بنیاد مختومقلی فراغی

جامع التواريخ: تاريخ سلاطين خوارزم

رشيد الدين فضل الله , تصحيح: محمد روشن

مکان چاپ: تهران

تاريخ چاپ: 1388

ناشر: ميراث مکتوب

بخش دیگری از کتاب ارزشمند جامع التواریخ اثر رشیدالدین فضل الله که طی آن داستان نابودی دولت خوارزمشاهیان و غلبه مغول بر ایران را مرور خواهید کرد.

ادامه نوشته

کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی

كتابخانه مركزي آستان قدس رضوي يكي از مهمترين گنجينه هاي فرهنگِ مكتوب در ايران وجهان است كه با وجود فراز و نشيب هاي تاريخي و حملات گاه و بيگاهِ اجانب به سرزمين خراسان، به بركت قرب جوارِ روضه منوره هشتمين امام شيعيان، همواره باقي مانده و به سوي تكامل گراييده است و امروزه از بزرگترين كتابخانه هاي خاورميانه به شمار ميآيد.اساس اين گنجينه عظيم فرهنگي بر سنت پسنديده وقف مبتني است و متكي بر دو مبناي اساسي ايمان و علم ميباشد كه به تدريج تكميل و گسترش يافته و قرنهاست مورد توجه واستفاده طالبان علم و پژوهشگران قرار گرفته است.برخي از محققان بر اين عقيده اند كه تاريخ وقف قديمي ترين قرآن يا كتاب خطي مي تواند بيانگر مبدأ موجوديت و تأسيسِ كتابخانه آستان قدس رضوي باشد. بر اين اساس، نخستين سال تأسيس و تشكيل قرآنخانه و كتابخانه آستانه مقدسه را سال 363 هـ . ق. مي دانند، زيرا در اين سال قديميترين قرآن وقفي را ابوالقاسم علي بن ناصر الدوله ابي الحسن محمد بن ابراهيم بن سيمجور به گنجينه روضه مقدسه وقف نموده و پس از آن به سال 393 هـ . ق. قرآن خطي ابوالقاسم منصوربن محمدبن كثير وزير و صاحب ديوان سلطان محمود غزنوي به اين گنجينه وقف و اهدا نمود.

ادامه نوشته

کتابخانه ملی تبریز؛ گنجینه آثار ارزشمند

تبریز - خبرگزاری مهر: تبریز از روزگاران دور چه زمانی که مجموعه ربع رشیدی با کتابخانه ارزشمندش معروفترین مرکز دانشگاهی جهان بود و چه زمانی که برادران نخجوانی پایه های احداث نخستین کتابخانه نسل جدید ایران را در این شهر بنیان نهادند به شهر فرهنگ و کتاب معروف بود.

به گزارش خبرنگار مهر در تبریز، با اینحال اما زمانى که در اوایل دهه ۶۰ و به دنبال برخى رویدادها، کتابخانه ملى شهر به همراه تالار و ساختمان بى نظیرش تخریب شد مجموعه ارزشمند موجود در آن به کنج یک ساختمان قدیمى در "باغ گلستان" انتقال یافت و ۲۰ سال تمام گرد و غبار حسرت و بى اعتمادى به روى یکى از کم نظیرترین کتابخانه هاى جهان فرو نشست.

ادامه نوشته

بییک تانگری نینگ آدی بیلان

کلالانئنگ ماغتئم غولی جمغیتی نینگ ۵۸-نجی اوتورشئغی، تورکمن تارئخ چئسی شمس الدین

ذهبی و اونونگ عومری و دوره-دیجی لیگینه باغئشلانیار.سیز غادئردان لاری شو اوتور شئغا

غئزغئن غاتناشماغئنگئنزی ایسله یاریس

کلالانئنگ ماغتئم غولی آدئنداقی مدنی و صونغات جمغیتی

گلمه لی گونی: جومغا گونی ۳۰/۷/۱۳۸۹ ساغات ۱۴

گلمه لی یر: کلالانئنگ عومومی کتابخاناسی

به نام خدا

مقدمه
سازمان اسناد و کتابخانة ملی جمهوری اسلامی ایران
مؤسسه ای آموزشی، علمی، پژوهشی و خدماتی است که اساسنامة آن در تاریخ 2/8/1369 به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید و زیر نظر هیئت امنایی که ریاست عالیة آن با رئیس جمهور است، فعالیت می‌ کند.
افتتاح و شروع به کار رسمی کتابخانة ملی به سال 1316 شمسی باز می ‌‌‌‌گردد. در سال 1358 شمسی کتابخانة پهلوی سابق، در سال 1362 شمسی مرکز خدمات کتابداری و در سال 1378 شمسی سازمان مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی در کتابخانة ملی ادغام شد و سرانجام در سال 1381 شمسی با تصویب شورای عالی اداری، سازمان اسناد ملی در کتابخانة ملی ادغام شد و سازمان فعلی شکل گرفت. سازمان اسناد و کتابخانة ملی جمهوری اسلامی ایران با چهار معاونت (معاونت اسناد ملی، معاونت کتابخانة ملی ، معاونت پژوهش ، برنامه ریزی و فناوری، و معاونت پشتیبانی ) در دو ساختمان مستقل " کتابخانة ملی ایران " و " گنجینة اسناد ملی ایران " فعالیت می کند.

ادامه نوشته

فعاليتهايي‌ را كه‌ در ساختمان‌ كتابخانه‌ ملي‌ ايران‌ انجام‌ مي‌شود مي‌توان‌ در موارد ذيل‌ خلاصه‌ كرد:

فراهم آوري منابع
نوع آثار
كتابخانه ملّي بـراسـاس وظيفـه قانوني خـود، جمـع آوري آثـاري با ويژگي هاي زير را در دستور كار خود دارد:

كليه آثار منتشره در داخل ايران
آثـار منتشـره شـده راجـع بـه ايـران، زبـان فـارسـي و پژوهش هاي اسـلام شناسي ( بـه ويژه شيعه شناسي ) به زبان هاي مختلف در ساير كشورها.
آثار ايرانيان خارج از كشور
آثـار مهـم و مـرجـع در حـوزه هـاي مختلـف علمي و ادبي و متون كلاسيك، به ويژه به زبان هاي انگليسي و عربي .

ادامه نوشته

آرشيوملي ايران، در اجراي وظايف قانوني كه در اساسنامه تأسيس سازماناسناد ملي ايران و نيز مصوبة شمارة 103382/1901 مورخ9/6/1381 شوراي عالي اداري،مبني بر ادغام سازمان مذكور با كتابخانة ملي و تشكيل سازمان اسناد و كتابخانه مليايران، پيش بيني گرديده‌است، فرايند شناسائي، فراهم آوري، نگهداري، سازماندهي واطلاع رساني اسناد ملي ايران را بر عهده دارد. اجراي اين فرايند، در تشكيلات جديدسازمان بر عهدة معاونت اسناد ملي با چهار ادارة كل گذاشته‌شده‌است. و انجام آن درروندي به هم پيوسته و با وظايفي مشخص براي هريك از ادارات كل كه اهم آن به شرح زيراست محقق مي‌شود.

