به نام خداوند جان و خرد         کزین برتر اندیشه بر نگذرد                                 

  بنیاد مختومقلی فراغی، از کلیه ی دانشجویان و فارغ التحصیلان رشته های زبان های خارجی، زبان شناسی،ادبیات فارسی ،روان شناسی ،جامعه شناسی و رشته های مرتبط دیگر،در مقاطع تحصیلی مختلف که مایل به انجام پژوهش های زبان شناسی با موضوع زبان ترکمنی، اعم از تاٌلیف ، ترجمه و غیره می باشند، دعوت به همکاری می نماید.علاقمندان می توانند همه روزه ( به جز روزهای تعطیل) صبح ها از ساعت ۵/۹ تا ۱۳ و بعد از ظهر ها از ساعت ۵/۱۶ تا ۲۰ به دفتر بنیاد مختومقلی فراغی،واقع در گنبد کاووس،خیابان شریعتی شرقی، پاساژ شهرداری، طبقه ی فوقانی، واحد شماره ی ۷ مراجعه، یا با شماره تلفن های ۲۲۳۲۷۰۰ و ۰۹۳۵۴۸۳۷۶۵۴ تماس حاصل نمایند.

                                                       با تشکر از طرف هیئت مدیره ی بنیاد مختومقلی فراغی  

                                                                                                      محمد قجقی

                                                             به نام خدا

برهان الدین،قاضی احمد، شاعر و دانشمند مشرق آسیای صغیر که به ترتیب به مناصب قضا،وزارت ،اتابکی و سلطنت رسید.در۳ رمضان ۷۴۵ در قیصریه(کایسری/قیصری کنونی) به دنیا آمد.پدرش شمس الدین محمد،از اخلاف طایفه ی سالور از اغوز ها، که در اصل در خوارزم سکونت داشتند،و سومین عضو خاندان بود که نسل اندر نسل به مقام قضا منصوب شده بودند. برهان الدین علوم معمول زمان را نخست نزد پدر فرا گرفت و سپس برای تکمیل تحصیلات به مصر ، دمشق و حلب رفت و در سال۷۶۶ به زادگاه خویش باز گشت. در ۲۱سالگی چنان رضایت خاطر حاکم آن دیار ، امیر غیاث الدین ارتنا، را جلب کرد که او را (به جای شم الدین محمد که یک سال قبل در گذشته بود ) به منصب قضا برگزید و دختر خویش را به همسری او در آورد.با این حال ،برهان الدین مخفیانه در شورش بیگ ها ، که به مرگ ارتنا انجامید، شرکت کرد (۷۶۷). در عهد امیران نا لایق خاندان ارتنا،  برهان الدین به وزارت و اتابکی رسید، تا اینکه در سال ۷۸۳ خود را همراه با حقوق معمول امارت (ضرب سکه و ذکر نام خویش در خطبه ی نماز جمعه ) سلطان سرزمین های تابع خاندان ارتنا خواند و در سیواس اقامت کرد.

 

 

 

 یكی از شاهكارهای دوران و زیبائیهای بر جای مانده در زمان در حاشیة شهر تهران در منطقه ابن بابویه شهر كهن ری در میان انبوهی از سازه‌های زمان سر به فلك كشیده شكوه خود را پس از 700 اندی سال كه از قدمت آن گذشته حفظ نموده است ، برجی به بلندای تاریخ ، و شكوه و تمدن ایران زمین. آری، این برج، برج طغرل نام دارد. یادواره سردار دلاور و بنیانگذار سلسله مقتدر و با عظمت سلجوقیان «طغرل بیك سلجوقی» می‌باشد كه بنا به گفتة پیر كاوشگر ری باستان مرحوم دكتر حسین كریمان كه روحش شاد باد. آرامگاه وی و مادرش و بنا به حكایت مورخ دوران و فرزانه فرهیخته زمان مرحوم محمد محیط طباطبائی زواره‌ای كه مرقد وی در زوایه شمالی این برج حقایقی را فریاد می‌كند «نه تنها آرامگاه طغرل سلجوقی و مادرش می‌باشد بلكه مرقد بسیاری از فرزانگان و دانشمندان عصر سلجوقی نیز می‌باشد كه این بقعه به پاسداشت عظمت آنها بنا شده بوده است» (كیهان فرهنگی...) كه مرحوم محیط برای فراموش نشدن این مهم وصیت بر تدفین خود در جنب این برج با شكوه نموده است كه یادش گرامی و روانش شاد باد. این بنا با مساحتی بالغ بر 48 متر مربع و ارتفاعی در حدود 20 متر و با اسكلتی خشتی و آجری به صورت استوانه‌ای افراشته خودنمائی می‌كند كه نمای داخلی آن به صورت استوانه گون و نمای بیرونی آن بصورت مشلع تزئین یافته است كه از 24 كنگره با زوایه‌های حاده تشكیل شده است. در ضلع شمالی و جنوبی برج دو سر در با معماری طرح رازی ساخته شده است و تقریباً تا ارتفاع چهارمتری برج دیوارها به صورت توپ تا قطر دیوارهای حدود 5/1 متر تشكیل شده و دیوارهای بالای ارتفاع چهارمتر به صورت تو خالی طراحی شده و وسط آن پلیكانی وجود دارد كه درب آن در همان ارتفاع در ضلع شمالی بنا خودنمائی می‌كندكه رابطی بین قسمتهای تحتانی و فوقانی برج می‌باشد دربها و قوسهای رازی كه فشار فوق‌العاده‌ای را تحمل می‌كند و تو خالی بودن دیوارهای فوقانی به استحكام بنا كمك كرده و جنس خشت به كار رفته در برج كه از زاج و خاك و سفیده تخم مرغ است بر استحكام آن می‌افزاید.

