بنیاد مختومقلی فراغی

مجله ی نیوزویک،۲۰ فوریه ی ۲۰۱۰، اول اسفند ۱۳۸۸                                                                

مجله ی نیوزویک برای  تپه ی گوبکلی که در نزدیکی  شانلی اورفاقرار دارد،و از طرف تعدادی از باستان شناسان به عنوان بزرگ ترین کشف تاریخ نامیده شده ، جایگاه ویژه ای قائل شده است.به عقیده ی دانشمندان نظریه ی  یکجا نشینی، دین را پدید آورد با این کشف، یکسره منسوخ می شود.

آل زيار جلد: 2       شماره مقاله:423

---

آلِ زیار، سلسله‌ای از پادشاهان ایرانی که در سدۀ 4 و 5ق/10 و 11م بر پاره‌ای از سرزمینهای گرگان، قومس، طبرستان، دیلم، گیلان، قزوین، ری، اصفهان و خوزستان فرمانروایی داشتند. پایتخت آن در آغاز اصفهان و سپس ری و گرگان بود. بنیادگذار این سلسله مرداویج (یا مرداویز) فرزند زیاربن وردان شاه گیلی است و عنوان آل زیار از همین جا برخاسته است. برخی از مورخان، نسب این دودمان را به آرغش، پادشاه گیلان در زمان کیخسرو، رسانده‌اند.
زمینۀ تاریخی: مرداویج در آغاز فرمانده لشکر اسفاربن شیرویه بود. مرداویج در 316ق/928م پس از چیره شدن بر طبرستان، به فرمان اسفار با حسین بن قاسم داعیِ صغیر علوی (حک‍ 304-316ق/916-928م) که ری را منصرف شده بود، به جنگ پرداخت. داعی صغیر با کمک ماکان بن کاکی، یاران نصربن احمد را از آنجا دور ساخته و بر قزوین، زنجان، ابهر و قم دست یافته بود و آهنگ طبرستان داشت. مرداویج در نزدیکی ساریه (ساری) با داعی روبه‌رو شد و جنگ سختی میان آنان درگرفت. در این جنگ داعی صغیر دلیری بسیار نمود، ولی چون سپاهیان خود را از ستمکاری و نوشیدن باده باز می‌داشت. مبغوض آنان گشت و از این‌رو او را در میدان کارزار تنها گذاشتند و گریختند. داعی در جنگ کشته شد و ماکان نیز که در ری به سر می‌برد، به دیلمان گریخت.

آشوراده، یا عاشوراده، آبادیی در منتهی‎الیه شبه‎جزیرة میانکاله، در جنوب‎شرقی دریای مازندران با 1260 نفر جمعیت (مرکز آمار ایران، 15/47) و ْ54 و َ1 طول شرقی و ْ36 و َ55 عرض شمالی. آشوراده از دو جزءِ «آشور» (عاشور) که ظاهراً نام شخص، از نامهای رایج میان ترکمانان است و «آده» ترکی به معنی جزیره (جزیرة آشور) فراهم آمده است.
سیمای طبیعی: شبه‎جزیرة میانکاله که آشوراده در انتهای آن جای دارد، احتمالاً بر روی آبرفتهای دلتایی رودخانة گوهرباران نکا پدید آمده است. جنس رسوبهای این شبه‎جزیره بیشتر آهکی و ماسه‎های ریزدانه و بدون خاکهای رسی است و هرچه زمین به سوی انتهای شبه‎جزیره یعنی به آشوراده پیش می‎رود، ماسه‎ها کوچکتر می‎شود. چنین می‎نماید که وزش بادها، ذرّات ماسه‎ای ریز و آهکی را به سوی آشوراده رانده و دانه‎های درشت و کانیهای سنگین را در غرب میانکاله به جای گذاشته است

