بررسی و تحلیل تأثیر ادبیات فارسی بر ادبیات ترکمن با رویکرد زیبایی‏ شناسی

نویسندگان

• سیاوش مرشدی 1 
•  
• کمال‌الدین آرخی 2

1 استادیار دانشگاه آزاد اسلامی، واحد گرگان، مرکز گمیشان، گروه زبان و ادبیات فارسی، گمیشان، ایران. (نویسنده مسؤول)

2 دانشجوی دوره دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه سیستان و بلوچستان.

چکیده

با توجه به نقش ترکمن­ها در تغییر و تحولات سیاسی و اجتماعی ایران و مرکزیت فرهنگی شهر مرو ترکمنستان در دوران اسلامی، تأثیر و تأثر متقابلی بین ادبیات ترکمن و ادبیات فارسی به وجود آمده است. این نوشتار، با روش توصیف و تحلیل محتوا و کتابخانه ­ای، تأثیرپذیری ادبیات ترکمن را (در محدوده قرن نوزدهم و بیستم) از ادبیات کلاسیک فارسی، با تأکید بر آثار پنج شاعر نامی ترکمن «مختومقلی فراغی، غایب­ نظر غایبی، قربان عالی معروفی، مسکین ­قلیچ و نورمحمد عندلیب» بررسی می‌کند. نتایج پژوهش بیانگر آن است که شاعران ترکمن با ادبیات فارسی آشنایی داشته و به وفور از عبارات، مضامین، اصطلاحات و صور خیال ادبیات فارسی در اشعارشان استفاده کرده ­اند، حتی برخی از شاعران ترکمن اشعاری به زبان فارسی نیز دارند. این مسئله به ویژه در بخش زیبایی­شناسی ادبیات فارسی چشمگیر است؛ همچنین اغلب تأثیرپذیری آن‏ها در حیطه سبکی از شاعرانی چون عطار، مولانا، حافظ و... مورد توجه آنان بوده است. در این مقاله در بخش سبکی به تأثیرات سبک زیبایی­ شناسانه (صور خیال: تشبیه، استعاره و کنایه) ادبیات فارسی بر پنج شاعرِ ترکمنِ یاد شده پرداخته شده است.

کلیدواژه‌ها

• زیبایی‌شناسی، صور خیال، ادبیات فارسی ،شعر ترکمن

انقراض نسل خاطرات جمعی!

خانواده‌های کم‌جمعیت امروزی که در داخل خانه هم چندان داد و ستدی با هم ندارند و هر یک در لاک خود فرو رفته و کمترین دیالوگ را با هم برقرار می‌کنند، نمی‌توانند برای آینده دور تولید خاطره کنند.

به گزارش ایسنا، حمید رستمی - روزنامه‌نگار - در یادداشتی در روزنامه ایران نوشت:‌ «خانواده‌های کم‌جمعیت امروزی که در داخل خانه هم چندان داد و ستدی با هم ندارند و هر یک در لاک خود فرو رفته و کمترین دیالوگ را با هم برقرار می‌کنند، نمی‌توانند برای آینده دور تولید خاطره کنند. جوانان نسل حاضر هم اگر داخل اتاق خود محبوس نباشند یقیناً هدفونی به گوش زده‌اند تا از قیل و قال دنیا خارج باشند و حتی صحبت‌های روزمره اطرافیان را نشنوند چه برسد به تعامل جمعی و انجام کارهای مشترک با سایر اعضای خانواده.

تا همین یک سال پیش و قبل از شیوع کرونای عالمگیر، کمتر عنصری را می‌شد مثال زد که پتانسیل درگیر کردن اکثریت قریب به اتفاق جامعه را داشته و برای دهه‌های بعدی تولید خاطراتی بکند که پس‌زمینه‌های مشترکی داشته و هر کسی از ظن خود یار شده و روایت اول شخصِ اختصاصی از موضوع داشته باشد. تا قبل از کووید-۱۹ نسل‌ جدید چنان سبک زندگی منحصر به فردی برای خود برگزیده بود که وجه اشتراک چندانی در بین علاقه‌مندی‌های‌شان یافت نمی‌شد و به‌ دلیل وفور منابع تغذیه فکری و روحی و داشتن دغدغه‌های متفاوت، هر یک به جزیره‌های مستقل و جدا از هم تبدیل می‌شدند که در نهایت باید در جایی مثل فضای مجازی به هم رسیده و لایکی داده و پسندی می‌ستاندند و این امر در مقایسه با دو سه دهه پیش از چنان تفاوت‌های بنیادین و آشکار برخوردار بود که هضم آن برای علمای حوزه جامعه‌شناسی هم به این سادگی‌ها نبود!

« کتاب د ِدِ م قور قوت ، به عنوان منبعی برای تاریخ فرهنگی ترکان اوغوز »

نوشته ی: تاتیانا .آ. آنیکیوا (Tatyana A. Anikeeva)عضو انجمن پژوهش های شرق، (RAS) (Russian Academi of Sciences)،مسکو، روسیه.

ترجمه از متن انگلیسی: محمد قجقی

کتاب « دِ دِ م قورقوت » تنها حماسه ی مکتوب ترکان اوغوز است. در مجموع ،آن کتاب نگرش دنیوی را که به هنگام مهاجرت طوایف اوغوز به غرب و در جریان مسلمان شدن ایشان، در حال شکل گرفتن بود،منعکس می نماید.داستان های کتاب « دِ دِ م قورقوت» مبانی قبل از اسلام ، یا شالوده ی ترکی باستانی را با برخی از اصول اسلام ،ترکیب می نماید.این را می توان در همه ی قسمت های متون این دوره مشاهده نمود.این عناصردر ادبیات ترکی،حتّی قبل از این که بخشی از طوایف ترک به آسیای صغیر بیایند، وجود داشتند و از همان ابتدای زمانی که ترکان دین اسلام را پذیرفتند،ظاهر شده بودند. ضروری است ابتداء تصریح نمائیم ،سرود هایی که کتاب ددم قورقوت را تشکیل می دهند، شامل آن عدّه عناصر نگرش دنیوی جهان اسلام هستند ،که تحت تاثیر قدرتمند سنّت های فرهنگی دیگر وبیشتر ترکی بوده اند.ضمنآ میتوان به درک زندگی بشر و مرگ نیز رجوع نمائیم.