ادامه نوشته

هدف‌ از تأسيس‌ سازمان‌ اسناد ملي‌ ايران‌ (آرشيو ملي ايران ) :
1. جمع‌آوري‌ و حفظ‌ اسناد ملي‌ ايران‌ در سازماني‌ واحد.
2. فراهم‌ آوردن‌ شرايط‌ و امكانات‌ مناسب‌ براي‌ دسترسي‌ عموم‌ به‌ اين‌ اسناد .
3. صرفه‌جويي‌ در هزينه‌هاي‌ اداري‌ و استخدامي‌ از طريق‌ تمركز پرونده‌هاي‌ راكد وزارتخانه‌ها و مؤسسات‌ دولتي‌ و وابسته‌ به‌ دولت‌ و همچنين امحاي‌ اوراق‌ زايد، مي باشد.
". مصاديق‌ اسناد ملي در تبصره ذيل‌ ماده اول‌ قانون‌ تأسيس‌ سازمان‌ اسناد ملي‌ ايران‌، بدين‌گونه‌ تعيين‌ شده‌اند: "كليه اوراق‌، مراسلات‌، دفاتر، پرونده‌ها، عكس‌ها، نقشه‌ها، كليشه‌ها، نمودارها، فيلم‌ها، نوارهاي‌ ضبط‌ صوت‌، و ساير اسنادي‌ كه‌ در دستگاه‌ دولت‌ تهيه‌ شده‌ و يا به‌ دستگاه‌ دولت‌ رسيده‌ است‌ و به‌طور مداوم‌ يا غيرمداوم‌ در تصرف‌ دولت‌ بوده‌ و از لحاظ‌ اداري‌، مالي‌، اقتصادي‌، قضايي‌، سياسي‌، فرهنگي‌، علمي‌، فني‌، و تاريخي‌ به‌ تشخيص‌ سازمان‌، ارزش‌ نگهداري‌ دائمي‌ داشته‌ باشد".

ادامه نوشته

هرچند سابقه امور مربوط به اسناد و نگهداري آنها در مخازن دولتي و سلطنتي در ايران پيشينه‌ای چند هزاره دارد، اما تاريخچه ايجاد بايگانيها به مفهوم جدید آن، به دوران قاجار و اقدام وزارت امور خارجه براي مرتب نمودن بايگاني خود به پيروي از روش بايگاني كشورهاي اروپائي در سال 1278ش. باز مي‌گردد.
طی سالهاي 1280 تا 1309ش.هياتي فرانسوي و بلژيكي كه براي اصلاح سيستم گمركي ايران فعاليت مي‌كردند، طرحي را براي اصلاح نظام بايگاني كشور ارائه دادند و آن را به مرحله اجرا گذاشتند. به دنبال آن براي اولين بار در ارديبهشت ماه 1309ش.،هيات وزيران مصوبه اي را در خصوص جمع آوري اسناد و ايجاد «مركز اسناد دولتي» به تصويب رسانيد كه به موجب آن مقرر شد كليه، قراردادها، امتيازات و اسناد ايجاد هر گونه موسسه دولتي يا سهام مربوط به دولت، قبالجات، خالصجات، و غيره به استثناي عهدنامه‌هاي سياسي، در اتاقي كه وزارت ماليه درقصرگلستان به عنوان مركز اسناد دولتي قرار داده به ترتيب مقرر ضبط و حفظ شود. در سال 1332 دولت بررسي مقدماتي مشكلات تراكم روز افزون اوراق زائد را آغاز كرد و نتيجه آن يك سال بعد در مجلس سنا مطرح شد، اما تصميمي در اين خصوص گرفته نشد.

ادامه نوشته

تـاريخچـه تشكيـل مجمـوعـه كتابخانه بـه آغـاز دهـه 1240 ش. بـاز مي گردد. در 1268 ق./1231ش.، مدرسه دارالفنون در تهـران كار خود را آغاز كرد، و 12 سال بعد ( 1280ق./1243ش.) كتابخانه كوچكي در آن مدرسه تأسيس شد و تقدير چنين بود كه اين مجموعه كوچك در مدرسه اي كه به سبك اروپايي، ساخته شده بود، هسته اوليه مجموعه كتابخانه ملّي ايـران شـود كـه 73 سـال بعـد، در سوم شهريور 1316ش. رسماً، در تهران، گشايش يافت؛ و يكي از مظاهر تجدد در اين كشور به شمار مي رفت.

ادامه نوشته

نام «اورگنج» يا «گورگنج» (به عربي جرجانيه)، پايتخت دولت ترکمني «کهنه اورگنج»، اولين بار در آثار نويسندگان دوره ي اسلامي قرون وسطي مشاهده مي شود. ولي مي دانيم که اين شهر مدت ها قبل از گسترش اسلام در اين منطقه بنيان گذاري شده و در قرن اول پيش از ميلاد مسيح نام آن از نام چيني باستاني «يواِ سزيان» ⁽¹⁾ گرفته شده است. « و. و. بارتولد» تاکيد مي کند که اين کشور و پايتخت آن در اين دوره ي زماني خاص «بايد براي حيات فرهنگي آسياي مرکزي ارزشمند بوده باشد» و مانند بسياري از پژوهش گران برجسته ي اروپايي در قرون هجدهم تا بيستم معتقد بود که «آيريانم وآ اِجو⁽²⁾ زادگاه زرتشت که اين همه بحث درباره ي خود برانگيخته است،همان خوارزم است». ⁽³⁾ بنابر شواهد موجود مي توان گفت که در دوره ي پيش از اسلام در اين کشور کتابخانه هايي وجود داشته است

ادامه نوشته

1) آتابای‌، محمد. توركمن‌ ارته‌كی‌لر. به‌ كوشش‌ حسن‌ نیازی‌. ناشر مؤلف‌. تهران‌: چاپخانه‌ پیام‌، چاپ‌ اول‌ 1369. 181 ص‌.

فولكلور و فرهنگ‌ - افسانه‌های‌ تركمنی‌.

2) آزادی‌، دولت‌ محمد. سایلانان‌ اثرلر. به‌ تصحیح‌ و مقدمه‌ نورمحمد عاشورپور (آ. مردوف‌). ناشر علم‌ نشریاتی‌، عشق‌آباد: 1982 م‌. رقعی‌، 216 ص‌.

شعر تركمنی‌، تركمنستان‌ - ایران‌.

3) آهنگری‌، عبدالغفور. رمضان‌ روزه‌ حقدا. گنبدقابوس‌: نشر قابوس‌، 1350. رقعی‌، 16 ص‌ (جزوه‌).

مذهبی‌ - احكام‌.

4) آهنگری‌، عبدالغفور. طهارت‌ و نماز دستورلاری‌. گنبدقابوس‌: نشر قابوس‌، 1360 رقعی‌، 111 ص‌.

مذهبی‌ - احكام‌.

ادامه نوشته

مراسم افتتاحيه دومين همايش "تاريخ‌شفاهي ايران با محوريت "تاريخ شفاهي دفاع مقدس" صبح امروز با حضور علي‌اكبر اشعري مشاور فرهنگي رئيس جمهور و رئيس سازمان اسناد و كتابخانه ملي و امير موسوي جانشين فرمانده کل ارتش در ساختمان گنجينه اسناد ملي برگزار شد.
مشاور فرهنگي رئيس جمهور در اين مراسم با اشاره به افزايش توجه و اهتمام به اسناد در سال‌هاي اخير گفت: مشاركت مردم در واسپاري اسناد به مراكز مختلف و همچنين گردآوري ، پردازش، اطلاع‌رساني و بهره‌گيري از آن‌ها در تدوين متون، گوياي اين توجه ويژه است.