قوميت و مليت

اسكندر بيگ تركمان، ملقب به مُنشي مي‌باشد كه «اصلاً از ايل چادر نشين (ساكن) آذربايجان بوده ‌است.(۱) اسكندر بيگ خود، زمان مهاجرت طايفه‌ي تركمان و چگونگي آغاز فعاليت لشگري و كشوري آنها را ذكر كرده‌ است. (۲) اين طايفه در دوره‌ي شاه اسماعيل دوم، در عراق عجم و در اطراف شهرهاي ساوه و قم زندگي مي‌كردند. توضيح اين مطلب ضروري است كه «در دوران صفويه» در تاريخ قبايل ترك، نامِ تركمان معناي خاصي دارد و تركمان نزد آنها به ايل «آق قويونلو» و مخصوصاً دو قبيله مهمش به نام هاي «موصللو» و «پرناك» كه در خدمت صفويان بودند، اطلاق مي‌شد.(۳) ايل تركمان در زمان اسماعيل دوم و محمد خدابنده جزو قبايل درجه اول بودند.(۴) در دوره ي شاه تهماسب، موصللوها در بغداد بوده‌اند و به تعبير بهتر بغداد در دست موصوللوها بو‌ده است.(۵) در زمان اسماعيا دوم تركمان‌ها نيز جزو قبايل مهم آن دوره به شمار مي‌رفتند و دليل افزايش اعتبارشان حمايت آنها از اسماعيل بوده‌است؛ اين حمايت طبيعي بود، زيرا مادر اسماعيل ميرزا دختر موسي بيگ تركمان از اوبه‌ي موصللو بوده است.(۶)

آبَسْكون، يا آبُسْكون، آبِسْكون، جزيره يا بندرگاهي كهن در جنوب شرقي درياي خزر و شمال باختري استراباد در مصبّ رود گرگان كه جغرافي‌دانان متقدم طول شرقي آن را 79 و 45 و عرض شمالي آن را 37 و 10 يا 15 تعيين كرده‌اند (ابوالفدا، 36؛ وثوق زماني، 29، به نقل از خواجه نصير). با اينهمه، اكنون محل دقيق آن شناخته نيست و كساني آبسكون را در محل روستاي خواجه نفس كنوني يا جزاير آشوراده مي‌دانند، يا احتمال مي‌دهند كه با رود سكاندا در هيركانياي قديم كه بطلميوس از آن ياد كرده مربوط بوده است (ايرانيكا؛ دانشنامه)، اين نظر و احتمال بر آگاهيهاي قطعي تاريخي تكيه ندارد، ولي حدس بارتولد كه آن را در حدود گمش تپه يا گميشان مي‌داند، با توجه به طول و عرض جغرافيايي اين دو منطقه، از اعتبار بسيار برخوردار است، خاصه كه محتمل است مقصود ملاشيخعلي گيلاني (ص 50) از تميشة نزديك ابسكون، همين گميشان يا گميشه باشد. گذشته از آن، روايات مورخان و جغرافي‌دانان در اينكه آبسكون بندرگاهي بر كران دريا يا يكي از جزاير خزر بوده است، با يكديگر اختلاف دارد و ترجيح يكي بر ديگري خالي از دشواري نيست. به هر حال، برخي آن را جزيره دانسته‌اند (مستوفي، 239؛ جويني، 2/115؛ بناكتي، 240). از سوي ديگر، محمد خوارزمشاه هم بايست به جزيره‌اي گريخته باشد تا از دست مغولان در امان بماند، خاصه كه گفته‌اند مغولان حتي كشتي او را كه به سوي آبسكون «از جزاير دهانة نهر گركان در داخل درياي خزر» مي‌رفت (اقبال، 424) تيرباران كردند، اما از قراين ديگر تاريخي، از جمله اشارت دو مأخذ كهن (مسعودي 2/25؛ اصطخري، 173) و نيز نقشه‌هاي جغرافي‌داناني چون ابن حوقل و اصطخري و نقشه‌اي كه در آغاز سدة 4ق/10م تهيه شده بر مي‌آيد كه آبسكون بندرگاهي پراهميت بوده است و همين اهميت سبب شده كه درياي خزر، نام آن را برگيرد و در بسياري از مآخذ تاريخي از آن به نام درياي آبسكون ياد شود؛ شايد كليد حل اين تناقض اين نكته باشد كه «جزيرة درياي آبسكون» را از باب حذف و اضمار، جزيرة آبسكون ناميده‌اند