قدمت برج و پا برجا بودن آن در طی 700 سال كه از ساخت آن می‌گذرد با توجه به وقوع زلزله‌های سهمگین در ناحیه نشان از پی مستحكم و عمیق این بنا دارد. پی سازنده این برج در كف آن در كناره‌های دیوارها كانالهای گذر هوا را تعبیه كرده‌ كه این كانالها مانع از رطوبت دیوارها و از بین بردن خرابیهای ناشی از آن می‌شود و دیاوراهای برج طوری طراحی شده كه موجب طنین صدا در درون بنا می‌شود. و اگر واعظی یا خواننده‌ای در وسط برج خطبه‌ای ایراد كند و یا تصنیفی را بسراید صدای آن در همة برج طنین انداز می‌شودو به صورت اكو وار به سمع همه می‌رسد. كه البته وجود سقفی مخروطی كه بر فراز دیوارهای برج قرار داشته كه هم اكنون اثری از آن بر جای نیست شاید به این فناوری اكستیكی جلوه‌ای دیگر می‌داده است. این برج علاوه بر آنكه با داور فرزانگان و دلاوران عصر خود می‌باشد استاد سازنده آن كاربردهای دیگری را در جاودانه ساختن آن بكار برده و معماری پنهانی را برای پی بردن به اسراری با آن عجین كرده است. از جمله كاربرد این برج استفاده در شبهای تار با استفاده از روشن كردن آتش بر باروی بلند آن برای راهنمای مسافران جاده ابریشم كه از جانب خراسان به جانب ری می‌آمدند بوده و در روز احتیاجات گاهشماری مردم را مرتفع نموده است. بنا به گفته فرزانه اندیشمند استاد منوچهر آرین پژوهشگر خراسانی عرصه تاریخ علم كشور در مقاله نگاه دیگری به برجها اطلاق واژه برج به این بنا و بناهای مشابه از آنجا كه برج به منازل عبور حركت سالانه خورشید در دائره‌البروج گفته می‌شود حكایت از این مطلب دارد كه گذشتگان از این روی سایه‌های این ابنیه و دریچه‌های گذر نور خورشید كه در روی آنها تعبیه شده پی به برجی كه خورشید در آن غوطه ور می‌باشد می‌بردند زیرا كه در هر برجی خورشید ارتفاع خاصی در آسمان نسبت به افق و میل خاصی نسبت به جهات جغرافیایی مناطق داردلاجرم سایه‌ها و طرز تابش آن متفاوت خواهد بود كه از این تغییرات می‌توان در تعیین روزها و برج‌ها بهره‌ برد و این فناوری به كار رفته در این ساختمانهاست كه كلمة برج را زیبنده نام آن كرده است. برج طغرل علاوه بر این ویژگی فوق‌العاده، ویژگی منحصر به فرد دیگری در خود نهفته دارد كه سرود زیبای اندیشه استاد سازنده خود را جلوه‌گر می‌كند. و آن ساعت آفتابی منحصر به فردی است كه در دل كنگره‌های آن پنهان دارد. كه شاید مورد مشابه آن در تاریخ علم كمتر یافت می‌شود. همان طور كه ذكر شد حول این برج از نمای بیرونی 24 كنگره با زاویة حاده جلوه‌گر شده كه اگر در روبروی درگاه آن بایستید گویی شیری با دهانی باز به شما می‌نگرد. در دقت در این بنا از آنجا كه این كنگره‌ها درو تا دور این اثر را فرا گرفته به گونه‌ای خاص طراحی شده كه اگر چنانچه طلوع آفتاب اتفاق بیافتد در جانب شرق بنا كم‌كم یكی از كنگره‌ها روشن می‌شود و آفتاب درون آن می‌تابد، اگر نیم ساعت از طلوع آفتاب بگذرد.

نصف كنگره روشن می‌شود اگر یك ساعت از طلوع خورشید بگذرد یك كنگره به طور كامل روشن می‌شود و اگر چنانچه دو ساعت بگذرد و كنگره روشن می‌شود، همین طور اگر سه ساعت بگذرد سه كنگره تا هنگامی كه به لحظه‌ای می‌رسیم كه خورشید روی نصف النهار منطقه قرار می‌گیرد. یعنی بیشترین ارتفاع خود را از افق دارد، در این هنگام خورشید درست در بالای سر در جنوبی برج قرار می‌گیرد چرا كه دربهای برج كاملاً شمالی جنوبی بوده و روی نصف النهار واقع است در این هنگام سایه تیغه‌ای كه بالای سر سردرب ورودی است درست در بالای تبری ضربی گونه سر در قرار گرفته و حكایت از لحظه اذان ظهر می‌كند و در زمستان كه ارتفاع خورشید پایین‌تر است در لحظه ظهر خورشید از درب جنوبی درست وسط برج می‌تابد. اگر چنانچه خورشید از لحظه ظهر زوال پذیر و به جانب غرب گرایش یابد حال كنگره‌های جانب غرب شروع به روشن شدن می‌كند. اگر نیم‌ ساعت از لحظه ظهر بگذرد نیمی از كنگره از جانب غرب روشن می‌شود اگر یك ساعت بگذرد یكی از كنگره‌ها و اگر دو ساعت از ظهر بگذرد نیمی از كنگره‌ها روشن می‌شود و همین گونه تا خورشید غروب كند. پس از روی كنگره‌های این برج و روشن شدن آن توسط خورشید می‌توان مقدار گذشت زمان را از لحظه طلوع آفتاب، لحظه ظهر ، و مقدار گذشت زمان از لحظه ظهر را محاسبه و تعیین نمود.

برج طغرل شاهكار معماری و نجوم مهندسی رازیست و حكایتگر ری باستان ما در تهران كه گر زمانه چهره پر فروغ آن را بی رمق كرده و حجاب تاریخ سیمای تابناك آن را مكدر نموده پس بر فرزندان ایران زمین است كه با نظری بر پیشینه فرهنگی خود خودباوری خود را دو چندان كرده و با افتخار از پیشینه تابناك خود كه در حدود هزار سال گذشته رصد خانه‌ای چون رصدخانه ابو محمد خضر خجندی را در دامنه كوه طبرك ری و در هفتصدسال پیش شاهكار گاهشماری اعصار را داشته‌اند آینده‌ای درخشان را رقم زنند كه ابقای روزگار سوار بر مركب گدشته به سوی آینده روشن قدم گذاشته‌اند آینده‌ای همراه با فناوری و  اخلاق و تمدن عالی و با دو بال علم و اخلاق نظر بر جلال ملكوتی حق انداخته و هیاهوی زمان را زیر لگام اندیشه و نیك و كردار خوب و رفتار عالی به زیر سیطرة خود گیرند. این است نوید و سروش و ارمغان و میراث تاریخ برای ما اینان زمان. با سلام و صد درود بر روان همه پاكان و فرزانگان صالحان اقلیم تمدن بشریت.

 