ادامه نوشته

نمايشگاه كتاب هاي اهدا شده توسط كتابخانه ملي كره جنوبي به كتابخانه ملي ، در محل مركز همايشهاي كتابخانه ملي جمهوري اسلامي ايران برپا شد .
در اين نمايشگاه حدود 3 هزار جلد كتاب به ارزش بالغ بر 600 ميليون ريال به نمايش در آمده است.
كتاب های این مجموعه با موضوعات مختلف همچون ادبيات، هنر، تاريخ ، اقتصاد و سياست كره اي است.
حدود 400 كتاب مختص كودكان كه قرار است به زودي و پس از انجام مراحل ساماندهي ،به منظور استفاده نويسندگان ، مترجمين و تصويرگران كتاب كودك در بخش كتابخانه كودكان كتابخانه ملي قرار گيرد از جمله ديگر كتابهاي اين مجموعه است.

ادامه نوشته

سومين " كنفرانس رؤساي كتابخانه هاي ملي كشورهاي عضو اكو" با 11 مصوبه به كار خود پايان داد .
بر اين اساس در سومين نشست كه به ميزباني جمهوري تركيه در آنكارا برگزار شد از هر يك از كشورهاي عضو خواسته شد تا نسخه ديجيتال شده 100 جلد از نسخ خطي خود را به دبيرخانه كنفرانس ارائه كنند تا نسبت به ايجاد پايگاه داده مشترك كتابخانه هاي ملي عضو اكو اقدام شود.

ادامه نوشته

کتابخانه و موزه در قطعه زمينی به مساحت بيش از 000/6 متر مربع و زيربنای بالـغ بر 000/10 متر مربع در جوار وزارت امور خارجه احداث گرديده است. که در آن سالنهـای مختلف برای کتـابخــانـــه و موزه و همچنين سه مخزن کتاب درنظر گرفته شده است و کليه سيستم های ايمنی، حفاظتی و رفاهی در آن تعبيه گرديده است.
زمين اين ساختمان قبلاً به وسيله وزارت امور خارجــه رژيم گذشته ضبط و به محل فرود هليکوپتر تبديل شده بود که با پيگيری حضرت آيت الله واعظ طبسی مقام توليت عظمای آستان قدس رضوی و دستور رهبر کبير انقلاب اسلامی حضرت امــام خمينــــی(ره) اين زمين که به موجب وقفنامه و خواسته صريح واقف منحصراً اختصاص به بنای کتابخانــــه داشت مجدداً در اختيار کتابخانـه قرار گرفت.
عمليات ساختمانی اين مجموعه بزرگ فرهنگـــی از اواخر سال 1364 شروع و با کوشش و جديتی که مسئولين محترم آستان قدس رضوی مبذول داشتند بحمد الله اين مجموعه فرهنگي در دو بخش مجزاي كتابخانه و موزه هر يك به مساحت 000/5 مترمربع تشكيل شده است و مراسم افتتاحيه آن با حضور مسئولان بلند پایه کشور در زمستان ۱۳۷۵ انجام شد.

ادامه نوشته

پایتخت های ترک در طول تاریخ

دمشق پایتخت سلسله بیگلربیگی شام

در نوشته این هفته از دمشق که سلسله "Böri" ها با نام دیگر بیگلربیگی شام انرا به عنوان پایتخت خود انتخاب کرده بود، سخن خواهیم گفت.

شاخه دمشق سلاجقه سوریه، توسط آتابای "Tuğ Tegin" اداره میگشت. مرکز این سلسله شام یا همان دمشق امروزی بود. تاج الدین بوری پسر آتابای توغ تگین به دنبال مرگ پدرش، حاکمیت دولت را بر عهده گرفت. بیگ نشینی دمشق با استناد به نام پدر تاج الدین بوری، خان نشینی توغ تگین نیز نامیده شده است، به دولت بوریها همچنین بیگ نشینی شام نیز میگویند. توغ تگین ابتدا مخالفین خود را از شام دور نموده و دیگر مخالفین مجاور را مجبور به اطاعت از خود کرد. او بعد از استحکام بخشیدن به موقعیت دو لت خود، مبارزه با سپاه صلیبی را آغاز کرد. ت.غ تگین در سال ۱۱۰٥ حاکمیت رافانیه را از دست سپاهیان صلیبی گرفت. وقتی فاطمی ها از صلیبی ها درخواست کمک نمودند، صلیبیون که قلعه آلال را به محاصره درآورده بودند، این قلعه را به توغ تگین واگذار کردند. توغ تگین در سال ۱۱۰۸ به سوی تابریه حرکت کرده و در جنگی سهمگین، صلیبیون را به شدت شکست داد

ادامه نوشته

تاريخچه ي آشنايي مردم روسيه با فرهنگ و ادبيات ايران

رايزني فرهنگي سفارت ج.ايران در فدراسيون روسيهطبق اطلاعاتي كه در دست داريم پيدايش علاقه ي مردم روسيه به فرهنگ ايران به قرن ۱۵ ميلادي برمي گردد، زماني كه آفاناسي نيكيتين جهانگرد معروف روسيه به ايران سفر كرده و گزارشي از سفر خود نوشته است. اما يادگيري زبان فارسي در روسيه در او ايل قرن ۱۸ ميلادي شروع شد . پتركبير پادشاه روسيه آنزمان در سال ۱۷۱۶ پنج نفر از دانشجويان مدارس مسكو را انتخاب كرده و به ايران فرستاده است تا زبان فارسي را ياد بگيرند و بتوانند به عنوان مترجم در دربارش خدمت كنند.

ادامه نوشته

همزمان با سالروز گرامیداشت روزحافظ، مراسم افتتاح بنیاد ایرانشناسی درمحل سابق رایزنی فرهنگی کشورمان با حضور دکتر مصطفوی رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و تنی چند از ایرانشناسان برجسته روسیه برگزار شد.

به گزارش اداره کل روابط عمومی و اطلاع رسانی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی ، در این مراسم که روز سه شنبه 20 مهرماه برگزار شد، مهندس سجادی سفیر جمهوری اسلامی ایران در فدراسیون روسیه، مهدی ایمانی پور معاون ارتباطات سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، دکتر ابراهیمی رایزن فرهنگی ایران در مسکو حضور داشتند و دکتر محسن حیدرنیا به عنوان رئیس این بنیاد معرفی شد.

ادامه نوشته

مهذب الدين و نقش وي در دولت سلاجقه ي روم

چکيده

زماني که مغولان به فرماندهي جورماغون و بايجو حملاتشان را به منطقه ي آسيايي صغير آغاز کردند، دولت سلاجقه ي روم (سلطان غياث الدين کيخسرو دوم) در برابر اين حمله، تسليم شد و مغولان دست به کشتار مردم و تخريب بلاد روم زدند. در چنين اوضاعي يکي از دولت مردان ايراني به نام مهذب الدين علي، وزير سلطان غياث الدين، که از سال ها قبل در خدمت سلاطين سلاجقه ي روم بود؛ براي آنکه حکومت به طور کلي توسط مغول نابود نشود، با زيرکي، صلح با مغول را پيشنهاد کرد. در اهميت کار او همين بس، که او توانست با پذيرش تابعيت از مغولان، دولت مذکور را از افتادن در دام سقوط نجات داده و سقوط آن را به مدت چند دهه به تعويق اندازد. و اقدامات وي نتايج مثبتي را براي دولت مذکور کسب کرد، در اين مقاله، شخصيت و اقدامات وي در برابر تهاجم مغولان بررسي شده است.