آق قلعه

آق قلعه، يكي از بخشهاي شهرستان گرگان كه اكنون گاهي آق قلا خوانده مي شود. اين بخش در طرفين رودخانة گرگان و در شمال شهر گرگان قرار گرغته است. از سمت شمال به بخش اترك، از غرب به بخش گميشان، از جنوب به بخش مركزي گرگان و دهستان ملك و از شرق به دهستان كتول و بخش مركزي شهرستان گنبد قابوس محدود است. اين بخش 79 آبادي دارد كه همة آنها طبق سرشماري 1355ش 055‘9 خانوار و 726‘53 نفر جمعيت داشته است. در سال ياد شده همة اين آباديها مسكوني بودند (آمارنامة استان مازندران، 6). منابع درآمد مردم اين بخش نخست زراعت و پس از آن صنايع دستي و كارگري ساده است. محصولات عمدة آن: گندم، جو، برنج، پنبه، حبوبات، نباتات علوفه اي، سيب زميني و دانه‎هاي روغني است كه از طريق آبياري و ديم به دست مي آيد (جهادسازندگي، فرهنگ اقتصادي، 124 مكرر 2 و 3).

خانواده زباني «اورال – آلتاي» و جايگاه زبان تركمني در آن


فرهنگ ايراني برآمده از فرهنگ اقوام ايراني است و در امتداد فرهنگ هاي اقوام به پويايي نائل شده است . فرهنگ قومي تركمن نيز در بستر هزاره هاي پيشين رشد يافته و در تأسيس تمدن ايراني – اسلامي و در جهت استقلال و حفظ تماميت ارضي ايران نقش ارزنده اي ايفا نموده است .
تركمن ها در راستاي وفاق ملي و اعتلا بخشيدن به فرهنگ ايراني – اسلامي با ديگراقوام ايراني همراه و هم داستان بوده اند .زبان و ادبيات ، اعتقادات ديني و عرفاني ، شخصيت هاي ممتاز (مانند جارا… زمخشري ، بانو زمرد ملك ، شيخ محمد عبده ، مختومقلي فراغي و صدها شخصيت ديگر) ، هنرهاي بي نظير آن ها و … هر يك شاهدي بر موجوديت تاريخي آنهاست .

تاریخ آل سلجوق در آناطولی، مولف ناشناخته، زنده در سال ۷۶۵ هجری قمری،مقدمه ، تصحیح و تعلیقات از نادره جلالی، ناشر آینه میراث ، چاپ اول ۱۳۷۷ ش

 خانم نادره جلالی در پیشگفتار خود بر این کتاب ، از جمله به این موارد اشاره نموده اند:همچنانکه می دانیم ورود ترکان سلجوقی و تاسیس امپراطوری قدرتمند آنان یکی از دوران های طولانی تاریخ ما را در بر می گیرد که متاسفانه مورد کم توجهی و غفلت مورخان قرار گرفته است.لذا تفحص و بررسی در تاریخ سلاجقه ، بالاخص سلاجقه ی روم برای دانش پژوهان با مشکلات متعددی همراه است. از یک طرف با توجه به اهمیت این مقطع تاریخی که بی گمان از دوران های پر فراز و نشیب تاریخ ایران است. از طرف دیگربا توجه به این امر که برای تدوین یک تاریخ  متکی به واقعیت و منطبق بر اسناد و مدارک ، متون تاریخی از اهمیت و اعتبار خاصی برخوردار است.

مولف ،موضوع،طرز تدوین  کتاب برید السعاده                                         

مولف برید السعاده محمد بن غازی ملطیوی،از وزراء و کتٌاب شاهان سلجوقی در آسیای صغیر است.او این کتاب را به دستور ابو المظفر عزالدین کیکاووس اول، پسر کیخسرو اول ترتیب داده و از محتوای کتاب بر می آید که نگارش آن یک سال طول کشیده است(۶۱۰-۶۰۹).وی کتاب  دیگری  دارد به نام  روضه العقول ،که پیش از این آن را به نام رکن الدین سلیمان شاه بن قلیچ ارسلان بن مسعود بن قلیچ ارسلان،در غره محرم سال ۵۹۸ در آناطولی ساخته است.