بهترین نمونه دیکتاتوری‌های تمامیت‌خواه قرن بیستم

شکل‌گیری دیکتاتوری موسولینی نه اتفاقی یک‌شبه و ناگهانی که محصول فرآیندی چند ساله بود.

به گزارش ایسنا، روزنامه اعتماد نوشت:‌ «ایتالیا در شروع دهه ۱۹۲۰ کشوری عمیقا بحران‌زده بود که اگر نبود زمینه‌ای هم برای قدرت‌گیری فاشیست‌ها وجود نداشت. سرخوردگی‌های به جای مانده از جنگ اول جهانی و مشکلات اقتصادی و اجتماعی آن سال‌ها و از همه اینها بدتر ناتوانی و ناکارآمدی تشکیلات موجود در ایتالیا برای تدبیر مسائل و مشکلات همه دست به دست هم دادند و این کشور را به سوی نوعی هرج‌ومرج پنهان بردند. شرایطی که در آن هیچ گروه و حزبی قدرتی بیشتر از رقبایش نداشت، کار خاصی هم در کشور انجام نمی‌شد و بسیاری چیزها رها شده مانده بود. این شرایط عده زیادی را نسبت به آینده کشورشان مایوس کرده و عده دیگری را به بی‌اعتنایی نسبت به همه ‌چیز سوق داده بود.

چون ثروتمندان و طبقات بالای جامعه ایتالیا - زمینداران بزرگ و صاحبان صنایع این کشور - از قدرت‌گیری چپ‌ها و دگرگونی‌های بزرگی که احتمالا بعد از آن شکل می‌گرفت، می‌ترسیدند با همه داشته‌های خودشان از موسولینی و دارودسته‌اش پشتیبانی کردند. چون شرایط کشورشان را مقدمه‌ای برای یک انقلاب سوسیالیستی می‌دیدند، پشت سر فاشیست‌ها صف متحدی از همه نیروهای ضد انقلابی شکل دادند. سرژ برستاین و پی‌پر میلزا در کتاب تاریخ اروپا می‌نویسند که چند عامل در رشد نفوذ و افزایش تاثیر فاشیست‌ها نقش داشتند اما مهم‌ترین عامل «توهمی بود که در میان بخش‌های بزرگی از طبقه حاکم ایتالیا وجود داشت؛ مبنی بر این که می‌توان از موسولینی برای برقراری آرامش در داخل کشور و بازگرداندن امتیازات افراد مرفه استفاده کرد سپس در اولین  فرصت از شر او خلاص شد.»

سخنرانی‌های تاثیرگذار جهان - ۶

وقتی اوباما به آیاتی از قرآن اشاره کرد

                                   سخنرانی اوباما در جمع تعدادی از مسلمانان بالتیمور، سوم فوریه ۲۰۱۶، عکس از آسوشیتدپرس

باراک اوباما را ممکن است با صفت‌های زیادی در جهان بشناسند اما اغلب از او با عنوان نخستین رئیس‌جمهوری سیاه‌پوست آمریکا یاد می‌کنند که اتفاقا پدر و پدرخوانده‌اش هم مسلمان بوده‌اند گرچه خودش مسیحی است؛ رئیس‌جمهوری که تلاش کرد یا لااقل نشان می‌داد که دارد تلاش می‌کند با استفاده از موقعیت و ریشه‌های خانوادگی‌اش، دیوار «اسلام‌هراسی» و «نژادپرستی» در جهان را تا جایی که می‌تواند کوتاه کند.

باراک حسین اوباما روز چهارم اوت سال ۱۹۶۱ در هاوایی به دنیا آمد. آغاز فعالیت‌های اجتماعی و سیاسی او به زمانی بازمی‌گردد که برای تحصیل به شیکاگو رفت و به عنوان یک فعال اجتماعی برای بهبود شرایط محلات فقیرنشین تلاش کرد. سال ۱۹۹۱ در رشته حقوق از دانشگاه هاروارد فارغ‌التحصیل شد. پس از فارغ‌التحصیلی از هاروارد در شیکاگو به عنوان یک وکیل حقوق مدنی شروع به کار کرد و سپس در دانشگاه شیکاگو حقوق اساسی درس داد و همچنان در زمینه خدمات اجتماعی فعال ماند.

بررسی واژه‌ی «تولقون» در زبان ترکمنی

نوشته‌ی محمود عطاگزلی

بررسی واژه‌ی «تولقون» در زبان ترکمنی

«تولقون» به معنای «موج» است:

دنگیز تولقونی: موج دریا

تولقون در زبان ترکمنی در سه مفهوم کاربرد دارد:

۱.موج، کوهه؛ آبخیز؛ خیزآب (جنبش و چین‌خوردگی سطح آب که بر اثر وزش باد و طوفان یا افتادن چیزی در آب پیدا می‌شود) (فرهنگ فارسی عمید).
در لالایی مادران ترکمن چه زیبا آمده است:
آقار سووونگ تولقونی،
آیینگ، گونونگ یالقیمی،
بده‌و آتینگ اویانی،
بگ ییگیدینگ یگنی (هوودی).
(او که همچون) موج رودخانه، (چونان) نور ماه و آفتاب، (مانند) افسار اسب است، خواهرزاده‌ی یک خانِ جوان است.

