچيق‌هايش را بر پا ساخته بود.  در هزاران جاي، قاليهاي ابريشمين گسترده شده بود. چادر‌هاي رنگارنگ بسمت آسمان برق مي‌زدند. نود تومان (هر تومن يا تومان ده هزار نفر) از جوانان اوغوز، در مجلس قازان جمع شده بودند، در نه جا خمره‌هاي سر گشاده قرار داده شده بود. صراحي‌هايي كه پايه‌هاي آن زرين بود، چيده شده بود. نه دختر كافر كه زيباي روي و سيه چشم وموي تافته و دستهايشان حنا بسته و انگشتانشان داراي نقش و نگار و گردنهايشان چون گلبرگ بودند، شراب سرخ را در قدح‌هاي زرين،  بين اميران اوغوز مي‌گرداندند

   احمد آخوندوف گرگانلی(1943-1909 ) از محققان و ادیبان برجسته ی ترکمن در عصر حاضر است .

 وی در طول عمر کوتاه و پر فراز ونشیب خود آثار متعددی در شاخه های مختلف ادبی خلق نموده است.

 مهمترین اثر پژوهشی او در ادبیات ترکمن  کتاب مختومقلی و خلاقیّت ادبی او است که علی رغم طی

 همه ی مراحل قانونی در سال 1937 میلادی در عشق آباد چاپ نشده است. فرزند این ادیب توانا

 اوکتای آخوندوف هنگام بازگشت از مراسم یادبود پدرش صندوقچه ای حاوی برخی نامه ها و آثار

 پدر به عالم و پژوهشگر گرانقدر ترکمن جناب قاسم نوربادوف می دهد که یکی از این آثار، متن

تایپ شده و آماده ی چاپ کتاب مختومقلی و خلاقیّت ادبی او می باشد. برادر بزرگوارم قاسم نوربادوف

 با عنایت و محبت خاص خویش نسخه ی دست نویس خود را از این اثر به بنده سپردند تا به زبان فارسی

 ترجمه و منتشر کنم.ترجمه ی این اثر از نیمه گذشته است و اکنون بخشی از آن را با عنوان                                                             مختومقلی درادبیات ترکمن به خونندگان گرامی تقدیم می داریم:                                                                                               

گشایش صفحه فرهنگ ترک: زبان ترکی

فکوهی

سعیده بوغیری( گروه بین المللی و ترجمه)

در ادامه گشایش صفحات فرهنگ های جهانی، انسان شناسی و فرهنگ، از امروز صفحه فرهنگ ترک را می گشاید.  این فرهنگ به تشریح و ارائه ویژگی های کشورهای ترک زبان غیر ایرانی اختصاص خواهد داشت که عمدتا شامل کشور ترکیه،

آذربایجان (پیشین شوروی)، ترکمنستان، قزاقستان و سایر کشورهای این منطقه می شود. در این صفحه همچنین  نمونه هایی برای کارگاه زبان ترکی (استانبولی) به انگلیسی ارائه خواهد شد. پیشینه تاریخی مشترک ایران با این کشورها، هم مرز بودن و هم دین بودن گروه بزرگی از مشخصات فرهنگی مشترک و  شباهت های زیادی را میان فرهنگ ایرانی و  فرهنگ ترکی به وجود آورده است که از جمله موضوع هایی است که در این صفحه به آن پرداخته می شود. نخستین بحثی که در اینجا به آن می پردازیم، زبان ترکی است

اسب ترکمن