 

در قرن هفتم میلادی پیامبری بزرگ از سرزمین عربستان بر خاست و کتابی به نام <<قرآن>> آورد. او مردم را دعوت به یکتا پرستی و پبغمبری خود و روز پاداش و کیفر می کرد.کتاب او <<قرآن>> از شیواترین کتب آسمانی به شمار می رود.او بر اثر بلاغت و فصاحت کتاب خود مردم عربستان را که فریفته ی شیوایی و فصاحت بودند،مسحور و مجذوب خود ساخت و در زمان وی همه ی مردم جزیره العرب به دین او در آمدند.در زمان خلفای راشدین که جانشینان بلافصل او باشند،مسلمانان عرب این هدیه ی آسمانی را با جنگ و صلح بر همسایگان خود که از آنجمله ایرانیان و رومیان و مصریان باشند تحمیل کردند.صد سال از بعثت پیغمبر اسلام نگذشته بود،که دین او به اکثر کشور های متمدن آن زمان راه یافت و از چین و دریای هند تا اقیانوس اطلس گسترده شد.

همايش بين المللي «ژانر اغوز نامه بعنوان منبع تاريخي و فرهنگي» در تركمنستان برگزار خواهد شد با توجه به ضرورت اطلاع نويسندگان و ارباب قلم از جزئيات و چگونگي برگزاري همايش ترجمة فراخوان صادره از سوي دبيرخانة همايش درج مي گردد. اطــــــلاعــــــــيــــه فراخوان مقاله براي همايش علمي بين المللي  « ژانر اغوز نامه بعنوان منبع تاريخي و فرهنگي » به اطلاع كلّية محققين و انديشمندان مي رساند كه همايش علمي بين المللي با عنوان « ژانر اغوز نامه بعنوان منبع تاريخي و فرهنگي» توسط آكادمي علوم تركمنستان در روزهاي  14 – 15 اكتبر سال 2010 (22 لغايت 23 مهر سال 1389)  برپا خواهد گرديد.  موضوعات مقالات و كميته‌هاي همايش به شرح ذيل است: 1 – اوغوزنامه در زنجيرة فرهنگ جهان 2 – ژانر اوغوزنامه و تاريخ ديرينة مردم مشرق‌زمين   3 – اوغوزنامه و زبان و ادبيات تركي     4 – اوغوزنامه و ادبيات تركي  5 – اوغوزنامه و فلكلور تركي  مقتضي است علاقمندانی كه مايل به شركت در اين همايش بين المللي هستند، چكيدۀ مقاله خود را در حد يك صفحه به همراه مشخصات كامل خود (نام، نام خانوادگي، كپي از گذرنامه، محل كار، مسئوليت، شماره تلفن منزل و محل كار و فاكس يا پست الكترونيكي) حداكثر در 1 صفحه تايپ شده تا تاریخ 15/6/2010 (25/3/1389) به دبیرخانۀ همایش ارسال فرمایند. زبانهاي رسمي همايش: تركمني، انگليسي و روسي آدرس براي تماس: خيابان پوشكنين شمارة پلاك 13 (آ) كد پستي 744000، آكادمي علوم تركمنستان تلفن: 350177 و 350193 (99312)،  فاكس: 350179 (99312) E-mail: kakajanjanbekov@yahoo.com; mutarjim75@mail.ru. تمامی هزینه ها مربوط به همایش (هزينه‌هاي رفت و برگشت، اقامت و غیره) بر عهدۀ دبيرخانة همایش خواهد بود. پیشاپیش از همکاری شما سپاسگزاریم. دبیرخانۀ همایش تذكر: انديشمندان و نويسندگان ايراني مي توانند مقالات خود را به ايميل رايزني فرهنگي سفارت جمهوري اسلامي ايران در تركمنستان به آدرس rayzaniir_tm@yahoo.com نيز ارسال دارند.