نویسنده: مهدی دانشیار

موسيقي از اركان و ستون‌هاي اصلي فرهنگ معنوي هر قوم به شمار مي‌رود و در اين رابطه ني‌نوازان با پيشينه اي بسيار قديمي ، در اولويت فرهنگ معنوي هر قوم قرار مي‌گيرند. در گذشته‌اي نه چندان دور ، در تركمن صحرا نيز همانند ديگر نقاط كشورمان ، ني‌نوازان به عنوان موسيقي آئيني و سنتي ، از جايگاه معتبري در نزد مردم برخوردار بوده و ني نوازان به عنوان موسيقي آئيني و سنتي ، از جايگاه معتبري در نزد مردم برخوردار بوده و ني‌نوازان همواره در شادي‌هاي آنان تأثيرگذار بوده اند. اما متاسفانه در حال حاضر به علت رواجح زندگي ماشيني و عدم توجه به حال و روزگار هنرمندان ني‌نواز ، اين هنر در حال از بين رفتن است ، بطوريكه در حال حاضر تعداد ني‌نوازان به حداقل ممكن رسيده است كه اين مسأله هشداري است به متوليان امور فرهنگي و هنري كشور.
اين مجموعه با احساس مسئوليت ، و در جهت احياء ني‌نوازي ، به عنوان بخش مهمي از موسيقي آئيني و سنتي قوم تركمن ، تهيه شده است.
ني ، قديمي‌ترين و اصيل ترين ساز رايج در بين تركمن هاست . با توجه به فراوان بودن ني در منطقه شايد قدمت آن به دوران شباني برسد. كارشناسان و پژوهشگران عقيده دارند كه بانيان اصلي اين رشته از موسيقي ، چوپانان عشايري بودند كه براي سرگرمي خود به هنگام گله داري ، به نواختن ني مي‌پرداختند.
در هر صورت ، اكنون ني و ني‌نوازي ، يكي از رشته‌هاي موسيقي اصيل و سنتي تركمن است ، و ني ، همانند ديگر آلات موسيقي ، بيانگر احساسات دروني افراد و بازگو كننده گوشه‌هايي از تاريخ و فرهنگ اين قوم است.
ني تركمن ، هفت بند دارد ، در پنج نقطه آن سوراخ هايي وجود دارد كه انگشتان دست‌ نوازنده به هنگام اجراي برنامه ، بر روي آن قرار مي‌گيرد. اگر چنانچه فاصله بندها كوتاه يا بلند باشد ، در آن صورت صداي اين ساز تغيير مي‌كند ، بنابراين كوتاهي و يا بلندي قد ني ، در زير و بم شدن صداي حاصل موثر است . اين آلت موسيقي تركمن انواع و اقسام دارد مثل :
1-  يدي بوقون تويدوك ، كه همان ني هفت بند است
2-  غوشا تويدوك ، كه همان ني جفتي كوتاه است
3-  شاديان تويدوك ، كه ني كوتاه و زبانه‌دار است
4-  اولي ديللي و كچلي ديللي تويدوك ، كه نوعي ني زبانه‌دار است كه بعضي از آن كوتاه قد و بعضي بلندتر  مي‌باشند .
هر كدام از اين آلت ني ، در موسيقي تركمن از جايگاه خاصي برخوردار مي‌باشند.
 ضمنا افراد خاصي در نواختن اين سازها تبحر دارند و كمتر مشاهده شده كه يك نوازنده در بكارگيري همه آن ، تبحر و تجربه داشته باشد. گفتني است كه هر يك از اين آلات موسيقي ، از جذابيت و صداي خوبي برخوردار هستند و صداي هر كدام براي شنونده مفهوم خاصي دارد و قابل توجه مي‌باشد.
اين نكته نيز قابل ذكر است كه ساز ني ، در گذشته يار و همدم تركمن‌هاي عشاير بوده است ، زيرا آنان در بعضي اوقات موقع دوشيدن شير شتر و يا هدايت گله گوسفند به سوي صحرا و يا در هدايت گوسفندان از صحرا به سوي خانه ، از ني كمك مي‌گرفتند . و به عبارتي احشام عشاير به آهنگ ني عادت كرده بودند. به همين جهت در بين چوپانان تركمن صحرا داستان‌هاي آرام كردن شترهاي چموش و يا يافتن گوسفندان گم شده در صحرا ، در ميان كوه‌ها ، به نواختن ني ، هنوز هم در رديف قصه‌هاي خوب مادران تركمن و بخشي ها مي‌باشد. در همين رابطه آهنگ‌هاي خوبي در بين ني‌نوازان وجود دارند كه هنوز هم اين آهنگ‌ها در رديف بهترين آهنگ‌هاي موسيقي سنتي تركمن به حساب مي‌آيد.
در هر صورت ، در حال حاضر نيز ني‌نوازان در بين مردم تركمن از احترام و جايگاه خوبي برخوردار هستند ، اما تعداد آنان به علت رواج موسيقي مدرن و عدم توجه و شناخت مسوولان فرهنگي و هنري ، به مراتب كمتر شده است. در دوران گذشته ، نوازندگان ني نه تنها در بيابان و در صحرا به دنبال گوسفندان خود ني مي‌نواختند ، بلكه براي اجراي برنامه هنري ، به محافل جشن و شادي مردم نيز دعوت مي‌شدند.
اين مراسم عبارت بودند از : جشن عروسي ، ختنه سوراني فرزندان ، برافراشته شدن آلاچيق جديد براي فرزندان متأهل خانواده ، مراسم هم سن شدن افراد با سال وفات رسول الله ، حضرت محمد مصطفي (ص) ، بدين معني كه هر فرد تركمن وقتي كه به سن 63 سالگي ، كه سال وفات پيامبر عظيم الشان اسلام مي‌باشد ، مي‌رسد ، آيين ويژه‌اي تحت عنوان " آق آش " يا ( آق غويون ) برگزار مي‌كنند و از اين كه سعادت هم سن شدن با رسول برحق خدا نصيب او شده ، جشن مي‌گيرند.
گفتني است قبل از پيروزي انقلاب اسلامي ايران ، در ادامه سياست محو آثار و هويت قومي و ملي مردم ايران ، حضور ني‌نوازان نيز همانند ديگر نوازندگان سازهاي سنتي ، كم رنگ شده و رو به فراموشي سپرده مي‌شد و در محافل شادي مردم ، موسيقي مبتذل غربي جايگزين موسيقي سنتي شده بود و كار به جايي رسيده بود كه حتي چوپانان صحرا به جاري بكارگيري ني براي سرگرمي خود ، از راديو ضبط و نوارهاي موسيقي غربي استفاده     مي‌كردند و دشت تركمن از وجود اين نوع آهنگ‌هاي مبتذل پرشده بود. اما بعد از پيروزي انقلاب اسلامي ايران ، مسوولان كشورمان براي احياء موسيقي سنتي كوشش كردند و با برگزاري جشنواره‌هاي موسيقي اصيل و سنتي، در جهت احياء موسيقي اصيل ايراني ، گام هايي ، و لواندك ، برداشتند . در اين رابطه همانگونه كه شاهد بوديم گروه‌هاي موسيقي سنتي تركمن ، طي چند سال گذشته با شركت در اين جشنواره‌ها ، هنر اصيل خود را به مردم ايران ارائه نمودند و با تقدير و تشويق مسوولان و هنردوستان روبرو شدند.            

توضیح : این مقاله از سایت حوزهٌ هنری استان گلستان گرفته شد.

قوچوق یا شاخ قوچ يكي از رايج‌ترين نقوش مورد استفاده در هنرهای سنتی تركمن‌ها است ، شاخ قوچ نقشيست كه در آن اوج نماد پردازي قوم تركمن را مي‌توان مشاهده نمود . اين نماد ، نه تنها در ميان قبايل تركمن مورد استفاده قرار مي‌گيرد بلكه نماديست كه شهرت جهاني دارد . ابتدا سخن را با بحثي در مورد نماد و نمادپردازي آغاز مي‌كنيم سپس در مورد قوچ ، شاخ قوچ و نمود آن در تمدن‌‌هاي كهن سخن مي‌گوييم و كاربرد‌هاي اين نقش را در زندگي اقوام تركمن بررسي نموده به انواع فرم موجود اين نقش در وسايل و ابزار زندگي روزمره تركمن‌ها به خصوص فرش‌ها و دستبافته‌های آنان خواهيم پرداخت و با تحليل شکل‌هاي گوناگون اين نقش در فرش‌هایشان به آیینی - مذهبی بودن این نماد اشاره خواهد شد.
كليد واژه ها : نماد ، فرش ترکمن ، قوچ ، شاخ قوچ ، قوچوق
مقدمه

