اقامه باشکوه نماز عید فطر در تمامی مساجد ترکمنستان

                                    شکوه نماز عید فطر در بیشکک

                      موزه کلیولند آمریکا یک خیمه سلطنتی قیمتی و منحصر به فرد را برای نمایش در موزه در                                                       معرض دید عموم قرار داده 

چگونه باوركنيم«نبود»اورادرميان خود؟!
چگونه باوركنيم كنفرانس هاوجلسات جمعيت فرهنگي هنري مختومقلي كلاله رابدون«جضورقوت بخش»او؟!
چگونه؟! چگونه؟!
«زيرا كه اوبراي اهل فرهنگ كلاله وتوركمن صحرا»
سايباني به وسعت آسمان
گرمايي به قدرت خورشيد
و روشنايي بي كران همچون روشني ستارگان دردل تاريك شب بود.
آري ذهن سيال اوروشني بخش زواياي تاريك تاريخ بود.
قديرداده گوگلاني به حق درتاريخ معاصرتوركمن صحرا«حافظه قوم»توركمن بود.
اوبه تنهايي يك كتاب تاريخ بود.
افسوس كه عمر او پايان گرفت ولي مانتوانستيم مطالعه كتاب زندگي اورا به اتمام برسانيم.
فقدان ايشان درمطالعات تاريخ معاصر توركمن صحرا حسرتي جبران ناپذير دردلهاي مشتاقانش خواهدنشانيد.
جمعيت فرهنگي هنري مختومقلي كلاله اين ضايعه بزرگ را به جامعه فرهنگي استان، اهل فرهنگ توركمن صحرا وبه خانواده معظم ايشان تسليت مي گوبد.

روحش شاد وراهش پر رهروباد - پنچشنبه25تيرماه1394

     با نهایت تالّم و تاثّر، خبر درگذشت استاد قادیر گوکلانی «علم آتای ترکمنصحرا » را شنیدیم. از

ایزد منّان برای آن شادروان علوّ درجات و برای خیل عظیم ارادتمندان، شاگردان و علی الخصوص

بازماندگان و اعضای معزّز خانواده ی ایشان ،شکیبایی و صبر جزیل ، مسئلت داریم.

 اعضای هیئت موسّس بنیاد مختومقلی فراغی: مهندس مجید قزلجه، دکتر رحمت قاضیانی،

حاج محمّد قجقی ، نور محمّد نمازی و عبدالرحیم نیازی ساعی.

                                                                  مدیر عامل بنیاد مختومقلی فراغی، حاج محمّد قجقی

طبابت نزد ترکان قبل از اسلام نوشته : دکتر اردم آیدین ترجمه ی : محمد قجقی

مقوله های«سلامتی» و « طبابت » در باورهای دینی قبل از اسلام ترکان آسیای مرکزی و شیوه ی زندگی آنها جایگاه ویژه ای داشته است. همانند دیگر اجتماعات ترکان باستانی هم امور «طبی »را بر اساس  مضامین دینی -جادویی آغاز کرده -تا مرحله ی اجرای تجربی «عملی » پیش رفته اند.

  در میان ترکان می توان دو گروه را در رابطه با « تداوی و معالجه » مورد بررسی قرار داد :اول -آنان که معالجه را بر اساس باورهای دینی و جادویی انجام می داده اند و « شامان » { «قام » یا « باغشی»}نامیده می شدند. دوم  :حکیم  -طبیب - یا معالجه گر ( آتا ساگو ن ) که با تجویز دارو و دیگر مواد به معالجه می پرداخت ( گردیزی صاحب زین الاخبار واژه ی بسیار زیبای « داروییان » را بکار برده است . مترجم ) . شامانیسم در حوزه ی « درمانگری جادویی » از نظر شیوه ی  زندگی و درک پزشکی جایگاه  مهمی داشته است .در مواردی از شامانیسم به عنوان  « دین ترکان » نام برده شده است -در این مورد صرف نظر از حوادث و اتفاقات تاریخی - می خواهیم روشن نماییم که  « شامانیسم » یک « دین » نیست و همانگونه که اشاره شد جزو « آئین های جان و روان » می باشد.