همانطور كه مي‌دانيد، هفتة فرهنگي جمهوري اسلامي ايران در تركمنستان در حال برگزاري است. نمايشگاه اين هفتة فرهنگي كه مورخ ۲۷/۱۱/۱۳۸۸ شمسي در محل سالن نمايشگاهي آكادمي هنر تركمنستان به مدت ۴روز برپا گرديد، با استقبال گرم هنرجويان، اساتيد، خبرنگاران، ايران‌شناسان، فارسي‌آموزان، ايرانيان مقيم عشق‌آباد، ديپلماتها و علاقمندان فرهنگ و هنر ايراني مواجه شد. هنرجويان، اساتيد و مسئولين هنرستان هنر عشق‌آباد نيز با مشاهده آثار هنرمندان خوش‌ذوق ايراني، از كارگاههاي آموزشي آنان بهرمند شدند. روز پنج‌شنبه ۲۹ بهمن بنا به دعوت مسئولين اين هنرستان، هنرمندان ايراني باتفاق آقاي اميني رئيس نمايندگي سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامي در مشهد مقدس و سرپرست گروه اعزامي و آقاي بابالو وابسته فرهنگي به محل هنرستان رفتند تا با هنرجويان و اساتيد آن ملاقات و از آثارشان بازديد نمايند.
جلسه اي كه در سالن اجتماعات اين هنرستان تشكيل شد، با خير مقدم آقاي پولاد قارّيف، رئيس هنرستان آغاز و سپس ايشان طي سخنانی اظهار داشت

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی بنیاد مختومقلی فراغی به نقل از پایگاه خبری فیلم کوتاه خرس طلایی شصتمین جشنواره بین‌المللی فیلم برلین به فیلم ترکی عسل به کارگردانی سمیح کاپلان اوغلو رسید.
 جشنواره برلین خرس نقره‌ای بهترین کارگردانی خود را به رومن پولانسکی برای فیلم نویسنده ناشناس اهدا کرد و فیلم اگر بخواهم سوت بزنم، سوت می‌زنم ساخته فلورین شربان محصول مشترک رومانی و سوئد خرس نقره‌ای بهترین فیلم را گرفت.
شینوبو تراجیما برای بازی در فیلم ژاپنی کرم پروانه خرس نقره‌ای بهترین بازیگر زن را گرفت و خرس نقره‌ای بهترین بازیگر مرد به طور مشترک به گریگوری دوبریگین و سرگئی پوشکپالیس برای بازی در فیلم چطور این تابستان را به پایان رساندم اهدا شد.
خرس نقره‌ای بهترین فیلمنامه به ونگ کوان و نا جین برای فیلمنامه جدا از هم رسید.
جایزه بخش صلح نیز به فیلم پسر بابل ساخته محمد الدراجی محصول عراق اهدا شد. 
شصتمین جشنواره بین‌المللی فیلم برلین 11 تا 20 فوریه در آلمان برگزار شد.

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی بنیاد مختومقلی فراغی به نقل از پایگاه خبری فیلم کوتاه ، فیلم کوتاه کامیکازه به کارگردانی سیدوحید حسینی نامی به جشنواره فیلم کوتاه جوانان استانبول راه یافت.
در این جشنواره ۳۹ فیلم از فیلمسازان جوان به نمایش درخواهد آمد.
کامیکازه داستان قهرمان شنایی است که در اثر دوپینگ، زندگی حرفه‌ای خود را در آستانه سقوط می‌بیند.
چهارمین جشنواره فیلم کوتاه جوانان استانبول 26 تا 28 فوریه

كتاب‌ منظوم‌ «معين‌ المريد» يكي‌ از آثار برجسته‌ ادبيات‌ قديم‌ زبان‌ تركمني‌ مي‌باشد كه‌ در باره‌ آداب‌ و سنن‌ اسلامي‌ نگارش‌ يافته‌ است‌.

نگارنده‌ كتاب‌ «معين‌ المريد» شيخ‌ شرف‌ خوجه‌ ياشيخ‌ شريف‌ خوارزمي‌ نام‌ داشته‌ است‌; اما اطلاعاًت‌چنداني‌ از زندگي‌ وي‌ برجاي‌ نمانده‌ است‌. تنهامي‌دانيم‌ كه‌ در خوارزم‌ مي‌زيسته‌ و معاًصر أرساري‌باي‌(فرزند قول‌ حاجي‌) بوده‌ است‌. أرساري‌باي‌ رهبر قبيله‌«سالير» بوده‌ و در كوه‌هاي‌ بالقان‌ مي‌زيسته‌ است‌. وي‌مردي‌ متمول‌ و حامي‌ و مشوق‌ عاًلمان‌ بوده‌ است‌(۱).

در «شجره‌ الاتراك‌» اثر ابوالغازي‌ بهادرخان‌(۶۶۴هجری/۱۶۰۳میلادی  ) چنين‌ آمده‌ است‌ كه‌ أرساري‌باي‌ باشيخ‌ شرف‌ آشنايي‌ داشته‌ و در قبال‌ نگارش‌ كتاب‌«معين‌ المريد» ۴۰شتر به‌ او پاداش‌ داده‌ است‌.