کليد واژه ها

مهذب الدين علي، دولتمرد ايراني، سلاجقه ي روم، مغولان و آسياي صغير.

ادامه نوشته

هرات ( پژواک ١٧ ميزان٨٩ ) : کنفرانس بین المللی بزرگداشت از یک هزارمین سالگرد تاسیس امپراطوری سلجوقیان با اشتراک شماری از شخصیت های فرهنگی و علمی کشورهای افغانستان، ترکمنستان و ایران در هرات افتتاح گردید.

در نخستین روز این کنفرانس که در تالار مولانا جلال الدین محمد بلخی شهر هرات برگزار گردید، به هنرنمایی گروه های موسیقی محلی کشورهای اشتراک کننده اختصاص یافته بود.

غلام نبی فراهی معین وزارت اطلاعات و فرهنگ که از جمله اشتراک کنندگان این کنفرانس بود در گفتگو با آژانس خبری پژواک از برگزاری این کنفرانس به عنوان یک اقدام مثبت فرهنگی در راستای شناخت تاریخ کهن گذشته نام برد

هرات(پژواک،١٨ميزان،٨٩ ) : کنفرانس منطقه اى بزرگداشت از يک هزارمين سالگرد تاسيس امپراتورى سلجوقيان با تاکيد بر تحقيق در مورد پيشنيه اين سلسله و بازتاب دست آورد هاى آن در راستاى نزديکى ملت هاى مختلف، به کار خود پايان داد.

در نشست منطقه اى امپراتورى سلجوقيان که ديروز ١٧ ميزان در تالار مولانا جلال الدين محمد بلخى شهر هرات داير شده بود، شمارى از شخصيت هاى فرهنگى و علمى از افغانستان، ترکمنستان، ايران و ترکيه سخنرانى کرده و مقالات تحقيقى شان را در اين راستا به خوانش گرفتند.

تاریخ حج گزاری ایرانیان

اسرا دوغان

مکان چاپ: تهران

ناشر: مشعر

تاريخ انتشار روي سايت: 8 مهر 89

این کتاب به مسأله مهم حج گزاری ایرانیان در طول تاریخ از ورود اسلام به ایران تا عصر قاجار پرداخته است

کتاب حج گزاری ایرانیان اثری است پژوهشی در باره رابطه ایرانیان و حج. سفری که از آغاز ورود اسلام به ایران مورد توجه بوده و نقطه اتصال و پیوند ایرانیان مسلمان با حجاز یعنی خانه خدا و قبر رسول خدا (ص) بوده است.

نویسنده کتاب که سالهاست روی فرهنگ حج تحقیق می کند و مقالات متعددی در نشریه میقات نوشته است، پایان نامه خود را در دانشگاه تهران در این باره نوشته و اکنون با بازسازی و توسعه آن برای چاپ به دست نشر مشعر سپرده است.

اهمیت این کتاب در این است که نویسنده یک دانشجوی اهل ترکیه بوده و به رغم دشواری‌هایی که داشته توانسته است با تکیه بر منابع ایرانی و ترکی این اثر فاخر را عرضه کند.

ادامه نوشته

برگزاری پنجمين نمايشگاه و همايش بين‌المللي كتاب و صنعت چاپ و نشر با عنوان كتاب، راه همكاري و ترقي در عشق‌آباد

روز جمعه 2 مهر ماه سال جاري نمايشگاه و همايش بين‌المللي چاپ و نشر كتاب با عنوان " کتاب، راه همکاری و ترقي" در محل سالن بزرگ نمایشگاه عشق‌آباد با حضور مقامات ارشد كشور‌ تركمنستان ( رئیس مجلس، معاونان رئیس جمهور، وزرا و ....)، نمایندگان

حدود 115 انتشارات و چاپخانه‌ از 16 كشور جهان از جملة جمهوري اسلامي ايران، اهالی کتاب و قلم، اصحاب فرهنگ و رسانه، دانشگاهيان و عالمان، سفرای کشور های خارجی و همچنين سفیر کشورمان در عشق آباد، وابستة فرهنگي و تعدادی دیگر از همکاران سفارت و رایزنی فرهنگی ج.ا.ايران در تركمنستان افتتاح گرديد.

ادامه نوشته

برگزاری اولین هفته فرهنگی ترکمنستان در ایران

اولین هفته فرهنگی ترکمنستان در ایران با برنامه ریزی و پیگیری رایزنی فرهنگی کشورمان در عشق آباد و همکاری و تدارک دستگاهها و ادارات ذیربط، طی روزهای شنبه 10 مهر تا دوشنبه 12 مهر در شهر گرگان مرکز استان گلستان برگزار شد.

.برنامه های هفته فرهنگی، صبح روز شنبه با شروع به کار نمایشگاه صنایع دستی، تابلوهای نقاشی، نمونه های فرش قالی، آثار مطبوعاتی و سایر اقلام فرهنگی و هنری توسط استاندار گلستان، سفیر ترکمنستان در تهران و سایر مقامات محلی آغاز شد و متعاقب آن مراسم رسمی افتتاحیه

ادامه نوشته

معرفی اماکن باستانی استان گلستان

بر اساس طبقه بندی علم باستان شناسی محوطه باستانی به 3 دسته كلی (پیش از تاریخی، تاریخی و اسلامی) تقسیم بندی می گردند. به همین دلیل در اینجا آثار باستانی استان گلستان را به ترتیب معرفی می نمائیم:

دوره پیش از تاریخ :

غار كیارام :

غار كیارام كه در محل به آن غار وسط دل دل می گویند. و در ادبیات باستان شناسی به نام كیارام معروف است. در روستای فرنگ بخش گالیكش قرار دارد. این غار قدیمی ترین غار مسكونی شناخته شده در استان گلستان است. بر اساس آثار به دست آمده از حفاری های باستان شناسی قدمت این مكان به دوره پارینه سنگی میانه (حدود صد هزار سال قبل از میلاد ( دوره موسترین) می رسد و این غار محل سكونت گروه های شكارچی و جمع آورندگان غذا بوده است كه توسط باستان شناس آمریكایی به نام مك بورنی شناسایی و مورد كاوش قرار گرفت

ادامه نوشته

پیشینه تذهیب

ایرانیان از زمانهای بسیار دور ، به جانوران و گیاهان توجه داشته و نقش های بسیاری از آنها را در آثار خود به کار برده اند، آنچنانکه این نقوش بر مبنای تفکرات و برداشتهای آیینی شکل گرفته است و بسیاری از این نقوش به نمادی از اعتقادات آنها بدل شده است و با گذشت زمان شاهد بروز تغییر و تحول در این نقوش هستیم.