بررسی واژه‌ی « شلپه » در زبان ترکمنی

نوشته‌ی: محمود عطاگُزلی

در زبان ترکمنی واژه‌ی «شلپه» در معانی ذیل آمده است:

۱.استفاده از زیورآلات ترکمنی توسط زنان و دختران ترکمن تا به امروز دارای اهمیت بوده است. زیورآلات زنان ترکمن زیبایی خاصی دارند و به همین دلیل به یکی از نمادهای این ملّت تبدیل شده است. زنان و دختران ایرانی نیز در استفاده از آنها تمایل زیادی از خود نشان می‌دهند. جنس زیورآلات اصیل ترکمنی معمولا از نقره می‌باشد ولی این اواخر برای اینکه ارزانتر تمام شود از دیگر فلزات نیز ساخته می‌شوند. لباس زنان ودختران ترکمن را بدون زیورآلات نمی‌توان تصور کرد، چرا که زیبایی این لباسها با این زیور آلات به اوج خود می‌رسد.

اگر دقت کرده باشید، آویزه‌هایی در زیر این زیورآلات بکار می‌رود که در زبان ترکمنی به آن «شلپه» şelpe و در زبان فارسی و عربی به آن «شرّابه šarrābe» (رشته‌ها و منگوله‌هایی که از کنارۀ چیزی آویزان می‌کنند) می‌گویند. برخی از اساتید می‌گویند که «شلپه» همان «شرّابه» است. (تورکمن دیل کؤکونینگ اتیمولوژیک سوزلوگی، سلطانشاه آتانیازوف، ص ۱۸۶)

هويت ملي و هويت قومي در شعر معاصر تركمن

سپتامبر 23, 2008

يعقوب رحيمي داشلي برون

مطابق آيه‌ي شريفه‌ي «وْلَقَد كرمنَا بني آدم وحْلمْنَاهًم فِي‌البر والبحرِ» كرامت و بزرگواري  خداوند و بهره‌مندي از منابــــع خشكي و دريا از آن همه‌ي نسل بشر است. استفاده از نعمت هاي روي زمين ،اختصاص به سياه و سفيد و سرخ و زرد ندارد. هيچ دين و مذهبي ادّعاي مالكيت نعمت‌ها و مقامات دنيوي را ندارد. در آيين اسلام نيز مذهب ،عامل نـفوذ  و تمتّع از تسهيلات و امكانات حكومتي شمرده نشده‌است. اگر از بعد جهاني و ديني فروتر آييم، در بعد ملّي و منطقه‌اي نيز اقوام يك ملّت با يكديگر برابرند. انسان ها وجه امتيازي نسبت به هم ندارند و تنها عامل امتياز نزد خداوند تقواست كه آن نيز در قرآن و روايات ،ملاك بهره‌مندي از ثروت و مقام دنيا محسوب نشده‌است.بلكه متّقي، بدون تمتّع بيشتر براي خود ،خويشان و هم كيشان،بايد ديگران را به‌طور برابر به نعمت و راحت برساند.

نظريه‌ي گوناگوني و كثرت كه در فلسفه‌ي غرب از اصول پست‌مدرنيسم يا فرانوگرايي به شمار مي‌رود و فرهنگ غربي سعي در عمل بدان دارد ، از قبيل آموزش و پرورش هرقوم به زبان مادري يا حفظ گونه‌هاي بومي، در حقيقت براي ما مسلمانان ،آموزه‌اي قرآني و ديني است: «ما شما را اقوام و  قبايل مختلف قرار داديم. همانا گرامي‌ترين شما نزد خداوند، باتقواترين شماست.» در علوم جديد نيز حفظ گونه‌هاي بومي انسان و طبيعت از اصول مسلم سلامت حيات در جامعه‌ي بشري است. در مشاغل، بازدهي و بهره‌وري آن كسي كه خانواده‌اش زبان مادري خويش را مي‌آموزد،دو برابر كسي است كه از اين نعمت محروم است.

اشرف رویاروی مصدق

                                                                                             اشرف و محمدرضا پهلوی

۱۷ دی‌ماه مصادف بود با مرگ اشرف پهلوی، خواهر دو قلوی شاه که به گفته اسناد و شاهدان عینی نقش مهمی در دربار محمدرضا شاه پهلوی ایفا می‌کرد؛ نقشی که حتی در کودتای ۲۸ مرداد سال ۳۲ و سقوط دولت دکتر مصدق نیز دیده می‌شود.

به گزارش ایسنا، روزنامه شرق در ادامه نوشت: «از اولین رسانه‌هایی که خبر درگذشت خواهر دوقلوی شاه در ۹۶‌سالگی در مونت‌کارلوی فرانسه را منتشر کرد، روزنامه نیویورک‌تایمز بود که با مروری بر زندگی اشرف پهلوی، درباره نقش‌آفرینی او در کودتای ۲۸ مرداد نوشت: «در سال ۱۹۵۳، درست همان زمانی که سازمان سیا با بریتانیا همکاری می‌کرد، سرنگونی دولت محمد مصدق، جناح چپ ایران و نخست‌ وزیر استعمارستیز هم در حال انجام بود. این اتفاق باعث شد تا از شاهزاده اشرف بخواهند که برادرش که در سال ۱۹۴۱ شاه ایران شده بود را به این کار ترغیب کند. کرمیت روزولت، افسر سازمان سیا که با عملیات آژاکس شناخته می‌شود، موضع خود درباره این اتفاق و تلاش برای رهبری کودتا علیه دولت مصدق را با اصطلاح عزمی راسخ توصیف می‌کند. استفان کینزر در کتاب همه مردان شاه که در سال ۲۰۰۳ به چاپ رسید و تاریخچه‌ای از انقلاب ایران است، می‌نویسد: «تأثیرگذاری اشرف بر برادرش افسانه‌ای تکرارنشدنی بود. یک بار در جمعی از دیپلمات‌های خارجی از برادرش خواست که به آنها ثابت کند که یک مرد است یا به همه مانند یک موش نشان داده شود.»

جنگ ایران و عراق از دیدگاه فرماندهان صدام و یک نکته

ایدئولوژی بعثی در واقع نسخه عربی ایدئولوژی مارکسیستی بود و برهمین اساس صدام فکر می‌کرد رهبران سیاسی می‌توانند نیروهای نظامی را هدایت کنند.