نمادگرايي و رمز‌پردازي ابزاريست كهن در جهت بيان مفاهيم ؛ نماد انديشه را بر مي‌انگيزد و انسان را به گستره تفكر بدون گفتار رهنمون مي‌شود .(هال،1380، چهارده) نماد چيزيست كه به جاي چيز ديگر به كار مي‌رود و نشانه آن است و بر آن دلالت دارد.(هال،1380، پانزده)
شايد اولين نمادها ، نمادهايي بوده كه بر اساس پرستش و تقديس طبيعت توسط انسان پا به عرصه ظهور نهاده‌اند: آسمان و زمين ، نماد زايش و رحمت ، حيوانات و گياهان . اولين نمادها با زايش اولين اسطوره‌ها به وجود آمده‌اند . به نظر جوزف كمپبل " كليد دسترسي به نيروي بالقوه روحي نوع بشر اسطوره مي‌باشد ، جستجويي براي معنا و تجربه " (کیتسی، 1378، 19) در بسياري از موارد ، هنگامي كه فاقد معلومات كلامي صحيح براي توضيح يك پديده باشيم ، به اسطوره‌سازي روي مي‌آوريم ، به طوري كه قادر خواهيم بود با استفاده از زبان رايج ، تجربه‌اي معنوي را به ديگران منتقل كنيم .
اسطوره‌ها و افسانه‌ها طرح شدند تا تن و روان را ، با يكديگر همراه سازند . آنها ابزاري براي كمك به روان انسان در مشاركت براي گذر ضروري زندگاني هستند . اسطوره هر گناهي كه به شكار و كشتن حيوانات ربط داشت را پاك مي‌كرد . در نتيجه اولين اسطوره‌ها ، به دنياي حيوانات مربوط مي‌شدند مي توان سير تحول اسطوره را بدين صورت بيان نمود كه در وهله اول بشر تحت تاثير راز و رمز و خصوصيات ظاهري برخي حيوانات به تقليد از آنها پرداخت سپس با دنياي گياهان و معجزه زمين حاصلخيز آشنا شد و عاقبت كانون توجه به سوي آسمان‌ها و جهان افلاك چرخيد ، اما مفهوم اسطوره همچنان از نسلي به نسل ديگر به ويژه در اشكال هنري مختلف از جمله معماري و پوشاك ، اسباب سواركاري و... منتقل شد . لروي گورهان عقيده دارد كه مردمان باديه نشين با فرض قرار دادن مداخله‌‌اي " مرموز " از دل قلمرو حيوانات و گياهان سمبل‌هايي را بيرون مي‌كشيدند ، اعقاب آنها كه به زندگاني شباني و كشاورزي )يكجا‌نشيني روي آورده بودند همين علائم و نشان‌ها را از طريق سبك دادن به آنها و " خطي نمودن " اين نشان‌ها دگرگون نمودند ،كاري كه در مورد حروف الفبا و اعداد نيز انجام داده بودند . اين دگرگوني نشانه افول تدريجي تفكر اسطوره‌سازي و مداخله " مرموز " طبيعت و سر‌آغاز تمدن شهرنشيني كلان بود ما همچنين به از ياد بردن منشاء معنا و اهميت نشان‌ها و سمبل‌هاي خود تمايل داريم . (کیتسی، 1378، 20) این تغییر و تحول را در عرصه هنرهای سنتی ترکمن‌ها می‌توان در هنر فرش بافی ایشان مشاهده کرد . پس از گذشت سالیان نمادهایی که روزگاری معنی خاصی در میان مردم داشته‌اند و بر روی فرش‌ها بافته می‌شده‌اند امروزه معانی خود را از دست داده‌اند و میزان آگاهی ما از آنها کاهش یافته است . این جستار بر آن است تا با نگاه به شکل نقش مورد بحث در فرش‌های ترکمنی به محتوای فراموش شده این نقش و کارکرد آیینی - مذهبی آن در میان قوم ترکمن بپردازد

اين هيئت متشكل از 9 نفر: 1ـ استاد آنادردي عنصري(مسئول هيئت - محقق و نويسنده) 2ـ منصور طبري (مسئول انجمن شعر و ادب تركمني ميراث گنبد - شاعر) 3ـ تقي پورمند(شاعر) 4ـ بايرام قليچ فرزام(محقق) 5ـ محمد طواق خوشكام(مترجم) 6ـ يوسف دردياني(مستند ساز و عكاس) 7ـ حليم نوبخش(مستند ساز و عكاس) 8 ـ كريم بگزاده قوجق(مستند ساز و عكاس) 9ـ يوسف قوجق(نويسنده و مشاور سفير محترم جمهوري اسلامي ايران در تركمنستان).

در تاریخ 14/5/88 در يك نشست صميمي در محـل دفتر مشترك نماينده محتـرم شهرستـان گنبد كاووس در مجلس شورای اسلامی و انجمن شعر و ادب تركمني ميراث، جناب آقاي محمد رضا فرقاني سفیر محترم جمهوری اسلامی ایران در عشق آباد وعده اعزام هيئتي از انجمن ميراث و بنياد مختومقلي را به كشور تركمنستان داده بودند كه اين وعده شكل عملي به خود گرفت و اين هيئت در تاريخ 23/8/88 به ترکمنستان اعزام گرديد.

از گنبد تا باجگيران، روز جمعه مورخه ي 22/8/88

ساعت 1 بعد از ظهر با هيئت فرهنگي از گنبد عازم شديم و پس از طي مسافتي به قوچان رسيديم و ساعت 8 شب در رستوران ياس قوچان شام را صرف نموديم و به طرف گمرك باجگيران راهي شديم. هوا تاريك شده بود و كمي هم سرد. ساعت 10:10 شب به مهمانسراي باجگيران رسيده و شب را در آنجا مانديم.

شنبه 23/8/88

ساعت 7 صبح همه بيدار شديم و وسايل خود را جمع نموده و پس از صرف صبحانه در مهمانخانه منتظر اتومبیل سفارت ايران بوديم تا ما را به آن طرف مرز هدايت نمايد. ون سفيدي كه راننده آن آقای يوسف  رمضانوف از روستاي باقر، حوالي عشق آباد بود. ساعت 10:45 صبح، ايشان ما را از مهمانخانه به طرف گمرك هدایت کردند. در گمرك ايران و تركمنستان با اندكي تاخير و ارائه پاسپورت ها وارد خاك تركمنستان شديم. برخوردها از هر دو طرف ايراني و تركمنستاني بسيار خوب بود و به راحتي از مرز گذشتيم و همه با خوشحالي و شادماني به طرف عشق آباد كه 35 كيلومتر با گمرك فاصله داشت به راه افتاديم. مكان هاي زيبا و كوه هاي سر به فلك كشيده كه نيمي از آن در داخل خاك ايران قرار داشت از جمله كوه كوپت داغ(كوه بد) را مشاهده نموده و پس از نزديك 1 ساعت وارد عشق آباد شديم. شهري كه بسيار زيبا بود و نماي آن را سنگهاي مرمر سفيد پوشانيده بود و اين شهر به شهرسفيد(آق شهر) معروف شده و زيبايي خاصي به آن داده بود. با اين كه در داخل اتومبیل بوديم و خسته، با اين وجود ساختمان هاي زيبا و خيابان هاي تميز و نه چندان شلوغ نظرمان را جلب كرده بود. آقاي يوسف قوجق راهنماي هيئت فرهنگي كه از همكاران زحمتكش سفارت ايران بود ما را به مهمانخانه سفارت هدايت كرد. در محوطه ای وسیع تعدادی ساختمان از طرف سفارت ساخته شده كه بسيار زيبا بود و تمام امكانات زندگي در آن فراهم بوده و ما در آنجا اسكان يافتيم. ياش اولي هاي هيئت آقايان پورمند، فرزام، عنصري و خوشكام در يك ساختمان و آقايان يوسف قوجق، منصور طبري، حلیم نوبخش، کریم بگزاده قوجق و يوسف دردياني در ساختماني ديگر مستقر شدند. صبحانه، ناهار و شام تدارك ديده شده بود.