ویژگی های نقوش در آثار تمدن های اولیه
1- کاربرد نقوش گیاهی نسبت به نقوش انسانی و حیوانی محدود تر است .
2- نقوش گیاهی در وسط متن و فضای اصلی آثار کمتر به کار رفته است و بیشترین کاربرد را در امر حواشی و نوارهای تزئینی دارد.
3- روش استفاده، به صورت تکرار و قرینه سازی است.
4- در نقوش گیاهی تنوع دیده نمی شود.
5- اجرای نقوش گیاهی دارای نظم خاصی است که از شکل ساده نیز برخوردار است .
6- نقوش ساده هندسی ، اززندگی کشاورزی و دامپروری مانند : زمین ، کوه ، آب و ... تاثیر پذیرفته است.

ادامه نوشته

واژگان و اصطلاحات تذهیب

در تذهیب هم مثل سایر هنرها واژگانی وجود دارد که برای یک تذهیب کار آگاهی از آن واژگان لازم و ضروری است . البته واژگان تذهیب تا حدودی ناشناخته هستند و این امر باعث شده است بعضی از واژگان در کتابهای مختلف معانی متفاوتی داشته باشد و در اینجا تلاش شده است که تا حد امکان معنای رایج و منطقی آنها ذکر شود .

کتاب قانون الصور در بیان شماری از واژگان تذهیب می نویسد :

چنین کرد اوستادم رهنمایی	که هست اسلیمی و دیگر ختایی
ز ابر و داغ اگر آگاه باشی	چو نیلوفر فرنگی خواه باشی
مکن از بند رومی هم فراموش	کنی چون اسم هر یک جای در گوش

( به نقل از مجرد تاکستانی ، 1384 ، ص 27)

ادامه نوشته

نگاهي به "مسجد جامع گرگان" از بناهاي دوره سلجوقي

مسجد جامع گرگان واقع در بافت قديم اين شهر يكي از آثار و بناهاي تاريخي و مذهبي است كه در سده‌هاي پنجم و ششم يعني اواسط دوره سلجوقي ساخته شده‌است.

اين مسجد داراي يك حياط مركزي به فرم چهار ايواني و چهار شبستان است كه از تزيينات معماري خاص آن دوره نيز بهره مي‌برد.
تزيينات معماري كه در ساخت مسجد جامع گرگان بكار برده شده تركيبي از آجر و كاشي، كاشي هفت رنگ و مناره آجري با خطوط كوفي مربوط به دوره سلجوقي است.

ادامه نوشته

افسانه های آناتولی

افسانه کوراوغلو

در هر سوی آناتولی افسانه های مختلفی ورد زبانهاست. غنائت داستانها، افسانه ها و حکایات در این دیار کهن که طی صدها سال مهد تمدنهای بیشماری بوده البته که امری طبیعی است. زیرا این تمدنها هستند که به افسانه ها، داستانها، حماسه ها و حکایات مردمی جان می بخشند. امروزه به هر کجای آناتولی که بروید می توانید افسانه ای در رابطه با آن محل بشنوید. بعنوان مثال در Bolu افسانه کوراوغلو ورد زبانها بوده و از این منطقه با این افسانه یاد می شود. وقتی این افسانه معروف گردید بولو یکی از خان نشینی های آناتولی بود. خان نشینی های آناتولی دولی بودند که ترکها در پی جنگ ملازگرد به سال ۱۰۷۱ در آناتولی تاسیس نمودند. بولو نیز ازجمله مناطقی بود که از سال ۱۳۲٤ الی ۱٦۹۲ از سوی خوانین مناطق مرزی در آناتولی اداره گردید. افسانه ای که اکنون برایتان نقل خواهیم کرد درمورد مبارزه کوراوغلو شاعر و قهرمان مردمی با مظالم و ستم گریهای خان بولو است.

ادامه نوشته

بِلْکا ، عنوانی برای فرمانروایان و سرداران ترک . «بلکا» به معنای حکیم و دانا، واژه ای است ترکی ، از ریشة «بیلیک » (پند واندرز و دانش ). کلمة بیلیک در عنوان اولین اثر نوشتاری ترکان ، یعنی قوتادغوبیلیک * ، نوشتة یوسف خاص حاجب ، که تحت تأثیر ادبیات اسلامی ، در قرن پنجم تألیف شده ،به معنای پند واندرز آمده است ( > دایرة المعارف ادبیات ترکی < ، ذیل «قوتادغوبیلیک ») و در شعر «بِلکا اَرِک اَذکو تُتُب سُوزِن اِشِت »، = انسان عاقل و حکیم را نیکودار و حرفش را گوش کن ، بِلکا به معنای فرد عاقل و صاحب حکمت است (کاشغری ، ص 379).

ادامه نوشته

، ? چشندة غذا، مأمور تدارکات لشکر و صاحب منصبی نظامی. ضبطهای دیگر این واژه عبارت است از: بَکاول / بوکاول / بوکاوول / بوکال / بوقال / بوقاول / بُقاول / بوقمق / بیوک اُول / پکاول / پکاول بیگی . برخی تلفظ صحیح این واژه را بوقاول دانسته اند (بوداگف ، ج 1، ص 262ـ263). واژة

بُکاول (به ضمّ اول ) را واژه ای ترکی (شریک امین ) یا مرکب از بوکِ (= ـ BOK ) ترکی + ج + پساوند مغولی اُول (= دl ـ) (رشیدالدین فضل الله ، 1373، تعلیقات روشن و موسوی ،ج 3، ص 2326) و بَکاول (به فتح اول ) را واژه ای هندی ضبط کرده اند ( آنندراج ، ذیل واژه ، عبدالرزاق سمرقندی ،ج 2، جزء 1، ص 335؛ قس جمال الدین انجو، ج 1، ص 366) و فرهنگهای اردو این لغت را با همین ضبط فارسی دانسته اند (رضوی ؛ دهلوی ؛ فیروزالدین ، ذیل واژه ). بنابراین ، ریشة این اصطلاح روشن نیست (بارتولد، ترجمة عربی ، ص 546، پانویس 10) و احتمالاً تلفظهای مختلف آن ناشی از وجود ریشه های جداگانه در زبان ترکی و هندی است . احتمال دیگر این است که واژة بکاول از طریق مغولان و تیموریان ایران به هند رفته باشد.

ادامه نوشته

حاشیه‌نویسى ، از سنّتهاى نوشتارى مسلمانان، به‌معناى نوشتن نكاتى در كناره‌هاى (هوامش) یك متن براى توضیح یا نقد یا تصحیح آن و نیز تألیف آثارى مستقل با همین هدف.

این اصطلاح با مصدر حَشْو به معناى افزایش و با حاشیه به معناى كناره و پیرامون، پیوند تنگاتنگ دارد؛ چه، حاشیه‌نویسى در عمل افزودنِ مطالبى است در كناره‌هاى متن مكتوب. در زبان عربى، حاشیه به معناى كناره (كه نام محلّ است) به معناى آنچه در حاشیه نوشته می‌شود (= حالّ) به كار رفته است (رجوع کنید به خلیل‌بن احمد، ج 3، ص260ـ261، ذیل «حشو»؛ ابن‌منظور، ج 3، ص 195، ذیل «حشا»).