کلمه ی « قام » به معنای : کاهن - طبیب - فیلسوف و عالم - آمده است و در متون قدیمی ترک به معنای «سحر باز »  و « راهب » نیز مورد استفاده قرار گرفته است .بر اساس دیوان لغات الترک برای معالجه ی بیماری های گوناگون علاوه بر  طبیب  « قام » نیز وجود داشته است. گفته شده که طبیب بیماری را با دارو «گیاه » معالجه می کرد - در حالیکه « قام » از طریق شیوه های روانی » و افسون و سحر و جادو برای معالجه  تلاش می کرد. وظیفه ی «قام » افسون کردن و جادو نمودن بود. طبق دیوان لغات الترک -وظیفه ی اصلی « قام »-در معنای « کاهن »- افسون کردن و « فال گرفتن » بوده است .

حکیم آتا،درویش یسوی، از اساتید معنوی مختومقلی.نوشته :گوزل امان قلییوا ،مترجم : م .قجقی

حکیم آتا،یکی از نمایندگان مهم ادبیات صوفیانه ی ترکان ،از مریدان و دراویش خواجه احمد یسوی - که به عنوان موسس آن ادبیات پذیرفته شده است- و خلیفه ی او می باشد.

«احمد یسوی» حکیم آتا را شخصاٌ برای ترویج و تداوم اصول معنوی و ادبی «طریقت یسویه »،ماٌمور منطقه ی خوارزم کرد.او بر جوامع ترکی ،که در آن محدوده زندگی می کردند، تاثیرات عمیقی باقی گذاشت.وی با « حکمت هایی » که بیان کرد، و فعالیت های ارشادی که انجام داد، به حق شهرتی همسان شیخ خود (احمد یسوی) کسب نمود.از شهرتی که در سرزمین ترکستان پیچید ، ترکمن های ماورای خزر نیز، بی بهره نماندند.

 حکیم آتا در آثارادبیات مردمی و شاعران کلاسیک ترکمن، جایگاه خاصی دارد.ترکمن ها، حکیم آتا را ـکه با عناوین،قل سلیمان، سلیمان باغیر غانی و سلیمان آتا، شناخته می شودـ از عناصر هویت اجتماعی خویش ، محسوب می کنند. جهان بینی او را وارد فرهنگ خود کرده و در طی قرون گذشته جملات حکمی  وی را به کار بسته و زنده نگهداشته اند.حکیم آتا پس از انجام این ماموریت،در جایگاه استادی تعداد زیادی از شاعران کلاسیک ترکمن قرار گرفت.

 مختومقلی که به ادبیات صوفیانه تمایل داشت ،متناسب با شرایط زمان و جامعه ، اصول تصوف را تعالی بخشید.مختومقلی حکیم آتا را ،از اساتید معنوی و ادبی خود محسوب داشته ، و بدین ترتیب حلقه های زنجیر تاثیرات صوفیانه را به جماعات ترکمن قرن هجدهم میلادی رسانده است.

همانگونه که برخی از حکمت های احمد یسوی و تعداد فراوانی از ابیات او -به شکل و صورتی- متعلق به حکیم آتا ، تلقی شده است ،تاثیرات حکیم آتا بر مختومقلی،به روشنی ، قابل مشاهده است.این امر ، در گستره ی فرهنگ  ترکی- اسلامی رایج در بین اساتید ادبیات،مسًله ای موثر بوده است.

توضیح مترجم:خانم گوزل امان قلییوا،از محققان انجمن ملی نسخ خطی ترکمنستان می باشند، ضمناٌ خلاصه ی مقاله ی ایشان، به فارسی بر گردانیده شد.

صورت های مختلف داستان ( آرزو و قنبر )نوشته:دکتر آمانگل دوردییوا ترجمه : محمد قجقی

داستان های مردمی،که جزو دستاوردهای مجهول الموٌلف ادبیات شفاهی ترکان است و از دوره ای به دوره ای  و از سرزمینی به سرزمین دیگر ،منتقل شده است،خطوط تغییر و تحول خاصی دارد.داستان (آرزو و قنبر)نیز در کنار داستان های مردمی :اصلی و کرم،شیرین و فرهاد ،زهره و طاهر،صایات و همرا،قرار می گیرد.

این داستان در جریان تحول تاریخی خود،در هر سرزمینی خصوصیات ملی (محلی )آن سرزمین را پذیرفته و تا حدودی تغییر یافته است. البته ساختار اصلی خود را حفظ نموده و پر بارتر شده است.

داستان مردمی ( آرزو و قنبر ) ضمن اینکه روایت های تثبیت شده ای در ترکمنستان ،آذربایجان ،عراق(کرکوک ) و آناتولی دارد،به حفظ خطوط کلی تار و پود وقایع و قهرمانان بسنده نکرده ،دیدگاه های مردمی مشابهی را ،عرضه می کند.