به گزارش ایسنا،  کتاب « جنگ ایران و عراق از دیدگاه فرماندهان صدام»، توسط پنج نفر از پژوهشگران آمریکایی تالیف و توسط عبدالمجید حیدری در ایران ترجمه شده است. نویسندگان کتاب طی مصاحبه‌های مفصلی با تعدادی از فرماندهان بلند پایه ارتش عراق تلاش کرده‌اند تا زوایای پنهان و مختلفی از جنبه‌های سیاسی و نظامی تجاوز نظامی رژیم بعث عراق به ایران را روشن کنند.

در بخشی از این کتاب، «ژنرال راعد مجید حمدانی» فرمانده گارد ریاست‌جمهوری عراق در حکومت صدام توضیح می‌دهد: ارتش عراق تعداد زیادی فرماندهان برجسته در اختیار داشت که در فضای سیاسی حاکم در آن زمان هیچ فرصتی برای عرض اندام نداشتند. فرماندهان ممتازی مانند ژنرال سلطان هاشم (Hashim) و ژنرال ایاد فاید الراوی ( Ayad Fayad al-Rawi)؛ فرمانده پیشین گارد ریاست جمهوری که هر دو اکنون در زندان هستند؛ ژنرال ایاد خلیل زکی (Ayad Khalil Zaki) که اکنون در عمان است و افراد دیگری مانند ژنرال عبدالقادر (Abd al_Qadir) ژنرال سالم العلی (Salem al-Ali)، ژنرال کعبی و ژنرال عبوسی. ارتش عراق همچنین دانشکده ممتازی برای فرماندهانش داشت که با دانشکده نظامی ارتش بریتانیا برابری می‌کرد.

انتقال قدرت از پهلوی به سبک شورایی ملی - مذهبی

امروز سالروز تاسیس شورایی است که هسته اولیه اش توسط مرتضی مطهری، اکبر هاشمی رفسنجانی، عبدالکریم موسوی اردبیلی، محمدجواد باهنر و سیدمحمد بهشتی شکل گرفت و در مدت زمانی کوتاه به مجمع همفکری جریانهای سیاسی به خصوص نیروهای ملی – مذهبی مبدل شد.

به گزارش ایسنا، ۲۲ دی ماه، چهل و دومین سالروز تشکیل شورای انقلاب اسلامی به فرمان بنیانگذار انقلاب اسلامی درست یک ماه قبل از پیروزی رسمی انقلاب در ۲۲ بهمن سال ۱۳۵۷ است.

از جمله مهمترین اقدامات این شورا می‌توان به تصویب اساسنامه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، ملی شدن بانک‌ها، ساماندهی  دادگاه‌های انقلاب، برگزاری همه پرسی نظام جمهوری اسلامی، بررسی پیش نویس قانون اساسی، تصویب آیین نامه‌های مجلس خبرگان قانون اساسی، برگزاری انتخابات ریاست جمهوری و مجلس شورای اسلامی اشاره کرد.

گفت‌وگو با مولف کتاب «سیاست‌ورزی در ایران مدرن»

هنوز تاریخ‌نویسی‌مان علمی نیست/ اغلب آثار ما با تکیه بر اسناد وزارت خارجه و دولتی نوشته‌ نمی‌شود

محمود عبدالله‌زاده محقق روابط بین‌الملل و نویسنده کتاب ««سیاست‌ورزی در ایران مدرن» معتقد است: ما هنوز تاریخ‌نویسی‌مان علمی نیست و از اسناد کمتر استفاده می‌کنیم و بیشتر از روی اغراض و برداشت‌های شخصی و گروهی و بخشی‌مان استفاده می‌کنیم.

خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، خداداد خادم: «سیاست‌ورزی در ایران مدرن» عنوان کتابی است از محمود عبدالله‌زاده که با رویکردی میان‌رشته‌ای به بررسی اسناد روابط بین‌الملل ایران در سال‌های 1320 و 1325 پرداخته است. این اثر شاید در نوع خود از این لحاظ که با دسترسی‌ای که به اسناد وزارت خارجه بریتانیا داشته کاری تازه باشد. در این میان نویسنده معتقد است که ما هنوز در سنت گیر کرده‌ایم و علیرغم مدرنیزاسیون هم هیچ وقت مدرن نشدیم. وی همچنین در این کتاب تلاش می‌کند که روابط بین‌الملل آن دوران را از منظر فردی که روابط بین‌الملل خوانده است مورد نقد و بررسی قرار دهد. درباره این کتاب با وی گفت‌گویی انجام داده‌ایم که در ادامه آن را می‌توانید بخوانید.

نگاهی به رمان جان شیفته(۲)

ادبیاتجنسیتروان‌شناسی

فاطمه آقامیری در دی ۱۰, ۱۳۹۹

آنت: تجرد، عشق، مادرانگی و «اخلاق مراقبت» 

با وجود اینکه آنت تا پایان عمرش به ازدواج تن نمی‌دهد اما این تنها چیزی نیست که رولان از ازدواج نشان می‌دهد. مارک پسر آنت و آسیا عاشق هم می‌شوند و با یکدیگر ازدواج می‌کند و با همه فرازونشیب‌هایی که زندگی آنها داشت تا زمانی که مارک کشته شود این عشق پابرجا می‌ماند و حتی بعد از آن. آنت نقش کلیدی در رسیدن این دو به هم و پایداری این عشق و ازدواج داشته است. انس و الفتی غریب بین آنت و عروسش از همان ابتدا رخ می‌دهد. آنت نه‌تنها هیچ‌وقت در میان آنها سنگ‌اندازی نمی‌کند بلکه مداوم در تلاش است که شعله عشق بین آنها را گرم نگه دارد. رابطه مادرشوهری و عروس آن باور همیشگی دشمنی میان مادرشوهر و عروس را به چالش می‌کشاند. اعتماد مهم‌ترین هدیه‌ای بوده که آنت به آسیا رنج‌کشیده ارزانی داشته است و این ارزشمند‌ترین در نزد او است:

نگاهی به رمان جان شیفته (۱)

ادبیاتبدنجنسیت

توسط فاطمه آقامیری در دی ۳, ۱۳۹۹

آنت: تجرد، عشق، مادرانگی و «اخلاق مراقبت» 

«جان شیفته» عمیقا در جانم نفوذ کرد و مرا شیفته و حیران خود ساخت؛ جان ‌شیفته از رمان‌های غنی است که سرشار از مفاهیم انسانی مانند صلح، آزادی، برابری، انسانیت و غیره است و می‌توان آن را از ابعاد مختلف جامعه‌شناختی، روان‌شناختی، سیاسی، فلسفی و غیره بررسی کرد. اهمیت این کتاب پدید آمدن تکانه‌هایی در زندگی خصوصی و اجتماعی زنان، و چالش‌های حضور آنها در حیات اجتماعی و فرهنگی و اقتصادی جامعه آن روز فرانسۀ مدعی دمکراسی و اخلاق است. و شاید هم، جهان. (حسنی، ۱۳۹۷: ۲۴۷). آنچه که بیش‌ از همه مرا مجذوب این رمان کم‌نظیر ساخت، روح عمیق زنانه‌ای است که بر رمان حاکم است آن هم از قلم نویسنده‌ای مرد. رولان در خانواده‌ای فرهیخته در کلامسکی فرانسه به دنیا آمد. «رولان از پدرش عشق به زندگی و شادی و از مادرش که مشاور و محرم رازش بود، نوعی ریاضت اخلاقی و همچنین عشق وصف‌ناپذیر به موسیقی را آموخت. تحصیلات نخستین را در سال ۱۸۸۰ در کالج کلامسی- اکنون کالج رومن رولان – به پایان رساند.» (باقری، ۱۳۹۷: ۲۱۳) «او در سال ۱۸۹۲ با کلوتیلد، یگانه دختر زبانشناس معروف، میشل بره‌آل، ازدواج کرد. او به شخصیت و ارادۀ کلوتیلد ارج می‌نهاد.

تصوف و عرفان در مصر؛ گذشته و حال حاضر/۵

تاثیر تصوف بر نویسندگان و اندیشمندان مصری: از نجیب محفوظ تا عبدالرحمان بدوی

بسیاری از روشنفکران و نویسندگان مصر بر اهمیت نقش تصوف در تقویت ارزش‌های تسامح و مقابله با افراطی‌گری، اتفاق نظر دارند. نویسندگان مصری از نجیب محفوظ رمان نویس تا عبدالرحمان بدوی، پژوهشگر فلسفه و عرفان، تحت تاثیر فرهنگ تصوف بوده‌اند.

به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، در قسمت‌های پیشین از سلسله گزارش‌های «تصوف و عرفان در مصر؛ گذشته و حال حاضر» نوشته علی ابوالخیر شاهد بودیم که جریان تصوف در گذشته نه چندان دور، نقش مبارزاتی و سیاسی قابل قبولی در جامعه داشت، به همین خاطر برخی مشایخ تصوف تاکید کرده‌اند که فعالیت سیاسی متصوفه مسئله جدید و عجیبی نیست. تصوف به معنای بی توجهی به وسوسه‌های دنیوی از جمله مناصب سیاسی است، تصوف یعنی خدمت به دیگری و دفاع از حقوق او، بنابراین فعالیت سیاسی امری منطقی برای یک صوفی به شمار می‌رود. در ادامه آخرین قسمت از این مجموعه را مطالعه خواهید کرد. چهار قسمت پیشین را به ترتیب می‌توانید از این نشانی‌ها بخوانید: قسمت اول، قسمت دوم، قسمت سوم و قسمت چهارم.

ابوالخیر در ادامه نسبت صوفیان با قدرت‌های سیاسی نوشته است: «متصوفه می‌گویند: حمایت تصوف از قدرت، مطلق نیست، چرا که اصول و موازینی در میان طریقت‌های صوفی وجود دارد و در صورتی که حاکمیت به این اصول احترام بگذارد شیخ طریقت از قدرت حمایت می‌کند. در زیر نمونه‌های از به چالش کشیدن حکومت توسط مشایخ طریقت را برخواهیم شمرد، با تاکید بر اینکه الازهر و بزرگان و اساتید آن از اهل تصوف‌اند. در اینجا نمونه‌هایی از ایستادگی شیوخ الازهر در برابر قدرت را مرور می‌کنیم. (۱)

همه ناکامی‌های فروغ فرخزاد در تئاتر

روزنامه‌نگارانی که زمستان سرد سال ۱۳۴۲ به تماشای نمایش «شش شخصیت در جست وجوی نویسنده» نشستند، به دو موضوع توجه بسیار کردند؛ معرفی لوییجی پیراندللو، به عنوان نمایشنامه‌نویسی بزرگ و بازی فروغ فرخزاد روی صحنه تئاتر.

به گزارش ایسنا، هشتم دی ماه سالروز تولد فروغ فرخزاد است؛ یکی از  شاعران معاصر اما این گزارش، نگاهی است گذرا به حضور فروغ در عرصه تئاتر.دهه چهل بود و پری صابری، بانوی جوانی که برخلاف نظر پدر و مادرش، رشته پزشکی را انتخاب نکرده بود و در فرانسه درس تئاتر خوانده بود، به ایران بازگشت. او حالا می‌خواست وارد فضای تئاتر شود و آنچه را در فرنگ آموخته بود، روی صحنه بیازماید اما کسی را در حوزه فرهنگ و هنر نمی‌شناخت. پدرش، او را به یکی از دوستان خود سپرد و این دوست، کسی نبود جز ابراهیم گلستان.

و این سرآغاز آشنایی صابری بود با شاعرانی همچون سهراب سپهری، مهدی اخوان ثالث و فروغ فرخزاد.