حاشیه‌ها را توشیح و تعلیق یا تعلیقه نیز نامیده‌اند. آقابزرگ طهرانى (ج 4، ص 223)، با تصریح بر تفاوت نداشتن تعلیقات و حواشى، یادآور شده است كه اصطلاح تعلیق اغلب بر حاشیه‌هاى كتابهاى معقول اطلاق می‌شود؛ اما، نمونه‌هاى بسیارى وجود دارد كه نشان می‌دهد كاربرد تعلیقه براى حواشىِ كتابهاى نقلى و كاربرد حاشیه براى حواشى كتابهاى علوم عقلى نیز كاملا معمول بوده است

ادامه نوشته

تَمغا ، واژه ای ترکی ـ مغولی به معنای داغ ، مُهر و نشان ؛ نیز گونه ای مالیات . این واژه را به صورتهای طمغا، طمغه ، تامقا، تامغا، تمغه ، تمقا، دامغا و دامغه نیز ضبط کرده اند.

بر اساس منابع قدیمی چینی ، اویغورها در قرن پنجم میلادی و اقوام اغوز/ غُز در قرن پنجم / یازدهم ، احتمالاً به تقلید از چینیها، برای شناسایی احشام خود و اثبات مالکیتشان ، بر گوش یا کفل چهارپایان قبیلة خود داغ می زدند و آن را تمغا می نامیدند (رشیدالدین فضل اللّه ، 1373 ش ، ج 1، ص 57، ج 3، تعلیقات روشن و موسوی ، ص 2341؛ نیز رجوع کنید به شریک امین ، ذیل «آلتمغا» و «تمغا»؛ د. ترک ، ذیل "Damga" ). ظاهراً قدیمترین سند به جا مانده از تمغا، نشانه هایی بر سنگ قبرهای قوم گوک ترک ، متعلق به قرن دوم / هشتم ، است . در متون اویغوری قرن دوم و سوم / هشتم و نهم ( رجوع کنید به د. ترک ، ذیل "Uygur edebiyati" ) نیز لفظ تمغا و تمغالا به کار رفته است (همان ، ذیل "Damga" ). ترکها بر تمغاها نقوش و علائمی حک می کردند که نماد توتم قبیله و نشان تمام چهارپایان و مالکیت هر قبیله بود. این نقوشِ ابتدایی بتدریج به عبارات و کلمات و اَشکال پیشرفته بدل شدند ( رجوع کنید به ادامة مقاله ). هر قبیله ای که از قبیلة اصلی منشعب می شد، نقوش تمغای قبیلة مادر را با اندکی تغییر به کار می برد.

ادامه نوشته

تخته قاپو ، یکجانشینی اجباری صحراگردان یا ایلات کوچرو. تخته قاپو ترکیبی از «تخته » فارسی و «قاپو» (در) ترکی است (دهخدا؛ معین ، ذیل مادّه ). تخته قاپو با زور و خشونت و به دلایل گوناگون انجام می گیرد، از جمله تضعیف قدرت کوچروها یا بهره گیری از توان نظامی آنان برای مقابله با دیگر گروهها و ایلات .

اقداماتی کمابیش شبیه تخته قاپو سابقه ای چند هزار ساله دارد. سلاطین آشور، سیاست تخته قاپو کردن را به منظور تضعیف کوچروها و نظارت بر آنها دنبال می کردند (پروفسور لامبر کارلوسکی باستان شناس دانشگاه هاروارد، مصاحبة مورخ 1986). در دورة هخامنشیان ، به دستور خشایارشا/ خشیارشا (سدة پنجم پیش ازمیلاد) گروههایی از یونانیان به پشتکوه لرستان تبعید و در سیروان یکجانشین شدند (رالینسون ، ص 58). شاپور دومِ ساسانی (310ـ379 میلادی ) پس از غلبه بر قبایل عربِ بادیه نشین ، بعضی از آنها را در کرمان و فارس و خراسان تخته قاپو کرد (ثعالبی ، ص 529). خسروانوشیروان (حک : 531 ـ 579 میلادی ) پس از تسلط بر قبیلة ترک زبان «چول » و تارومار کردن آنها، باقی ماندة این قبیله را در شهر پیروز (منطقة گرگان ) یکجانشین کرد (کولسنیکف ، ص 240؛ کریستن سن ، ص 393

ادامه نوشته

بِیرَق ، واژة ترکی . در دیوان لغات الترک کاشغری (ج 1، ص 387، س 14) به صورت «بَتْرَق » و نیز به معنای نیزه ای آمده که بر نوک آن پارچه ای ابریشمین نصب می شده است . از قرار معلوم ، علامتِ خاص پهلوان (آلپ * یا بهادر * )های مشهور در نبردهای تن به تن بوده است . ظاهراً غزها آن را «بیرق » تلفظ می کرده اند (همان ، ج 3، ص 138، س 9) و «بَدْرُق » (همان ، ج 1، ص 388، س 4) که نام مرد ذکر شده ، بیگمان محرّف «بیرق » است ، زیرا در متون کهنِ اویغوری واژة «بدرق » به مفهوم بیرق به کار رفته است (مولر ـ گابن ، اویغوریکا ، ج 4، فصل 8، ص 39، فصل 20، ص 237). این تنوّع تلفظ ، پیش از اسلام و بعدها نیز در برخی لهجه ها ادامه یافته و در میان غزان به صورت «بیرق » و «بیرخ » متداول بوده و از این طریق ، و به همین دو صورت ـ بیشتر به شکل «بیرق » ـ در آثار شاعران دورة سلجوقی و خوارزمشاهی راه یافته است ( رجوع کنید بهعوفی ، ج 1، ص 242، ج 2، ص 260؛ کمال اسماعیل ، دیوان ، ص 18؛ راوندی ، ص 288)

ادامه نوشته

بی بی / بی بی خانم ، عنوان مؤدبانه و محبت آمیز برای زنان . فرهنگهای لغت این واژه را ترکی دانسته اند (دهخدا؛ قدری ، ذیل مادّه )، اما صورت این لفظ که از تکرار هجایی ساده حاصل شده است و اشتراک آن در زبانهای ترکی ، فارسی و اردو، این گمان را پدید می آورد که این واژه ، مانند بابا، در اصل «نام آوا » و ساخت کودکان بوده است . بی بی به معنای زن نیکو و کدبانو و خاتون خانه (دهخدا؛ شاد، ذیل مادّه ؛ غفاری ، ص 178) است . همچنین در ترکی و فارسی و گویشهای محلی ، به معانی مادربزرگ (معین ؛ افشار سیستانی ؛ پورحسینی ، ذیل مادّه )، مادر و عمه (انزابی نژاد و ثروت ؛ صدری افشار و دیگران ، ذیل مادّه )، زن سیده (دهخدا؛ اکبری شالچی ؛ رضائی ، ذیل مادّه ) نیز گفته می شود. در ترکی ، قابله (قدری ، همانجا) خاله (همان ، ذیل «ببی ») و در تاجیکی ، دایه و پرستار بچه را نیز می گویند. در شبه قاره و در اردو، بی بی یا بیوی یا بوبو، علاوه بر معانی مذکور، به بانوی پارسا، خواهر و امیرزاده اطلاق شده است (شیمل ، ص 49؛ دهلوی ، ذیل مادّه ).

ادامه نوشته

بُزکَشی ، نام یکی از بازیهای مردمی در رشتة سوارکاری ، معمول در میان ترکان آسیای مرکزی ] و افغانستان [ . اصل و منشأ این بازی نامعلوم است و به احتمال زیاد، در آغاز، نمایش نمادین و تفریحی دام ربایی بوده است .