در این واریانت ها، در کنار استغنای روحی و قلبی ترکان ،به روشنی شاهد خصوصیت ها ،عادات و رسوم سرزمین های خاصی می باشیم.داستان (آرزو و قنبر)،در کنار دهها اثری که  گنجینه ادبیات مردمی ترکمن / اوغوز را غنا بخشیده اند،از هر جهت قابلیت تحقیق و پژوهش را دارد.

توضیح مترجم: آنچه تقدیم شد چکیده ی مقاله ای است که پروفسوردکتر آمانگل دوردییوا،رییس بخش فرهنگ عامه انجمن ملی نسخ خطی ترکمنستان،نگاشته اند. محمد قجقی.

          هنر در دوره ی قره قوینلوها نوشته ی:محسن ماجد ترجمه ی : محمد قجقی

  قره قوینلوها که در ربع آخر قرن ۱۴/م در شمال دریاچه ی وان و در ارجیس و اطراف آن،جزو تابعین آل جلایر، وبه عنوان امیر نشینی ترکمن ، وارد صحنه ی تاریخ شدند، بعدها در مناطقی که تحت حاکمیت تیموریان در آمد،دولتی تشکیل دادند.در دوره ی جهانشاه (۱۴۶۷-۱۴۳۸/م) قلمرو خود را تا به  شهر هرات گسترش دادند.قره قوینلوها تقریباً یک قرن حکومت کردند.در سال ۱۴۶۷/م و پس از به کشته شدن جهانشاه،به دست قوای اوزون حسن آق قوینلو،ودر زمان سلطنت  حسن علی،به عنوان آخرین فر د ازخاندان قره قوینلو،حاکمیت آق قوینلوها را پذیرفتند.

قره قوینلو ها، در حالی که منازعه ای دایمی با تیموریان داشتند،روابط دوستانه ای  با عثمانیان برقرارکرده بودند.علیرغم منازعات سیاسی بین این دولتهای ترک،در هرات - تبریز و استانبول ، و با حمایت فرمانروایان تیموری ،ترکمن و عثمانی و  حتی با مشارکت خود آنها  در هنرهای خطاطی ،نقاشی،معماری ،موسیقی ،شعر و تمام هنرهای زیبا، اثار  مستقلی خلق گردید.با حمایت قره قوینلو ها و  و به ویژه با دخالت جهانشاه و پسرش پیر بوداق، در تبریز نیز ،همچون شیراز و بغداد فعالیت های فرهنگی و هنری شتاب گرفت.میراث فرهنگی قره قوینلوها،تحویل آق قوینلو ها شد و در تاریخ هنر ترکان، شیوه ی جدیدی که به نام سبک ترکمن نامیده شد، پدید آمد.این سبک در قرن ۱۶/م  توسط هنرمندان عصر صفوی، تداوم یافت.           

توضیح مترجم:نویسنده ی مقاله استاد یکی از دانشگاههای ترکیه است. چکیده ی مقاله ی ایشان به فارسی ترجمه و تقدیم شد. محمد قجقی

ادبیات وهنر دوره آق قوینلو و قره قوینلو،وفرمانروایان ترکمن.نوشته عایشه آرایانجان.ترجمه :قجقی

کسب اقتدارتوسط فرمانروایان ،آن زمان ممکن و مقدور می شود که آنها ،در کنار پیشرفت در امور دولتی و فعالیت های سیاسی،با حمایت بزرگان دولت از هنرمندان واهل علم و دادن امکانات به ایشان  نیز، اقدام نمایند.آنچنانکه فرمانروایان آق قوینلو و قره قوینلو در آن خصوص،تا حد امکان با دقت رفتار کردند،برای پیشرفت و بهبود اوضاع فکری و هنری ،در دربار خود را،به روی شاعران ، ندیمان واهل علم گشودند و به نوعی از آنان حمایت نموده،سعی کردند قدرت خود ر ا، تحکیم بخشند. جهانشاه قره قوینلو بهنگام سلطنت،به علم و علما احترام می گذاشت ،اهل علم و هنرمندان را مورد حمایت قرار می داد ،مدرسه و مسجد تاسیس می کرد. با این شیوه ،هنرمندانی که در حوزه ی اقتدار سیاسی مورد حمایت قرار می گرفتند با آثار خود،آن را باز هم تحکیم بخشیدند. جهانشاه دیوانی از اشعار ترکی و فارسی خویش تهیه دید ودر پیشرفت ادبیات دوره ی قره قوینلو ، سهم خود را ،ایفا کرد.