فرهیختگی هنرمند

متاسفانه وجه پژوهشی کارنامه بهرام بیضایی در زمینه کاوش‌هایش در حوزه تاریخ و ادبیات ایران کمتر مورد توجه قرار گرفته و درباره آنها تنها چند تن از پژوهشگران ادبیات و تاریخ جسته و گریخته اظهار نظر کرده‌اند.

به گزارش ایسنا، روزنامه اعتماد نوشت: «برخی از مهم‌ترین چهره‌های شاخص نسل پیشین سینماگران ایرانی به گواهی آثاری که پدید آورده‌اند، آگاهی و شناخت عمیقی از ادبیات و فلسفه دارند. ابراهیم گلستان، یکی از برجسته‌ترین نویسندگان صاحب سبک معاصر ایران به حساب می‌آید. داریوش مهرجویی، فلسفه خوانده و غیر از آثاری که در این زمینه تالیف یا ترجمه کرده، رمان و قصه نیز نوشته است و در آثار موفق اقتباسی خودش نشان داده که تا چه میزان با ادبیات معاصر ایران و جهان آشنایی دارد. عباس کیارستمی با شاعران معاصر و کلاسیک ایران آشنایی گسترده‌ای داشت و روایت‌هایش از سعدی و حافظ و نیما نشان می‌دهد که به خوبی با شعر فارسی آشناست و در بسیاری از گفت‌وگوهایش اشعاری از شاملو، فروغ، نیما و سهراب را از بر می‌خواند. علی حاتمی، تسلطی شگفت‌انگیز بر زبان فارسی و آداب و رسوم ایرانیان به‌ویژه در دوره قاجار داشت و دیالوگ‌های مسجع و شعرگونه‌اش باعث شده بود، به‌حق لقب سعدی سینمای ایران را از آن خود کند و در نهایت مسعود کیمیایی که در کارنامه‌اش چندین رمان و داستان با نثر و شیوه نوشتار منحصر به خودش دارد.

بنام خدا
محمود كاشغري و دوران وي

قبل از ورود به اصل مطلب و موضوع مقاله بايد يادآور شوم كه اقوام ترك از هر لهجه و قوم و ايلي كه باشند در طول تاريخ داراي نبوغ و استعداد بسيار بالائي بوده اند و همين نبوغ باعث شده كه تركها در طول دوران زندگي خود خدمات ارزشمندي را به جامعة بشري عرضه بدارند گرچه تمركز اقوام ترك اعم از تركمن، ترك استانبولي، آذري زبان آذربايجان و آذري بازنهاي ايراني عمدتاً در تركيه، ايران، كشورهاي آسياي مركزي مخصوصاً تركمنستان، سوريه و عراق مستقر هستند وليكن حقيقت اين است كه تلاش و كوشش اين قوم آنها را به اقصي نقاط عالم كشيده است بطوريكه امروز شما در دنيا منطقه اي پيدا نمي كنيد كه عده اي از اقوام ترك زبان آنجا زندگي نكنند و صاحب تمدّن و حرفه و صنعت نباشند دانشمندان، صنعتگران، كاشفين، مخترعين و علماي بسيار بزرگي از ميان ترك زبانان برخواسته و خدمات بزرگي را به دنياي علم عرضه داشته اند كه اين مقاله فرصت پرداختن به ان را ندارد. تيزهوشي، شجاعت، صداقت، صراحت، وطن پرستي و عشق به همنوعان سخت كوشي و صبر از مشخصه هاي بارز اقوام ترك است

شباهت زندگی اجتماعی زنبور عسل و انسان شگفت آور است

محققان می گویند زندگی اجتماعی زنبور عسل و انسان بسیار شبیه به هم است و یافتن چنین شباهت هایی می تواند به کشف اصول جهانی زیست شناسی کمک کند.

به گزارش ایسنا و به نقل از آی ای، در یک اتفاق جالب، محققان شباهت غیر منتظره و بسیار جالبی را بین زندگی اجتماعی انسان و زنبور عسل کشف کرده اند.

محققان دانشگاه "ایلینوی اوربانا" مدتی است که مشغول تحقیقات روی زنبورهای عسل هستند و اکنون در جدیدترین مطالعه خود، شبکه های اجتماعی زنبورهای عسل و نحوه رشد آنها را اندازه گیری کرده اند.

محققان در این مطالعه متوجه برخی شباهت های دقیق و عینی با شبکه های اجتماعی انسان ها شدند. علاوه بر این، این شباهت ها با مدل سازی نظری جدید که ابزار فیزیک آماری را برای زیست شناسی سازگار می کند، به طور کامل توضیح داده شد.

این تئوری که در آزمایشات تأیید شده است، حاکی از آن است که بین زنبورهای عسل تفاوت های فردی وجود دارد، همانطور که بین انسان ها نیز وجود دارد.

محققان در کارهای قبلی خود این پرسش را برای خود مطرح کرده بودند که زنبورهای عسل در هنگام ملاقات با سایر زنبورها چقدر وقت می گذارند.

جایگاه ویژه انار بین ترک‌های قزلباش رامیان

ایسنا/گلستان انار میوه‌ای خوش طعم و بهشتی است که در اواسط فصل پاییز قابل برداشت و استفاده می‌شود. این میوه سرشار از آنتی‌اکسیدان‌ها، آهن و ویتامین‌ها است، از این رو در درمان بیماری‌های قلبی و عروقی و انواع سرطان‌ها و کم‌خونی‌ها مفید است. مصرف ناشتای انار همراه با گلپر در تقویت معده و کبد سهم به‌سزایی دارد.

علاوه بر تمام خواص موجود در انار، این میوه بهشتی نزد ایرانیان میوه‌ای مقدس شمرده می‌شده و نشانه باروری و برکت دانسته و نماد اصلی سفره شب یلدا محسوب می‌شده است. این میوه نزد اقوام ترک نژاد قزلباش شهرستان رامیان جایگاه ویژه‌ای دارد چرا که از تمام میوه به نحو مطلوب استفاده می‌شود. انواع انار با تمام طعم‌های شیرین، ترش و ملس در این منطقه کشت می‌شود. وجود آب‌های آهکی و هوای معتدل، به رشد و ثمردهی عالی این محصول کمک به‌سزایی می‌کند.