بزکشی دارای انواع متفاوتی است . موضوع اصلیِ مشترک میان تمام انواع این بازی ، رقابت میان سوارکاران برای برگرفتن و حفظ کردن لاشة بز یا گوساله ای است که تازه سر بریده اند. در شمال افغانستان ، دست کم تا دست اندازی قوای شوروی بر آن ، (1358ش / 1979)، صدها سوارکار می توانستند در یکی از انواع بازی بزکشی موسوم به «توده برآیی »، که در مراسم «تویی » (ختنه سوران و عروسی ) معمول است ، شرکت کنند. این شکل سنّتی بزکشی در صحرا بازی می شود و محدودیّت مکانی ندارد. هدف سوارکاران ربودن لاشه از روی زمین ] دایرة «برداشت » [ و بردن آن تا جایی دور از رقیبان است تا بتوان لاشه را بلامعارض بر زمین ] در دایرة «حلال » [ نهاد.

ادامه نوشته

تَنْری (در فارسی به صورت تَنْگَری ) ، نام خدای آسمان در زبان ترکی قدیم . در زبان مغولی ، tجgri وامواژه ای از زبان ترکی است به همین معنی و بعداً تنها به معنای «خداوند» شده است ( د. اسلام ، چاپ اول ، ذیل مادّه ). نزد ترکان متأخر علاوه بر صورتهای تانری و تاری به معنای خدا، معانی دوم و سوم آسمان و بهشت را نیز پیدا کرده است (همانجا). تنری نخستین بار در کتیبة کول تگین ، از مجموعه کتیبه های اورخون ، دیده شد. این مجموعه که در ساحل رودخانة اورخون ، در 65 کیلومتری شهر قراقروم کشف شده ، متعلق به نیمه اول سدة دوم / نیمه سدة هشتم است و به ترکی باستانی و به خط رونیک (مشتق از آرامی ) نوشته شده است (نیز رجوع کنید به تگین * ، تصویر کتیبه ). همه جا در این کتیبه ها، تنری به معنای «قدرت الاهی » به کاررفته است .

ادامه نوشته

بالِغ / بالق (بالیق ، بالیغ ، بالغ ، بالق )، واژة ترکی به معنی شهر و قلعه و کاخ که تنها یا به صورت ترکیبی در اسامی شهرها و اماکن به کار رفته است . این کلمه ، که در کتیبه های اورخون (قرن دوم ) و نوشته های اویغوری استعمال شده ، از واژه های کهن و اصیل ترکی است . علاوه بر این کلمه ، در قسمتی از متون اویغوری به واژة «کَنْت » و «کَند» به معنی شهر نیز برمی خوریم که بعدها وارد محیط ترک زبانان شده و جای کلمة بالق را گرفته است . به نظر می رسد که از قرن پنجم ، در بخش بزرگی از سرزمینهای ترک نشین ، کلمة بالق دیگر به معنی شهر به کار نرفته و جایش را به واژة کند یا کنت داده است ، چنانکه در منظومة حماسی قوتاد غوبیلیگ (قرن پنجم ) فقط کلمة کنت به کار رفته است .

ادامه نوشته

جدیدها ، نهضت (جدیدیه )، جنبش اصلاح طلبی فرهنگی ـ آموزشی و سیاسی در مناطق مسلمان نشین روسیة

تزاری ، شامل تاتارستان ، آسیای مرکزی و قفقاز. تا اواخر قرن نوزدهم ، مکتبها، یعنی مدارس ابتدایی ، در جهان اسلام و از آن جمله در مناطق مسلمان نشین روسیه عهده دار مرحلة نخست امر تعلیم و تربیت بودند و در آنها خواندن و نوشتن ، روخوانی قرآن ، از برخوانی برخی سوره ها و مقدمات علوم دینی تدریس می شد ( رجوع کنید به صدرضیا، تعلیقات شکوری ، ص 407)

ادامه نوشته

جانیان ، سلسله ای حاکم بر بخارا از 1007 تا 1199. نسب این سلسله به جان / جانی بیک ، پسر یارمحمد، می رسد. یارمحمد امیرزاده ای از خانات اَسْتَراخان / هشترخان (حاجی طرخان ) و از اعقاب جوجی ، پسر چنگیز، بود (برای اطلاع از نسب خانات استراخان رجوع کنید به منشی ، ص 119ـ120).

در حدود 962/ 1554، با حملة روسها به هشترخان ، یارمحمد به همراه پسرش ، جان ، به ماوراءالنهر گریخت . یارمحمدنخست به دربار پسر عمویش حاجم خان ، والی اورگنج ،رفت اما به سبب رفتار نامهربانانة حاجم خان ، به دربار اسکندر شیبانی (حک : 968ـ991) در بخارا پناه برد (همان ، ص 120ـ 121؛ کَنْبو، ج 1، ص 252؛ سلیمی ، ص 245؛ گروسه ، ص 797). اسکندر شیبانی به گرمی از ایشان استقبال کردو دخترش ، زهرا خانم ، را به ازدواج جان در آورد

ادامه نوشته

بهبودی ، محمود خواجه ، مبارز سیاسی ، روزنامه نگار و یکی از رهبران نهضت جدیدها * در ماوراءالنّهر (فرارود). در 1292/1875 در روستای «بخشی تپة » سمرقند به دنیا آمد ( د. ازبکستان ، ج 2، ص 202؛ د. تاجیکی ، ج 1، ص 439؛ عبدالمنان ، ص 127). معلومات ابتدایی را نزد دایی خود، ملاعادل که مفتی بود، فراگرفت . در 1312/1894 پدرش درگذشت و او از ادامة تحصیل محروم ماند و نزد دایی دیگرش ، محمد صدیق که قاضی بود، میرزا(منشی ) شد. وی بزودی کسب کمال کرد؛ ابتدا در سمرقند میرزای مفتی شد و بعد خود به عنوان مفتی تعیین گردید (عبدالمنان ، همانجا). در 1318/1900 از راه عثمانی به مکّه ، و از آنجا به مصر رفت و در این سفر با اوضاع و احوال مدارس و معارف این کشورها آشنا شد. بین سالهای 1321 تا 1322/1903 تا 1904 به روسیه سفر کرد و از شهرهای قازان ، اُرون بورگ ، مسکو، سن پطرزبورگ دیدن کرد و از زندگی مردم ، ادبیات ، معارف و مطبوعات آنجا آگاهی یافت ( د.ازبکستان ؛ د.تاجیکی ، همانجاها؛ عبدالمنان ، ص 128).