               درباره ی نسخه ی خطی کتاب حدیثی به زبان ترکی متعلق به قرن 14 /م

پژوهشگر : دکتر عبدالباقی چتین ( عضو هیئت علمی دانشگاه اتاتورک در ترکیه )     مترجم : محمدقجقی

       مقدمه : یکی از مناطقی که ابن بطوطه سیاح مشهور از آن بازدید نموده آناتولی است .  در آن زمان امیر نشینها بر آناتولی حکم می راندند . یکی از این امیر نشینها آل آیدین بود که در حومه ی آیدین تشکیل شده بود . امیران آل آیدین همچون دیگر امیران آناتولی تالیف و ترجمه به زبان ترکی را تشویق می کرده اند . برگردان ((قصص الانبیاء)) و(( تذکره الاولیاء)) به ترکی به نام محمد بی موسس امارت , برگردان به ترکی کتاب منثور ((کلیله و دمنه)) و(( قاموس الاطباء)) باعنوان ترجمه ی ((مفردات ابن بیطار)) و تالیف ((طبیعت نامه)) و ((تحفه اللطایف)) , ((لیآلی فی القدسیه)) و انجام ترجمه های دیگر به نام پسر او ((عمر بی))و ترجمه ی ((خسرو شیرین)) به نام ((عیسی بی)) نشان دهنده ی اندازه و سهم این امیر نشین در پیشرفت و تکامل گستره ی زبان ترکی, علیرغم کوتاهی عمر آن می باشد .

              تاریخ مختصر اویغورها نگارش : لازلو راسونی ترجمه ی: محمد قجقی

تاریخ مختصر اویغورها

مقدمه: اویغورها اهالی بومی ترکستان شرقی- که به عنوان «سین‌کیانگ» یا «منطقه خودمختار سین‌کیانگ اویغور» نیز شناخته می‌شود- هستند. براساس آخرین سرشماری چینی‌ها، تعداد جمعیت فعلی اویغورها 2/7 میلیون نفر است (1). 000/500 از اویغورها در ترکستان غربی و عمدتاً در قزاقستان، ازبکستان، قرقیزستان، ترکمنستان و تاجیکستان زندگی می‌کنند (2). 000/75 نفر از اویغورها در پاکستان، افغانستان، عربستان سعودی، ترکیه، اروپا و ایالات متحده آمریکا مسکن گزدیده‌اند (3). منابع چینی بر این دلالت دارند که اویغورها اخلاف بلا واسطه هون‌ها هستند (4). نام «اویغور» در سالنامه‌های سلسله هان (از سال 206 ق.م تا 220 میلادی) سلسله وی Wei (بین سالهای 265 تا 289 میلادی)، سلسله تانگ (از 618 تا 906 میلادی) و سلسله سونگ (از 906 تا 960 میلادی) ذکر شده است. (5)

تاریخ اولیه

پس از سال 210 ق.م اویغورها نقش مهمی در امپراتوری‌های هون (220 ق.م تا 386 میلاد) تابغاچ (توبا) (از سال 386 تا 554 میلادی) و گوک تورک (از 552 تا 744 میلادی) که در آسیای مرکزی پابه عرصه وجود نهادند، بازی کرده‌اند. (7)

                        احمد یسوی و اسلام عامه نگارش: ایرنه ملیکوف ترجمه ی: محمد قجقی

توضیح: این مقاله در جریان سمینار اروپائی درباره ی پژوهش‌های مرتبط با آسیای‌مرکزی (مجموعه ترک‌شناسی شماره 2 آوترخت. در 18-16 دسامبر، صفحات 94-83) به چاپ رسیده است.

وقتی تصوف «مردم‌پسند» در کشورهای ترک‌زبان مطالعه می‌شود‌، یک شخص به ذهن می‌آید، احمد یسوی یا آتایسوی که پیر ترکستان نیز نامیده شده است و مقبره‌اش هنوز زیارت میشود و زوّار ازبک، قرقیز، قزاق و تاجیک بدان حرمت و احترام می‌گذارند. (1)

ا

توضیح: این مقاله در جریان سمینار اروپائی درباره ی پژوهش‌های مرتبط با آسیای‌مرکزی (مجموعه ترک‌شناسی شماره 2 آوترخت. در 18-16 دسامبر، صفحات 94-83) به چاپ رسیده است.