«معين‌ المريد» به‌ معناي‌ «ياري‌ دهنده‌ مريد»بوده‌ و نگارش‌ آن‌ در اوايل‌ سال۱۳۱۴/م‌ به‌ پايان‌رسيده‌ است‌. اين‌ كتاب‌ مشتمل‌ بر۱۶۲۸ بيت‌ شعراست‌ كه‌ بصورت‌ دوبيتي‌ بوده‌ و در وزن‌ عروضي‌«متقارب‌ مثمن‌ محذوف‌» سروده‌ شده‌ است‌. گفتني‌است‌ كه‌ شاهنامه‌ فردوسي‌ نيز در همين‌ وزن‌ مي‌باشد.

كتابخانه ملي     زمان ايجاد كتابخانه به اواخر قرن نوزدهم ميلادي بازمي گردد.در سال 1892 بر اساس تقاضاي مصرانه گروههاي اجتماعي ، رئيس (استاندار) استان ماوراء خزر ”آ.ن كوروپاتكين ” طي نامه هايي به برخي از موسسات و سازمانهاي روسيه ، تقاضاي اهداي كتاب براي افتتاح كتابخانه در شهر مركزي استان يعني عشق آباد را مي نمايد . در همين سال محلي براي كتابخانه اختصاص مي يابد و شخصي به عنوان رياست كتابخانه با مسئوليت بررسي كتابهاي دريافتی ، ثبت آنها و تهيه فهرست تعيين ميشود در تاريخ 5 ماه مه سال 1895 كتابخانه عمومي استان ماوراءخزر با مخزن سه هزار نسخه اي كتابهاي روسي افتتاح ميشود كتابخانه داراي دو بخش امانت دهي كتاب و سالن مطالعه بود و در ازاي امانت دادن كتاب مبلغي اخذ مي گرديد . كتابخانه در ساختمان اجاره اي مستقر بود و در اواخر سال 1904 ميلادي به محل ساختمان جديد دو طبقه ، در بوستان پوشكين منتقل شد يكي از اصلي ترين منابع تامين مالي كتابخانه اعانات بود و از بودجه استان مبلغ ناچيزي براي كتابخانه اختصاص مي يافت . براي نظارت بر فعاليتهاي روزانه كتابخانه ، كميته ويژه اي تشكيل شد كه تا سال 1917 فعال بود پس از انقلاب سال 1917 ميلادي به علت تغيير نام استان ماوراء خزر به استان تركمنستان ، كتابخانه نيز رسما تغيير نام داد و كتابخانه عمومي استان تركمنستان ناميده شد در سال 1921 ميلادي كتابخانه داراي بخشهاي زير بود . بخش اعضاء، سالن مطالعه ، بخشهاي تدوين ، بررسي و حفاظت كتابها و بخش ادبيات ملي كه بعدها به بخش ادبيات شرق تغيير نام يافت ايجاد بخش ادبيات ملي ، اساسي براي شكل گيري مخازن كتابهاي تركمني و ارائه خدمات به خوانندگان بومی كتاب شد ، در همين زمان فعاليتهاي آموزشي كتابخانه هم آغاز گرديد در سال 1923 ميلادي شوراي مركزي كتابخانه ها تشكيل شد كه وظيفه بررسي مسائل مهم و مورد نياز كتابداري، به كارگيري تجربيات بهترين كتابخانه ها و هماهنگي فعاليتهاي كتابخانه هاي سطح شهر را برعهده داشت . اين شورا به كتابخانه عمومي استان تركمنستان وابسته بود از ماه جولاي 1926 ، كتابخانه دريافت رايگان نشريات و كتب چاپی اتحاد شوروي را آغاز مينمايد . در ماه مارس سال 1933 طي تصويب نامه اي به امضاء هيئت رئيسه كميته مركزي اجرايی تركمنستان شوروي ، نام بنيانگذار كمونيسم كارل ماركس بر كتابخانه گذاشته شد زمين لرزه سال 1948 ميلادي به كتابخانه خسارات زيادي وارد كرد ساختمان كتابخانه ويران و مخزن ، بخش مرجع و تمامي تجهيزات زير آوار رفت . ساختمان موقت كتابخانه در مهلتی كوتاه از نو ساخته شد و در ماه آوريل سال 1949 كتابخانه كار خود را از سر گرفت در سالهاي دهه 60 شاخصهاي اصلي كار كتابخانه ، رشد قابل توجهی داشت به تاريخ اول ژانويه سال 1983 موجودي گنجينه كتابهاي كتابخانه ، بيش از000/300/4 جلد برآورد ميشود هر ساله بيشتر از 21 هزار نفر از علاقه مندان مطالعه ، از خدمات كتابخانه بهرهمند شوند و حدود 1500000 نسخه از نشريات چاپي به امانت داده مشده است.