ادامه نوشته

بُوقا(2) ، یکی از رؤسای غُزْ (اُغوز) از قبایل ترک . نام او در آثار ابن اثیر (ج 9، ص 379، 382 به بعد) و بیهقی (چاپ مورلی ، ص 71) آمده است . در420، عده ای از غزها از جمله بوقا در ماوراءالنهر از مرز خراسان عبور کردند. این دسته که در خدمت سلطان مسعود بودند، ناگزیر به اردوی تاش فَرّاش پیوستند. در 422، در لشکرکشی تاش فراش برای جنگ با علاءالدوله بن کاکویه ، غزها مانند زمان سلطان محمود، با قساوت تمام جنگیدند. فَراش به همین بهانه ، بیش از پنجاه تن از امیران آنان و عده ای از مردم قبیله را به قتل رساند. دسته ای دیگر از غزها به سوی مغرب رفتند و سپس ، از خراسان تا دیار بکر، نواحی متعددی را زیر پا نهادند و در بیستم رمضان 435، از اعراب زیر فرمان امیر قَرْواش بن مُقَلَّد (از خاندان بنی عُقَیل ) در دیار بکر شکست خوردند. در همان سال ، غزها از دامغان تا موصل بسیاری از شهرها را بکلی تاراج و تخریب کرده بودند؛ اما، این بار، ویرانگریهای این قوم کوچ نشین چندان طول نکشید و به گفتة ابن اثیر (ج 9، ص 391)، غزها «چون ابر تابستان » آمدند و رفتند.

ادامه نوشته

بَرَنْتَه ، واژه ای ترکی با ریشه ای نامعلوم ، به مفهوم حملات اقوام کوچ نشین ترک به منظور یغما و غارت ، که در آسیای میانه متداول است و احتمالاً در لهجه های دیگر وجود ندارد. برنته مخصوص زندگی کوچ نشینی است ، و اهمیت حالت جنگی ناشی از آن (جائو > یاغی ) بتفصیل در اثر رادلُف (ج 1، ص 509 و بعد، و بویژه در ترجمة آلمانی قوتادغو بیلیگ ، بخش 1، ص 52 و بعد) آمده است . روزگاری که در استپها حکومت منظمی وجود نداشت و اجرای احکام ، تابع قدرت حاکم («بی » = بیگ ) و حسن نیت طرفین دعوا بود، کوچ نشینان اغلب مجبور می شدند که شخصاً به احقاق حق خود بپردازند. هر قبیله ای مسئول جرمی شناخته می شد که یک یا چندتن از افرادش مرتکب شده بودند، ازینرو اغلب قبیلة مورد تعرض به جای کیفر دادن متجاوز اصلی ، هر کدام از افراد قبیلة شخص متجاوز را که به دست می آورد، مجازات می کرد.

ادامه نوشته

بُخاراییان سیبریه ، گروه قومی کوچکی از مسلمانان حنفی مذهب سیبریه ، از بازماندگان تجّار و کاروانیانی که اصل آنها از ترکستان بوده است . نام محلی این گروه قومی بُخارلیک و پخارلیک و (در بعضی متون بُخارلیق ) و نام رسمی آن بخارتسی سیبرسکیه است . محل زندگی این قوم مناطق اومسکِ شمالی و تیومن در سیبریة غربی است . این گروه قومی از قرن دهم /پانزدهم ـ شانزدهم در این مناطق مستقر شده است . در آن زمان امیرنشینهای بخارا و سیبریه مناسبات تجاری و اقتصادی فعّالی با یکدیگر داشتند، و کالاهایی چون چرم و خز و ماهی از طریق رود ایرتیش و رودهای قابل قایقرانی به صفحات ترکستان و ماوراءالنهر برده و در عوض محصولاتی چون کاغذ و میوه های خشک شده و اشیای زینتی و مصنوعات فلزی به سیبریه و نواحی شمالی آورده می شد

ادامه نوشته

کتاب دده قورقود

کتاب دده قورقود که از شاهکارهای ادبی-فولکوریک جهانی است،از یک مقدمه و 12 داستان تشکیل شده است.داستانها به نثر و نظم نوشته شده است و در خلال آنها انواع مختلف آثار ادبی شفاهی مانند بایاتی،نغمه،ضرب المثل و حتی مرثیه دیده می شود.

ادامه نوشته

سلجوقیان در یک نگاه

(429-590ه/1037-1193م)

« سلجوقيان طايفه اي از ترکمانان غُز و خَزَر بودند که در روزگار سامانيان از دشت قِبچاق به نواحي خوارزم و سواحل درياي خَزَر، بالاي رود سيحون، آمدند و درآن جا به گله‌داري پرداختند. آنان در پي يافتن چراگاه هاي خرّم درفرارود( ماوراء النهر) به جنگ و گريز مشغول بودند تا سرانجام سلطان مسعود غزنوي را در جنگي بين مَرو و سَرَخس شکست دادند و به ايران سرازير شدند.*

ادامه نوشته

انديشه تاريخ نگاري عصر صفوي




زبان: فارسي نویسنده: محمد باقر آرام چاپ اول: 1386 تعداد صفحات: 414 نام انتشارات: اميركبير رده بندي ديوي: 071072 / 955 شابک : 7-1084-00-964 قطع: وزيري بهای کتاب:61000ریال

انديشه تاريخ نگاري عصر صفوي مرحله‌اي مهم از حيات فرهنگي مردم ايران را منعكس مي‌سازد. در مدتي حدود دويست و سي سال از عمر اين سلسله، نزديك به چهل اثر با هدف نگارش تاريخ پديد آمد كه بيانگر تفكر مورخان درباره چيستي تاريخ، روند آن و فلسفه تاريخ است. مجموعه آثار تاريخ نگاري عصر صفوي، حلقه ارتباطي انديشه تاريخ نگاري ادوار تاريخي قبل از خود و دوره معاصر است و بدون درك انديشه تاريخ نگاري نهفته در آن، امكان دستيابي به تحولات تاريخ نگاري در تاريخ ايران مقدور نيست.

ادامه نوشته

چكيده

ظلم و تعدي حاكمان محلي استر آباد- كه به طور موروثي مقام خود را به دست آورده بودند-باعث نارضايتي ساكنان اين ايالت و سوق داده شدن ايشان به سوي مشروطه شد.مشروطيت، شيوه اي مناسب براي مبارزه با حاكمان بود،كه ابتدا در راميان فندرسك و كتول شكل گرفت و به صورت مقابله ي مستقيم با عناصر استبداد در استرآباد جلوه كرد.از سوئي، روسها در آشوراده حضور پيدا كردند و فعاليتهاي تجاري و اقتصادي ايالت استر آباد را به انحصار خود در آوردند و به حقوق ساكنان دست يازيدند. اين ماجرا همراه با نالايقي حاكمان و دولت وقت، عاملي شد تا با شروع مشروطيت، تجار، علما و سركرده هاي محلي، براي اداره ي امور ايالت استر آباد، دست به تشكيل انجمن ولايتي بزنند. تركمنهاي مقيم استر آباد نيز به دليل سوء سياست دولت مركزي و قدرت طلبي روسها، اوضاع نابساماني داشتند.آنها نيز با حمايت از اعتراضات مردمي عليه به توپ بستن مجلس و ماجراي فتح تهران، توانستند با پررنگ كردن نقش خود در انقلاب مشروطيت و فرستادن نماينده به مجلس، به سوي آرامش گام بردارند.

كليد واژه ها:

استر آباد، تركمنها، مشروطيت، مشروطه خواهي، روسها.

دريافت متن كامل مقاله

کنفرانس بین المللی امپراطوری سلجوقیان افتتاح گردید

کنفرانس منطقه ای سلجوقیان به کار خود پایان داد.

معرفی اماکن باستانی استان گلستان

دوره پیش از تاریخ :

سلجوقیان در یک نگاه

(429-590ه/1037-1193م)

نوشته‌های پیشین

آرشیو موضوعی

پیوندها