                         تاریخ علم حدیث - نوشته ی : ابراهیم جنان - ترجم ه ی: محمد قجقی

قدیمی ترین علوم اسلامی،علم حدیث است. علم حدیث با حضرت محمد (ص) آغاز شد و در طی زمان به کمال رسیده است. می توانیم بگوییم که این علم از همان زمان پیدایش  بدون وقفه پیشرفت کرده و امروزه ضمن خدمت به انسانیت و تکامل خود ادامه می دهد. علم حدیث البته در همه دوره ها به یک میزان ترقی و تلألو نداشته است. در کنار چشم گیرترین پیشرفت ها و پر تلألوترین اعصار و دوره هایی که به اوج کمال رسیده، شاهد زمان هایی نیز هستیم که دچار وقفه شده و دایره ی تاثیرش محدود شده است.

بطور خلاصه می توان گفت تاریخ حدیث بشکل مستقیم با پیشرفت اسلام متوازن و هماهنگ بوده است. در دوره های پیروزی و درخشندگی اسلام ، حدیث نیز ترقی کرده و آثار ممتاز، اصیل، معتبر و جاودان خلق کرده است. در دوره های وقفه ی  اسلام علم حدیث نیز دچار رکود گشته است. از اصالت دور گشته آثاری پدید آمده که تکرار آثار قبلی است.

می توان گفت مومنین آنگاه که به سنت انبیاء خود اهمیت داده، علم را گسترش می داده اند، خداوند نیزپاداش آنها را بصورت ترقی مادی و برتری سیاسی اعطا می نمود.

پژوهشگران علم حدیث را با در نظر گرفتن تحقیقاتی که در حوزه حدیث انجام شده ، عموما به ۴ مرحله تقسیم می نمایند:

۱- مرحله تثبیت

۲- مرحله تدوین

۳-مرحله تصنیف

۴- مرحله تهذیب

              ديدگاه صدرالدين قونوي درباره‌ي عصيان‌هاي تركمن‌ها در زمان سلجوقيان آناتولي

  نوشته ی: دکتر محمدعلی حاجی گوکمن،عضو هیئت علمی بخش تاریخ دانشکده ی ادبیات و هنردانشگاه    سلجوق  (درشهر قونیه ترکیه)                                                                 ترجمه ی: محمد قجقی

چكيده:

صدرالدين قونوي از متصوّفين بسيار مهمي است كه در فاصله‌ي سال هاي 673- 605 هـ.ق / 1274- 1204/م، در زمان سلجوقيان در آناتولي مي‌زيست. درباره‌ي وي پژوهش های متعددي صورت گرفته است. در دوره‌ي زندگي او، در آنادولي عصيان بزرگ تركمن‌ها -كه بدان نام «بابايي‌ها» داده شد- به وقوع پيوست. متعاقب اين شورش، مغولان آناتولي را اشغال نمودند. تعدادي از اخي‌ها و تركمن‌ها عليه مغولان عصيان نموده، به قتل رسيدند.

                                                 نظام حقوقي اويغورها 

                      نوشته ی  دکتر اسراء یاقوت   ترجمه ی : محمد قجقی

اويغوران كه از طوايف ترك وابسته به دولت هون باستان بودند، پس از تاسيس دولت گوك ترك به تابعيت آن دولت درآمدند. در طي زمان قدرت آنها افزايش يافت. از اختلافات داخلي نيز بهره‌گيري نموده موفق شدند،كنفدراسيون اويغور را كه علاوه بر 9 قبيله‌ي اوغوز، اقوام قارلوق و باسميل را هم شامل مي‌شد، بوجود آوردند. (87)

تاريخ اويغور اگر چه از جنبه‌ي نقشي كه از نظر سياسي و نظامي ايفاء كردند با دولت امپراتوري گوك ترك قابل مقايسه نيست اما از جهت تاريخ تمدن جايگاه متمايزي را در تاريخ همه‌ي اقوام ترك به خود اختصاص داده‌اند. (88)

                                               دولت گوك ترك و نظام حقوقي آن

                              نوشته ی دکتر اسراء یاقوت  ترجمه ی : محمد قجقی

به دولت تركي كه پس از فروپاشي دولت بزرگ هون در آسياي مركزي در قرن 6 ميلادي تاسيس شد و در اواسط قرن 7 ميلادي فرو پاشيد و در اواخر همان قرن مجدداً احياء شد، نام دولت گوك ترك داده شده است. (47)