ساعت 5 بعد از ظهر به وقت عشق آباد جناب آقاي محمد رضا فرقاني سفير محترم جمهوري اسلامي ايران در تركمنستان جهت خوشامد گويي به محل اسكان هيئت تشريف آوردند و حدود 5/1 ساعت با هيئت ديدار و گفتگو نمودند و هيئت اعزامي نيز از وي تشكر بسياري نمودند كه اين فرصت را براي آنها فراهم نموده تا از كشور همسايه ديدار نمايند. شب با اتومبیل سفارت به داخل شهر عشق آباد رفتيم و ابتدا به محل استقرار مجسمه قديمي مختومقلي كه در يك پارك بزرگي واقع بود مراجعه كرده و سپس به پارک موسوم به سه- پايه(اوچ آياق) رفته و به محل مجسمه اي كه به نام سربازان گمنام كه در جنگ جهاني دوم جانباخته بودند بازديد نموده و پس از دعا به روح آن سربازان به محل ديگر پارك كه مجسمه پدر صفرمراد نيازوف قرار داشت رفتيم و ساعت 12 نيمه شب به محل اسكان خود بازگشتيم.

يكشنبه 24/8/88

صبح ساعت 9 بيدار شديم. ساعت 10:20 از ساختمان خارج و به همراه گروه ياش اولي‌ها و راهنمايي‌هاي آقاي يوسف قوجق به طرف منزل مرحوم نورمحمد عاشورپور از نويسندگان و محققان برجسته تركمن كه ايراني‌الاصل و متولد شهر كوموش‌دپه بوده و به تازگي فوت كرده است به راه افتاديم.

                                  

                                         به نام خدا

فراخوان مقالات همايش بين المللي  «ملانفس و زندگي تركمنها در قرن نوزدهم»
به اطلاع مي‌رساند كه در روزهاي 7 لغايت 10 آوريل سال 2010 (18 الي 21 فروردين سال 1389) همايش علمي بين المللي تحت عنوان «ملانفس و زندگي تركمنها در قرن نوزدهم» توسط آكادمي علوم تركمنستان با همكاري استانداري استان ماري برگزار خواهد شد. 
مضوعات مقالات و كميته‌هاي همايش بين‌المللي:
 1 – ملانفس و دوران وي
2 – اشعار غنائي ملانفس و مسائل ادبيات مشرق‌زمين  
3 – داستان زهره و طاهر و شخصيت شاعرانة ملانفس   
4 – ميراث ادبي ملانفس و فلكلور تركمني
 5 – ميراث ادبي ملانفس و زبان تركمني
مقتضي است علاقمندانی كه مايل به شركت در اين همايش بين المللي هستند، چكيدۀ مقاله خود را در حد يك صفحه تايپ شده به همراه مشخصات كامل خود (نام، نام خانوادگي، كپي از گذرنامه، محل كار، مسئوليت، شماره تلفن منزل و محل كار و فاكس يا پست الكترونيكي) تا تاریخ 1/2/2010 (12/11/1388) به دبیرخانۀ همایش ارسال فرمایند.
آدرس براي تماس: انستيتوي نسخ خطي آكادمي علوم تركمنستان:
تركمنستان:‌ عشق‌آباد، خيابان پوشكين، كد پستي 744000،
تلفن: 350193 و 350177 (99312)،  فاكس: 350179 (99312)
E-mail: mollanepes2010@ mail. ru;
تمامی هزینه‌ها مربوط به همایش (هزينه‌هاي رفت و برگشت، اقامت و غیره) بر عهدۀ دبيرخانة همایش خواهد بود. پیشاپیش از همکاری شما سپاسگزاریم.

دبیرخانۀ همایش

تذكر: انديشمندان و نويسندگان ايراني مي توانند مقالات خود را به ايميل رايزني فرهنگي سفارت جمهوري اسلامي ايران در تركمنستان به آدرس rayzaniir_tm@yahoo.com نيز ارسال دارند.

                                               به نام خدا                                                                                   فراخوان مقالات همایش علمی بین المللی بزرگداشت طغرل بیک سلجوقی    

به اطلاع كلْيّة محققين و نويسندگان محترم مي رساند كه همايش علمي بين المللي بزرگداشت طغرل بيك سلجوقي بنيانگذار سلسلة سلجوقيان از طرف انستيتو نسخ خطي تركمنستان و رايزني فرهنگي سفارت جمهوري اسلامي ايران در ارديبهشت ماه 1389 هجري شمسي مطابق با ماه مي سال 2010 ميلادي در عشق آباد برگزار خواهد شد.
 از كلْية انديشمندان دعوت مي شود مقالات خود را تا تاريخ 20/12/88 مطابق با 11 مارس 2010 ميلادي در برنامه WORD تايپ و همراه با ديسك حاوي فايل برنامه به آدرس: مشهد- خيابان كوهسنگي، كوهسنگي 19  (خيابان رضا) ، مقابل مسجد الرضا، نمايندگي سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامي در مشهد رايزني فرهنگي جمهوري اسلامي ايران در تركمنستان و يا از طريق ايميل به آدرس rayzaniir_tm@yahoo.com ارسال دارند.
مقالات برتر در همايش قرائت و بقيّة مقالات در مجموعه مقالات همايش چاپ خواهد شد. كلّية هزينه هاي شركت در همايش به عهدة برگزار كنندگان خواهد بود.