 منبع : سایت رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در عشق آباد

پيشينة روابط فرهنگي:

اصولاً رابطة فرهنگي بيش از آنكه به اقتضائات زماني و داشتن منافع مشترك در مجامع جهاني كه در روابط سياسي بين دولتها حاكم است وابسته باشد به مشتركات مردمان و شهروندان دو كشور در زمينه هاي نژادي، قومي، زبان و اعتقادات بستگي دارد بر اين اساس از زمانهاي دور بين مردم ساكن تركمنستان و شهروندان ايران مشتركات زيادي وجود دارد اوّلاً در قسمتي از كشور ايران جمع قابل توجهي از تركمنها زندگي مي كنند كه آداب، رسوم، سنتها و علايق مشتركي با برادران و خواهران تركمني تركمنستان دارند ثانياً اكثريت قريب به اتفاق مردم دو كشور مسلمان هستند و به خدا، پيامبرها وحي، قرآن و سنت اعتقاد دارند. ميبنيم كه عليرغم تسلط حدود هفتاد سالة كمونيسم بر جمهوريهاي شوروي سابق از جمله تركمنستان مردم اين كشور هنوز هم اعتقادات ديني خود را حفظ كرده و به خدا و پيامبر وفادار هستند و هيچگونه بي حرمتي و يا مقاومت در مقابل احكام خدا در مردم اين ديار ملاحظه نمي شود از سوئي جمعيّت بسيار زيادي در تركمنستان و ايران به دو زبان تركمني و آذري «تركي» كه قرابت زيادي با هم دارند صحبت مي كنند اين عوامل و عوامل مهم ديگر باعث شده در تمام اعصار و قرون رابطة فرهنگي ميان ساكنين دو كشور برقرار باشد و كساني هم كه سعي كرده اند بين مردم اختلاف ايجاد كنند توفيق چنداني نداشته اند. با شكستن حصار كمونيسم در جمهوريهاي شوروي سابق و استقلال اين كشور در سال 1991 روابط ايران و اين كشور رو به گسترش نهاد. امضاي قراردادهاي فرهنگي فيمابين رؤساي جمهوري اسلامي ايران و تركمنستان در سال 1371 بدنبال آن مشاركت گروه هاي فرهنگي ايران در مراسم جشن استقلال تركمنستان و كنفرانسهاي علمي تركمنستان همچنين سفر هيأت تاريخدانان تركمنستان به ايران در سال 1374 و سفر وزير فرهنگ و توريسم تركمنستان به تهران، سفر معاون فرهنگي رئيس كابينه وزراء به تهران به مناسبت سالگرد ارتحال حضرت امام خميني، سفر وزير آموزش و پرورش ملي تركمنستان نمونه هايي از روابط دو جانبه فرهنگي است. همچنين تأسيس مجتمع آموزشي و رايزني فرهنگي سفارت جمهوري اسلامي ايران در عشق آباد همچنين مبادله برنامه هاي تلويزيوني از مهمترين امور انجام شده در اين دوره مي باشد. رايزني فرهنگي جمهوري اسلامي ايران در عشق آباد در سالهاي اخير فعاليتهاي قابل توجهي داشته است. برگزاري كلاسهاي مستمر آموزش زبان فارسي، ترتيب دادن مراسم و بزرگداشتها ويژه برگزاري كنفرانس علمي مختومقلي فراغي در خرداد ماه 1377 در دانشگاه مختومقلي كه با مشاركت دانشمندان ايراني و تركمنستان برگزار گرديد، همچنين برگزاري كنفرانس علمي ابوسعيد ابوالخير در آذر ماه 1378 از جمله اقدامات اين مركز مي باشد. انتشار يافته هاي تحقيقاتي بويژه در زمينه هاي تاريخ و تمدن مشترك ايران و تركمنستان دامنه فعاليت گسترده اين مركز را نشان مي دهد. از طريق تركمنستان نيز با تشكيل انجمن دوستي تركمنستان – ايران به سرپرستي محمد آيدوغديف و قاسم نوربادف زمينه هاي توسعه مناسبات فرهنگي را فراهم نمود. جمهوري اسلامي ايران نيز موضوع شكل گيري انجمن هاي دوستي تركمنستان و ايران را با علاقمندي دنبال نموده است و پس از اين نيز ادامه خواهد داشت انشا...