نام ترك در منابع تركي، اولين بار در سنگ نبشته‌هاي اورخون ديده شده است. ويلهلم تومسنWilhelm Thomsen  كه سنگ نبشته‌هاي اورخون را خوانده است، در آخرين ترجمه‌ي كتيبه، واژه‌ي ترك را قدرت و قوت معنا كرده است. اين گونه استنباط مي‌شود كه نام ترك در ابتداي امر، اسم يك شخص، بعداً نام يك خانواده و در نهايت نام يك خاندان شده است. بنظر مي‌رسد كه اهميت اين خاندان و تحت سلطه قرار دادن ديگر خاندان‌ها و وابسته شدن ايشان به خاندان خاقان و متابعت از خاقاني كه دولت تاسيس نمود، زمينه‌ي آغاز كاربرد نام ترك را فراهم آورده باشد. در آن سنگ نبشته‌ها ،هنگامي كه كلمه‌ي ترك آمده، به معناي يك قوم و يا گروه نبود، بلكه به معناي گروهي بود كه از خاقان متابعت نموده و اتحاديه‌ي اقوام را تشكيل داده بودند. با نظر داشت اين امر در ذهن مي‌توان گفت كه اين واژه علاوه بر معناي قدرت و قوت مي‌تواند به معناي ملتي كه داراي قانون و نظام است، تلقي شود. (48)

              حقوق در نزد تركان باستان .بخش اوّل  مقدّمه و دولت هون و نظام حقوقي آن                            

                                نوشته‌ي: دكتر اسراء ياقوت      ترجمه ی: محمد قجقی

مقدمه:

برخي از پژوهشگران، تركاني را كه در دوره‌هاي قبل از اسلام مي‌زيسته‌اند، به صورت مّلتي توصيف نموده‌اند كه گويا هنوز گريبان خود را از فرهنگ كوچ‌نشيني رها نكرده، تشكيلات دولتي پيشرفته‌اي تاسيس ننموده و صرفاً ملتي جنگاور و رزمنده بوده‌اند. (1) در صورتي كه اگر حقوق و تشكيلات هر يك از جوامع ترك آن دوره را،در چهارچوب قلمروهای تاریخی و جغرافیایی ،که این جماعات در آن زیسته اند، مورد مطالعه قرار دهند،  شاهد تاثيراتي كه از منظر دين و دنيا دريافت نموده‌اند و فرهنگ‌هاي پيشرفته‌اي كه عرضه نموده‌اند، خواهند بود. (2) علاوه بر اين اثبات خواهد شد كه تركان ،بويژه در حوزه‌ي حقوق عمومي، از تشكيلات اجتماعاتي كه با ايشان ارتباط داشته‌اند، تاثير پذيرفته و در نتيجه‌، سازمان‌هاي  مخصوص خويش را ايجاد نموده‌اند. (3)

«بررسی شعر داستانی در اشعار کریم قربان نفس(براساس دیوان یورک پایاماسی)» 

نگارش: عیسی سلامت 

داستان منظوم(شعر داستانی)، شعری است که حوادث و رویدادهای یک داستان – خواه خیالی و خواه واقعی- را در قالب شعر بیان می­دارد و با دخالت عنصر خیال و به زیبایی از آن سخن می­راند.

داستان­های شعری، موضوعات متنوّعی را دنبال می­کنند و معمولاً یک موضوع، عنوان غالب قصّه را تشکیل می­دهد . آفرینش این نوع زیبای هنری، نیازمند توان ذهنی والایی است که هم حوادث و رویدادها را به زیبایی به تصویر بکشد و هم شخصیّت­های داستانی بیافریند و هم زبانی برای آن انتخاب گردد که اوج تأثیرگذاری را در خواننده داشته باشد.

                                      مساجد زیبای ترکهای روسیه

                                                 هنرنمایی اقوام گلستانی در سریال جدید داود میرباقری + تصاویر

           شهریار عدل نقش موثری در معرفی میراث فرهنگی ایران به جهان داشت.

                                 انتشار مقاله‌های پژوهشی عدل در یک مجموعه

                                         شاملو و ماجرای نوبل ادبیات/یادداشتی از مفتون امینی

 

                                                                یدالله مفتون امینی