موضوعات همايش جهت مقالات:
 طغرل بيك و دوران وي
 فرهنگ اسلامي در قرن يازدهم
 ادبيات و دوران طغرل بيك
 رشد علوم در زمان طغرل بيك

دبيرخانه همايش علمي بين المللي

15:33 - 1388/11/06    /    شماره : 544631    /    تعداد نمایش : 24

 

                                               به نام خدا

فراخوان مقاله براي همايش علمي بين المللي «خواجه احمد يسوي و ادبيات عرفاني مشرق زمين»
به اطلاع كلّية محققين و انديشمندان مي رساند كه همايش علمي بين المللي با عنوان «خواجه احمد يسوي و ادبيات عرفاني مشرق‌زمين» توسط آكادمي علوم تركمنستان در روزهاي  22 – 23 سپتامبر سال 2010 (31 شهريور لغايت 1 مهر سال 1389)  برپا خواهد گرديد. 
مضوعات مقالات و كميته‌هاي همايش به شرح ذيل است:
 1 – منابع نسخ خطي خواجه احمد يسوي و تحقيق آنها
2 – دوران زندگي خواجه احمد يسوي و جريان تصوف (عرفاني) يسويه 
3 – آثار خواجه احمد يسوي و ادبيات كلاسيك تركمن   
4 – آثار خواجه احمد يسوي و ادبيات تركي در دورة سلجوقيان
 5 – ميراث ادبي خواجه احمد يسوي و زبان تركمني 
مقتضي است علاقمندانی كه مايل به شركت در اين همايش بين المللي هستند، چكيدۀ مقاله خود را در حد يك صفحه به همراه مشخصات كامل خود (نام، نام خانوادگي، كپي از گذرنامه، محل كار، مسئوليت، شماره تلفن منزل و محل كار و فاكس يا پست الكترونيكي) حداكثر در 1 صفحه تايپ شده تا تاریخ 1/6/2010 (11/3/1389) به دبیرخانۀ همایش ارسال فرمایند.
زبانهاي رسمي همايش: تركمني، انگليسي و روسي
آدرس براي تماس: انستيتوي زبان و ادبيات مختومقلي آكادمي علوم تركمنستان:
عشق‌آباد، خيابان تركمنستان بي‌طرف، كد پستي 744000،
تلفن: 352720 و 353509 (99312)،  فاكس:394723 (99312)
E-mail: diledeninstitut@rambler.ru; kyyasova@rambler.ru.
تمامی هزینه ها مربوط به همایش (هزينه‌هاي رفت و برگشت، اقامت و غیره) بر عهدۀ دبيرخانة همایش خواهد بود. پیشا پیش از همکاری شما سپاسگزاریم.
دبیرخانۀ همایش

تذكر: انديشمندان و نويسندگان ايراني مي توانند مقالات خود را به ايميل رايزني فرهنگي سفارت جمهوري اسلامي ايران در تركمنستان به آدرس rayzaniir_tm@yahoo.com نيز ارسال دارند

تصوف در آسیای میانه

 تصوف در خراسان بزرگ به مرکزیت نیشابور از سدة سوم تا ششم به تدریج اهمیت یافت و در همین دوران از طریق مشایخ بزرگ خراسان، که حلقة اتصال تصوف خراسان و ماوراءالنهر بودند، به شمال خراسان بزرگ و ماوراءالنهر راه یافت. ماوراءالنهر مرکز تلاقی ادیان و فرهنگ های مهم آسیایی و وارث فرهنگ مانوی در درة فرغانه و غربی ترین مرز سرزمین های بودایی نشین بود. تصوف در ماوراءالنهر به رغم داشتن وجوه مشترک با تصوف در خراسان به سبب موقعیت فرهنگی آسیای مرکزی ویژگی هایی متفاوت یافت از جمله آیین بودا تأثیر بسزایی بر آن نهاد. شاید به سبب همین تأثیر بوده که صوفی بزرگی چون ابراهیم بن ادهم (متوفی 161) که سرگذشت و برخی گفته های منسوب به او شباهت فراوانی به زندگی و سخنان بودا دارد، چهره ای مهم محسوب شده و در منظومه ها و ادبیات عامة اقوام آسیای مرکزی به وی اشاره شده است .

                                                    بسم الله الرحمن الرحیم

مناجات ایلادی مسکین خواجه احمد                                      اشیتگانلار یاغار باران رحمت

باشیدین گیتما سون هم تاج و دولت                                      خدا قیلغای انی جاینی جنٌت

رسول  الله  سو ز ی ا و لا د ا حمد                                         اشیتگان گورمکای دنیاده محنت

اگر بولسه  میسٌر  کیمگه حکمــت                                         انی قیلغای رسول الله شفاعت

منینگ حکمت لاریم کیم قیلسه عزت                                     خلایق لار قیلور دنیاده رحمت

منینگ حکمت لاریم نی کیم اوقیسه                                      اشیتگان بنده گر گوز یاشی قیلسه

قیامت گون انگا هادی بولور من                                             اگر دردلیک ایرور درمان بولور من

منینگ حکمت لاریم دردلیک اشیتسون                                    اشیتگانلار بری مقصدغه یتسون

منینگ حکمت لاریم دردلیک گه دارو                                       چیقارسا کونگلیدن هر لحظه یاهو

اگر یو ز یل عمر کورسه قرٌیماس                                             اولوب بارسه لحد ایچره چورماس

 انینگ هرگز قیزل یوزی سولونماس                                         بو شیطان دامیغه هرگز آلینماس

منینگ حکمت لاریم عالمغه داستان                                         رحم کیلسه بولور صحبت گلستان

منینگ حکمت لاریم شوقی پر زور                                            اشیتگان بولمغای دنیاده رنجور

منینگ حکمت لاریم عالمغه تولغان                                           انی هر کیم اوقو سه قیلغای افغان

اولوب بارسه لحد ایچره بیک بار                                                که گویا کورمکای بیر ذره دشوار

لحد ایچره انی سورماس سوالی                                              کیم اول یاتغای خطرسیزماه سالی

اشیتگان حکمتیم ایها الناس                                                    بو لو ر  فر ز ندیم  و  طالب خاص

اشیتیب قولاقینه هر کیم آلسه                                                 اولار وقتی یتیشسه اول کمرسه

عطا قیلغای انگا حق نور ایمان                                                 هم  عزراییل آلا  جاننی  آسان

یسوی سوزلاری طالب اشیتسین                                            اگر طالب ایرور دفترغه بتسون

توضیح: اشعار فوق از کتاب : خواجه احمد یسوی حکمت لری تصحیح دکتر آتا گلدی اوزوف ، چاپ ۱۹۹۲ نقل گردید.

 پس از ظهور تمدن اسلامی ،یعنی از قرن دهم میلادی به بعد، نام خانوادگی معمول شد، و در تمام دوره ی قرون وسطی استفاده از این نام ادامه داشت.گاه بعضی خانواده ها، شغل آباء واجدادی خود  را به عنوان نام خانوادگی انتخاب می کردند، مانند الزیات  یعنی تاجر روغن فروش و یا  الحلاج ،یعنی پنبه زن، الخلال، یعنی سرکه فروش، الخشاب، یعنی نجار و نظایر اینها. بعضی دیگر نام شهر، محله ی مملکت اصلی خود را چون نام خانوادگی به کار می بردند، مانند البغدادی و غیره.برخی دیگر نام هایی که با ابن آغاز می شود، مانند ابن جبیر بر می گزیدند. این قبیل نام ها بسیار زیاد و شبیه است به بعضی اسامی انگلیسی که به  سن ختم می شود مثل جانسن و دیویدسن و غیره.