كشور ايران به گواهي همه آگاهان و صاحبنظران، از ديرباز تا امروز خاستگاه و جولانگاه يكي از غنيترين و كهنترين تمدنهاي جهان به شماررفته و در دوران چندين هزار ساله تاريخ خود ، همواره در حال گسترش و بالندگي بوده و پايدار و استوار و سرافراز باقي مانده است. آثار بي شمار و درخشان تمدن و فرهنگ ايراني نيز به گونه هاي مختلف در يك منطقه جغرافيايي پهناور نمايان است : منطقه اي كه در مشرق ، فلات پامير و مرزهاي شرقي افغانستان را در مينوردد و در شمال غربي و مغرب، ماوراي قفقاز و كرانه هاي درياي سياه را دربر مي گيرد و در شمال و شمال شرقي به آن سوي آمودريا و بحر خوارزم و در جنوب ، سرزمين هاي فراسوي سواحل خليج فارس و درياي عمان و درياي سرخ و اقيانوس هند را در خود جاي مي دهد. همچنين تاثير اين فرهنگ و تمدن كه همواره از يكتا پرستي جان و توان گرفته است و نيز نفوذ و حضور فرهنگ و جهانبيني پردامنه پويا و توانمند و پرآوازه ايران اسلامي ، بر فرهنگ و معارف بسياري از اقوام و ملل در ادوار گذشته و هم اكنون ، تاثيري ژرف، گسترده ، چشمگير و زبانزد همگان است.

 توضیح:مطلب فوق از سایت رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در عشق آباد اخذ گردید.

 اولین امپراتوری که ترکان تاسیس کردند، امپراتوری هون بود.می دانیم که ترکان از مدتها قبل دولت هایی تشکیل داده بودند، اما چون دولت هون بر قلمرویی وسیع حکومت می کرد و ملت های دیگر را هم تحت حاکمیت خود داشت و دولت بزرگی ایجاد نموده بود، به آن عنوان امپراتوری داده اند. ترکان از نسل یافث از پسران حضرت نوح ( ع ) می باشند.

مختومقلی فراغی موسس ادبیات کلاسیک ترکمن،موثر در گسترش و تعالی ادبیات شرق سراینده ی اشعار زیبا و فوق العاده ارزشمند، صاحب آثار فراوان و بالاخره بنیانگذار ادبیات نوشتاری ترکمن، در قرن ۱۸/م می زیست و استاد سخن بود ( هست و خواهد بود) او در آرزوی زندگی آزاد و مستقل مردمش بود و مردم عشق فوق العاده و پایان ناپذیری را نثار او کرده اند. فراغی تخلص مختومقلی است و به معنای واصل حضور، دوستدار آرامش، آزادی و طرفدار آسایش است.شاعر این امر را این گونه آورده است .ترجمه بیت:

 

    مختومقلی اسم تو به فراغت تبدیل شد                             فارغ شد، خود را به کناری بکش

مختومقلی از طایفه ی گوگلان و تیره ی گرگز ترکمن ها است.او تخمیناً در سال ۱۷۳۳/م در روستایی به نام حاجی قوشان (درست آن آجی قوشان )به دنیا آمد.بیشتر عمر خود را در جوار رود های اترک و گرگان گذراند.در آن باره در یک بند از شعری به نام بلگیلیدیر آمده است، که: به آنها که نمی دانند و می پرسند، بگوئید که این غریب اصلش از گرکز، موطنش اترک و نامش مختومقلی است.