تابش اعتقادات کهن قوم ترکمن از دریچه پوشاک

ایسنا/گلستان یکی از راه‌های شناخت مردم یک جغرافیا مطالعه آداب، باورها، صنایع‌دستی و پوشاک آنان است که هم‌آمیختگی زیادی با هم داشته و موجب ایجاد افسانه‌ها، اسطوره‌ها و تمغاهای قومی می‌شود.

با اندک مطالعه در خصوص پوشاک سنتی و الحاقات وابسته به آن در هر قوم، می‌توان دریافت که انسان از همان بدو پیدایش، سعی کرده است تا با رفع نیازهای پوششی خود از طبیعت و آذین کردن آن به رنگ، نقش و الحاقاتی به ظاهر تزئینی مانند پر، سنگ‌ها، الیاف گیاهان، صدف و... شاخصه قبیله‌ای خود را نمایان سازد و تسلط و قدرت خویش را نسبت به حیوانات درنده و موزی پیرامون خود با آفریدن نمادها و تمغاهای قومی، نشان دهد.

در این یادداشت و مطالعه در قوم ترکمن در محدوده ترکمن‌صحرا، سعی بر آن شده است تا با شناخت اعتقادات و باورهای این قوم، به مفاهیم معنا بخش پوشش آنان پی‌برد. ترکمن‌ها از جمله اقوامی‌اند که هنوز مقید به سنت‌های کهن خود هستند و آن مفاهیم در قالب پوشش، زیورآلات، دست‌بافت‌ها، چگونگی برگزاری آداب در مراسمات، زبان، هنرهای سنتی و موسیقی، هنوز هم نمایانگر اصالت این قوم است.

ماجرای زمین گیر شدن ستارخان در باتلاق اتابک

امروز ۲۵ آبان ۱۳۹۹ مصادف با صد و ششمین سالگرد درگذشت ستارخانِ سردار ملی، عیار و آزادمردی از خطه مبارزان مشروطه‌خواه تبریز در باتلاق باغ اتابک تهران در سن ۴۸ سالگی است.

به گزارش ایسنا، ستار قره داغی ۱۴۵ سال قبل در تاریخ ۲۸ مهر ۱۲۴۵ در روستای بیشک (سردارکندی) در منطقه کوهستانی قره‌داغ (ارسباران) آذربایجان شرقی دیده به جهان گشود و به دلیل شرایط سخت اقتصادی و اجتماعی و جغرافیایی کوهستانی قره داغ از رفتن به مکتب خانه و کسب سواد محروم ماند.

حاج حسن بزاز قره‌داغی، پدر ستار به شغل پارچه‌فروشی سیار در ایل خود یعنی ایل محمد خانلو و در بین دهقانهای روستاهای حسن آباد، میشه پاره، خداآفرین و منجوان مشغول بود. وی دو همسر داشت که از همسر اول صاحب یک پسر به نام اسماعیل و دو دختر و از همسر دوم صاحب یک دختر به نام ام کلثوم و سه پسر به نامهای غفار، ستار و عظیم شد. اسماعیل همان برادری است که در غائله ای، به دست مظفرالدین میرزا به قتل رسید و این غم، تاثیر منفیِ عمیقی بر فکر و روح ستار گذاشت و آتش خشمش نسبت به خاندان قاجار را شعله ور کرد.

فریدون مشیری: برای شجریان بی‌اندازه دلواپسم

«باید اعتراف کنم که دو سه سالی است برای شجریان بی‌اندازه دلواپس هستم ... اما من، کی دیگر دستم به دامان او می‌رسد که بر قله شهرت ایستاده است؟»

به گزارش ایسنا، «اعتماد» در شماره امروز خود، متنی منتشرنشده‌ به قلم مرحوم فریدون مشیری - شاعر پرآوازه معاصر - درباره محمدرضا شجریان را منتشر کرده است که آن را در ادامه می‌خوانید:

یکی از سال‌های دهه (۵۰ - ۱۳۴۰) روزی در اداره رادیو، دوست شاعرم، هوشنگ ابتهاج (هـ. ا. سایه) که سرپرست واحد تولید موسیقی بود، گفت: «امروز بدیع‌زاده (خواننده معروف قدیمی) سرزده وارد اتاق شد و با شگفتی و حیرت گفت: در اتاق شورای موسیقی جوانی آمده، آواز می‌خواند، صدایش از اینجا تا اینجای پیانوست و با دستش فاصله‌ای را حدود سه چهار اکتاو نشان داد». ما همه تعجب کردیم و منتظر ماندیم. چندی بعد جسته و گریخته خبرهایی درباره پخش آواز این خواننده جوان می‌شنیدیم و مشتاق دیدارش بودیم. می‌گفتند نامش «سیاوش بیدکانی» است. بالاخره روزی توفیق دیدارش در واحد تولید موسیقی دست داد و دیدیم هنرمندی است که از خراسان برخاسته تا آفاق آواز این سرزمین را چون خورشید خاوری گرم و روشن کند.

نکته‌ای مغفول‌مانده درباره شجریان

حالا دیگر کسی تردیدی ندارد که «محمدرضا شجریان» از قله‌های موسیقی و آواز ایران است اما اگر کسی چنین ادعا کند که او همسنگ حافظ و مولانا و سعدی است، آیا سخنی به گزافه گفته‌ است؟

به گزارش ایسنا، جابر قاسمعلی - فیلمنامه‌نویس - با این مقدمه در یادداشتی با عنوان «خسارت هم‌عصربودن» در روزنامه «شرق» نوشت: در یکی از اپیزودهای مجموعه تلویزیونی «محله برو بیا» ـ که در دهه ۶۰ از تلویزیون پخش می‌شد ـ یکی از شخصیت‌های کودک‌صفت مجموعه، در پاسخ به اوسّای خود که توبیخش کرده چرا دیر به سر کار آمده، جوابی بامزه (نقل به مضمون) می‌دهد: «سر راه آمدن به دکان، سعدی را دیده و دقایقی با او حال‌واحوالپرسی کرده». اوسّا می‌پرسد کدام سعدی و شاگرد پاسخ می‌دهد: «‌همین آقای سعدی که شعر هم می‌گوید».