در راه بازگشت مسیر خود را گم کرد وخویش را در حال نگاه کردن به باغ حرم یافت.در پائین گروهی از دختران جوان ۱۵ ساله و زنان ۱۵۰ ساله، اجتماع کرده بودند.پائین آمدن از دیوار کار آ سانی نبود،امٌا سر انجام با پیدا کردن راهی در تاریکی (به علت وجود توده های باروت در راهرو های پیچ در پیچ جرئت نمی کردم، کبریت روشن کنم ) خود را در میان گروهی از دختران یافتم،که به نظر نمی رسید،از حضور یک مرد غریبه ترسیده باشند ( در غیر اینصورت احتمالا سر خود را از دست می دادم ) بویژه به  یکی از  آنها  بر خوردم.وی بدون برداشتن چشم خود از من ، به من نزدیک شد و جلوی پاهایم زانو زد.سرتاسر شب را با نوشیدن چای و خوردن شیرینی گذراندیم و تنها چیزی که در باره ی آن دختر زیبای سیاه چشم فهمیدم  این بود که نامش زلیخا است.پاهای من حرکت نکرد و ما ساعت ها به یک دیگر چشم دوخته بودیم. نگاه او، گویی از من کمک می خواست. مک گاهان اعتراف تاسف انگیزی را به این اضافه کرده ، می گوید:من هرگز پیش از این در زندگیم، از ندانستن یک زبان ناشناخته، تاسف نخورده بودم.

چند روز بعد عموی پیر خان،زنان و دختران جوان را ـــ که همه چیز خود را از دست داده ،آواره شده بودند ـ در حرم جمع کرد و آنان را به ناحیه ی نامعلومی فرستاد.روس ها بعداٌ به خان خیوه اجازه دادند به شهر باز گردد.خیوه که زمانی بازار مهم برده بود ، امروزه نه به عنوان شهری کوچک و زنده ، بلکه به عنوان شهری که در ارتباط با فیلم سازی است، نمود پیدا می کند. یک کارگردان قابل می تواند بدوم دردسر زیاد،فیلم هایی هالیوودی نظیر آنچه در سال های ۱۹۴۰ تا ۱۹۵۰ متداول بود ـــمثل علی بابا و چهل دزد بغداد ــ بسازد. امروزه خیوه خود را برای پذیرش توریست ها آماده کرده، امٌا به جای فضا و جوی که قرار است خلاقه باشد، بازدید کننده ای که در خیابان ها گردش می کند،نبود روح و جانی که مدٌت ها پبش از بین رفته را ، احساس می کند.خان نشین خوقند، آخرین خان نشین آسیای مرکزی بود که استقلال خود را از دست داد.این خان نشین، اولین بار به سبب شورش قرقبز ها و قبچاق ها مورد تهدید قرار گرفت ، که منشاء آنها هم به همان منطقه بر می گشت و با مداخله ی روس ها به پایان رسید.

اولین شورش علیه خدایار خان ـــ حاکمی که به بی رحمی و استبداد شهرت داشت در سال ۱۸۷۱ سریعاٌ فرونشانده شد.، امٌاخان نشین خوقند بیشتر قدرت و قلمروی خود را در نتیجه ی کشمکش های خونین و بسیار طولانی بین سارت ها ،قبچاق ها ، ازبک ها و قرقیز ها از دست داد.مردم خدایار خان را عزل نموده از کشور بیرون راندند. او پس از مدتی با موافقت روس ها و خان نشین بخارا، دوباره بر تخت سلطنت خوقند جلوس کرد. در طول سال های تبعید،امیر بخارا خدا یار خان را با گرمی پذیرفت، امٌا پس از مدتی ممنوعیت ها و محدودیت هایی بر وی تحمیل کرد،به طوری که وی نمی توانست با کسی ارتباط داشته باشد.سرانجام با پولی که مادرش مخفیانه برای خدایار خان فرستاد، او توانست در تجارت کاروانی مشارکت نماید و از این طریق پول کلانی به دست آورد. اما در برگشت به تخت پادشاهی خوقند ،اولین اندیشه ی وی گرفتن انتقام از مردمی بود که باعث شده بودند او طعم تلخ نداری و فقر را در تبعید بچشد.مالیات های جدید وسنگینی که به مردم تحمیل کرد ،سبب شورش گسترده و جدٌی دیگری در سال ۱۸۷۳ گردید.این شورش که بیش از دو سال طول کشید، در ماه های زمستان کم شده و در تابستان شدٌت می گرفت.این امر موجب ترس شدید خدایار خان شد، به طوریکه احساس نا امنی کرد و جرئت خروج از قصرش را نداشت.به همه حتی همسران و دخترانش دستور داده بود، بدون اجازه وارد اتاق وی نشوند.زمانی که روس ها اعلام کردند تصمیم دارند به عبدالکریم ــ که مدعی تاج وتخت خوقند بود و روس ها وی را به عنوان دست نشانده ای علیه خدایار خان نگه داشته بودند ــ اجازه ی باز گشت به خوقند بدهند، خدایار خان راهی جز جمع کردن ثروت خود و فرار به تاشکند ــ که به تازگی تحت حاکمیت روس ها در آمده بود ــ نداشت.

پسر ارشد خدایار خام، نصر الدین بر تخت پادشاهی  پدر جلوس کرد.در طی امارت امیر شیر علی ، حاجی عبد الرحمن پسر مسلمان قول نائب السلطنه مخفیانه به استانبول اعزام شد تا از امپراتور عثمانی برای مقابله با سیاست توسعه طلبانه ی روسیه کمک بگیرد. در آن زمان امپراتوری عثمانی قدرت زیادی نداشت . سلطان عبد العزیز به تازگی مدحت پاشا را بر کنار کرده بود. ده درصد خزانه ی کشور صرف هزینه های شخصی سلطان می شد.خشکسالی که  آسیای صغیر را فرا گرفته بود، از سال ۱۸۷۳ با یک قحطی وحشتناک همراه شد و سر انجام در ماه اکتبر باب عالی (عثمانی )به بانک های اروپایی و گالاتا (بانک های محلی عثمانی که توسط ارامنه هدایت می شدند ودر گالاتای استانبول مستقر بودند )اعلام کرد قادر به باز پرداخت وام هایش نیست.