ویراستاری حرمت کتاب است

 

به گزارش خبرگزاری کتاب ایران‌(ایبنا) ادامه حیات اقتصاد نشر کتاب، همانند سایر حرفه‌ها به «اعتماد» مشتری گره خورده است و افول این «سرمایه اجتماعی»، صنعت نشر را سمت سراشیبی سقوط می‌کشاند. شاخص‌ اساسی برای ایجاد و یا حفظ اعتماد مخاطب کتاب، «کیفیت» است. در تحلیل و شناسایی دلایل کاهش شمارگان کتاب که گویای کاهش مخاطب است، بی‌تردید افت کیفیت کتاب، نباید نادیده گرفته شود. معیار‌های مختلفی برای سنجش کیفیت کتاب وجود دارد که میزان توجه ناشر و پدید‌آور به امر ویراستاری یکی از آن‌‌هاست

اشکِ اشکانیان

خاندان اشکانیان چگونه حدود ۵۰۰ سال بر ایران حکومت و دولت ملی را احیا کردند؟

به گزارش ایسنا، روزنامه ایران نوشت: شاهنشاهی اشکانیان (۲۴۷ پیش از میلاد - ۲۲۴ پس از میلاد) در تاریخ ایران به سبب رهایی بخشیدن ایران از تسلط بیگانگان، احیای دولت ملی و البته به سبب بلندمدت‌ترین سلطنت خاندانی که قریب به پنج سده به درازا کشید، اهمیتی بی‌نظیر دارند. پهناوری دولت اشکانیان در دوره اقتدار از رود فرات در بین‌النهرین تا هندوکش و از کوه‌های قفقاز تا خلیج  فارس را شامل می‌شد.

نویسنده: عمران جهانگیری

مجتبی مینوی، سعید نفیسی و قاسم غنی درباره فروغی چه می‌گویند؟

 

خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)- آناهید خزیر: محمدعلی فروغی(معروف به ذکاءالملک)؛ سیاست‌مدار ایرانی اواخر عصر قاجار و نخست وزير رژيم پهلوي است. فروغی در تهران از سن پنج سالگی در منزل تحت نظارت پدرش محمدحسین خان از سوی استادان سرخانه، قرآن، شرعیات، زبان عربی و فارسی و فرانسه را آموخت و سپس به سال 1268 ه.ش وارد دارالفنون شد. او ابتدا در دارالفنون به تحصیل طب پرداخت اما به آن رشته علاقه‌ای نشان نمی‌داد و به فلسفه و تاریخ و ادبیات روی آورد.

باغبان باغ الفبا/ به بهانه سالروز درگذشت جبار باغچه‌بان

 

خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) - میرزا جبار عسگرزاده معروف به جبار باغچه‌بان در سال ۱۲۶۴ در ایروان پایتخت کنونی جمهوری ارمنستان چشم به جهان گشود. جدش از مردم تبریز  یا ارومیه بود. وی ابتدا در تبریز کودکستانی را تحت عنوان «باغچه اطفال» دایر کرد و به همین دلیل خود را باغچه‌بان نامید.

ترانه‌های فولکلوری که ستارخان را قهرمان زنان و مردان کرد

 

خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)- نسیم خلیلی: سال‌ها پیش مردی در روستای کوچکی آن سوی رود ارس - که امروزه در محدوده جمهوری آذربایجان است - متولد شد که تاریخ مبارزه آزادی‌خواهانه مشروطیت را در سوی دیگر رودخانه نوشت، «تبریز مه‌آلود» را که می‌گویند سرآغاز رمان تاریخی در ادبیات آذربایجان به شمار می‌رود. مهم‌ترین ویژگی این رمان را وجه تاریخی و بازتاب زیست و مبارزه مردم رنجبر در دل این روایت داستانی - تاریخی دانسته‌اند مثلا محمدعارف داداش‌زاده - از منتقدان ادبیات داستانی آذربایجان - درباره آن نوشته‌ است که «قهرمانان مثبت رمان و در راس آنها ستارخان، قهرمانانی هستند فعال و کارساز. 

برای شفیعی کدکنی شعر در اولویت است

 

 خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)-سیدعلی میرافضلی: دکتر شفیعی کدکنی یک شخصیت چندوجهی در ادبیات امروز ماست. او هم به‌عنوان شاعر و مترجم و هم پژوهشگر و مصحح متون، از بزرگان عرصه ادبیات است. او آثار پیشرو، خلاقانه و تازه‌ای خلق کرده و اجتماع همه اینها در یک نفر، شخصیت خوب ایشان را ویژه کرده و به همین دلیل مرجع بسیاری از اهل ادب در شعر معاصر، شعر کهن، متون عرفانی و متون ادبی شده است. این چندوجهی بودن یک ویژگی خیلی خاص است.

عبدالحسین نوایی آخرین یادگاری بود که از دست ما رهید و به ‌تاریخ پیوست

 

خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)-محسن جعفری‌مذهب، تاریخ‌پژوه و عضو هیات علمی سازمان اسناد و کتابخانه ملی: سال 1367 در دوره کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد تهران پذیرفته شده بودم و دکتر نوایی استاد برخی دروس ما چون اسناد و کتیبه‌ها بود. تا آن‌زمان هرچند برخی از کتاب‌هایش را خوانده و خریده بودم، اما ایشان را ندیده بودم. دوره خوبی بود با استوانه‌های تاریخ و فرهنگ ایران: محمد محیط‌طباطبایی، محمداسماعیل رضوانی، اسماعیل دولتشاهی، عبدالحسین نوایی (که رفت) و استادانی دیگر (که خدا طول عمرشان دهد)