 خان جدید خوقند قادر به حفظ موقعیت خود به مدت طولانی نبود.تخت و قلمروی خودش را پس از شکست در جنگ از دست داد و دست نشانده ی تزار روسیه شد(۱۸۷۶) پس از آن تاریخ روس ها قلمروی تازه فتح شده را فرغانه نامیدند. تنها چیزی که از گذشته ی خوقند به جای مانده محوطه ی داخلی قصر های خان است.می توان دلایل متعددی برای انزوای خوقند امروزی برشمرد،یکی از آنها غارت شهر در دوره ی شورش باسماچی ها،با مشارکت انور پاشا است. قیام باسماچی ها در دره ی فرغانه و منطقه ای که خوقند را شامل می شد، آغاز گردید و به زودی به مناطق دیگر سرایت نمود. شکست هایی که ارتش سرخ رژیم جدید به ارتش سفید تزاری تحمیل نمود، در مناطق مختلف کشور خلاء قدرت ایجاد نمود. ارتش سرخ اگرچه در جنگ داخلی پیروز شد ،اما به اندازه ی کافی قدرت نداشت تا آن را پر کند. در این گیر و دار در ترکستان و ناحیه ای که امروزه جزء ازبکستان است، دو گروه متفاوت با دیدگاههای گوناگون در خصوص استقلال پدید آمد. باسماچی ها، یا جناح مسلمان و جدیدی ها یا روشنفکران. قیام باسماچی ها از دره ی فرغانه آغاز شد ــ فرغانه هنوز هم یکی از پایگاههای اسلام در آسیای مرکزی است ــ و به سرعت در ترکمنستان و تاجیکستان شیوع یافت. این قیام سر انجام به دست ارتش سرخ سرکوب گردید.در مورد وضع فعلی خوقند تصویری این چنین ارائه شده است : بناهای قدیمی متعلق به گذشته،مدارس ، مساجد و غیره در جریان سرکوب شورش تخریب شده اند. دیدگاه دیگر اینکه: بناهای قدیمی که در جنگ ها به شدت آسیب دیده بودند، به سادگی و خود به خود خراب شده ،از بین رفته اند.

توضیح  ** این مقاله از متنی به زبان انگلیسی ،از سایت اینترنتی فرغانه، ترجمه شد.

در قرن ۱۹/م  در آسیای مرکزی، نیمی از ترکمنستان امروزی،همه ی ازبکستان و قرقیزستان فعلی و آنچه منطقه ی جنوبی امروزه ی قزاقستان نامیده می شود، توسط خان نشین های خیوه، بخارا و خوقند اشغال شده بود.

از خان نشین هایی که به عنوان شهر به زندگی خود تداوم بخشیده اند،خیوه به طور چشمگیرتر باقی مانده است.از گذشته ی درخشان خوقند ، عملاٌ چیزی بر جای نمانده است. در سال های نزدیک به وقوع انقلاب بلشویکی و بعد از آن بناهای تاریخی فراوانی به آتش کشیده شده ، ویران گشتند، به طوری که امروزه خوقند ، در نقشه ازبکستان به صورت یک ناحیه دیده می شود.

وقتی ناصرالدین شاه و امیر کبیر در اصطبل ،اسبها را بازدید می کردند،ناصرالدین شاه به امیر کبیر گفت :کجا رفتند آن اسبهایی چون رخش ،بور ،شبدیز و غران که این روزها اثری از آنها نیست؟ امیر گفت :بلی ،آن اسب ها را سوارانی مثل رستم، اسکندر، خسرو پرویز و لطف علی خان سوار شدند و با خود بردند .

روز ۲۱ دسامبر ۲۰۰۹ برابر۳۰ آذر ۱۳۸۸ به مناسبت صد و بیستمین سالگرد تولد مرحوم پروفسور دکتر احمد زکی ولیدی طوغان، مراسم بزرگداشت ایشان در انجمن آوراسیای دانشگاه استانبول برگزار شد.نامبرده از بزرگترین اساتید تاریخ و محققان برجسته ی معاصر ترکیه بود و کتاب ها و مقالات فراوان دارد.مرحوم سید حسن تقی زاده، در کتاب < بیست مقاله اش> مقاله ای دارد با عنوان< سال و ماه قدیم ترک ها>که درحدود شصت سال قبل در استانبول چاپ شده است.ازمقدمه ی آن مقاله، این جملات آورده می شود:آقای استاد طوغان- که این جانب افتخار آشنایی و دوستی ایشان را از سالیان دراز دارم،به دو جهت برای ایران عزیز است:

نمایشگاهی با عنوان ده هزار سال تمدن ایران ،دو هزار سال میراث مشترک ،از روز ۱۱ آذر ماه ۱۳۸۸ تا روز ۱۶ بهمن ماه ۱۳۸۸ در کاخ موزه ی توپکاپی ، برگزاری می شود. در کنار نمایش آثار تمدن ده هزار ساله ی ایرانی و نمونه هایی از میراث دو هزار ساله مشترک بین ایران و ترکیه،کنفرانسی علمی در روز ۱۵ بهمن تشکیل می شود. برنامه ی کنفرانس چنین خواهد بود.

۹/۳۰-۱۰ سخنرانی افتتاحیه توسط پروفسور ایلبر اورتایلی،رئیس کاخ موزه ی توپکاپی

        نشست اول

۹/۴۵-۱۰سخنرانی دکتر اسماعیل امین مقدم، با عنوان: تمدن ایران قبل از اسلام تا اوایل دورهٌ اسلامی

۱۰/۱۰سخنرانی پروفسور دکتر گونول اونوی با عنوان :تجلی شیوه ی زندگی دربار سلجوقیان ایران

وآسیای صغیر (آناتولی) در کاشی ها و سرامیک ها

     نشست دوم     

۱۱-۱۱/۳۰ سخنرانی پروفسور دکتر محمود بشیری، با عنوان :تاثیرات متقابل زبان و ادبیات فارسی

و تر کی در یکدیگر

۱۱/۳۰-۱۲ سخنرانی پروفسور دکتر زرن تانیندی ، با عنوان جایگاه کتاب در هنر ایران ، حامیان و

هنرمندان

۱۳/۳۰-۱۴ سخنرانی پروفسور دکتر منصور ثروت با عنوان: دو بار کوچ، کوچ در چهار چوب روابط

ایران و ترکیه

۱۴-۱۴/۳۰سخنرانی پروفسور دکتر ایلبر اورتایلی با عنوان : روابط عثمانی - ایران

۱۵ بازدید از نمایشگاه

  اهل عشقنگ میلی چون سن خانه در                         اندن اوترو گونگلی حسرنخانه در                 

خسروا چوق  ظلم  و  بیداد  ایلمه                                  عاشقی مانند فرهاد ایلمه

عزم  هجران  جور  بنیاد  ایلمه                                       مدٌ عیننگ گونگلنی شاد ایلمه

ای یوزنگ یحیی العظامی گونگلمنگ                              لبلرنگ صهبا و جامی گونگلمنگ

ای  ملک  ملکنده  وجهنگ  آفتاب                                   وی بوینگ سدره خطنگ امٌ الکتاب

جانمی یاخدی غم هجرانگده تاب                                   شوق عشقینگ باغرمی قلدی کباب

وحدتنگ نوری یوزنگ مهتابی در                                    کوثرنگ رمزی لبنگ قندابی در

لیلهٌ الاسری ساچنگ اطنابی در                                   مست عشق اول باده ننگ غرقابی در

ای رخنگ اٌسما ء مقصودات غیب                                  وی صفاتنگ  ذات موجودات  غیب

شاهد و مشهود مثلنگ ذات غیب                                 واجب المشدر سنگا  اثبات  غیب

اولین مناره در اسلام،در فسطاط پایتخت مصر،در مسجد عمروعاص، در قاهره ی جدید بنا گردید.در عهد معاویه ی اول و توسط مسلم بن مخله، والی مصر،مناره به بدنه ی اصلی مسجد متصل گردید.شکل مناره های عربی،ایرانی،هندی،ترکی و مصری متفاوت می باشد.