احمد مهدوی دامغانی درگذشت

احمد مهدوی دامغانی، نویسنده و محقق پیشکسوت، امروز (جمعه، ۲۷ خردادماه) در ۹۵ سالگی از دنیا رفت.

اکبر ایرانی، مدیر عامل مرکز پژوهشی میراث مکتوب، با تأیید این خبر به ایسنا، گفت: بله متأسفانه خبر صحت دارد و دختر او این خبر را به من داد.

 همچنین نسیم محمدی، نوه احمد مهدوی دامغانی، در صفحه خود نوشت: «بابا احمدم رفت.»

احمد مهدوی دامغانی متولد ۱۳ شهریور ۱۳۰۵ مشهد بود. او علوم متداول قدیم و جدید را در شهر مشهد فراگرفت و سپس در تهران اقامت گزید. در سال ۱۳۲۷ از دانشکده معقول و منقول (بعداً الهیات) دانشگاه تهران و در سال ۱۳۳۳ در رشته ادبیات فارسی از دانشکده ادبیات دانشگاه تهران لیسانس گرفت.

در سال ۱۳۴۲ از دانشگاه تهران هم درجه دکتری در زبان و ادبیات فارسی گرفت. موضوع رساله دکتری او تصحیح کتاب «کشف‌الحقایق» عزیزالدین نسفی به راهنمایی محمدتقی مدرس رضوی بود.

نگاهی گذ را به تاریخ یهود در ترکمنستان نوشته : یونا گابریل لیسنر ترجمه : محمد قجقی

     ملّت اوغوز، که شامل اقوامی چون  اون اوغور  و  سارا غور  و  اوتی غور  می باشد، حدّ اقل ، پیش از یورش  اوغوز خزرها  در حدود 550 تا 600 / م و حدّ اکثر تا  689 / م ، در محدوده ی ترکمنستان فعلی سکونت گزیدند. خزر ها که توسّط سلسله ی خاندان   آشنا رهبری می شدند، از اطراف ناحیه ای بودند که  تئو فا نس  اشاره کرده است: –  نفوس فراوان خزر ها، به قصد بخش های میانی برسیلیا   واقع در  سارما تیا پریما    وارد شدند.  برسیلیا  یا  برسولا  ناحیه ای بوده است در شمال   داغستان فعلی  که  م. ای. آرتا مانوف  تاریخ دان نیز آن را تائید می نماید. این امر با افزایش شواهد تاریخی مُشعر بر استفاده ی گسترده ی   خزر ها  از رود   ایتیل- رود ولگای امروزی- بیشتر تائید می شود. اوغوز ها ظاهرآ به خاطر یورش های مکرّر اعراب و حملات  متقا بل خزران – از ارگی واقع در دریای خزر-  در سال 830/ م از دربند قفقاز عبور کردند و به مذهب تسنّن گرویدند. طبقه ی حاکم خزرها ، دین یهود را به عنوان دین رسمی دولتی، در حدود 750 /م یا حدّ اکثر 850 / م پذیرفته بودند.   

ترجمه آثار مختومقلی در ترکمنستان/ اعطای مدال مختومقلی به هنرمندان‌شاخص

ایسنا/گلستان سفیر ترکمنستان در ایران با اشاره به افزایش روابط دیپلماتیک‌ دو کشور بعد از دیدار روسای جمهور، گفت: در تلاش هستیم آثار مختومقلی را به زبان‌های مختلف ترجمه کنیم.

احمد قربانف در آیین نکوداشت مختومقلی فراغی شاعر شهیر ترکمن، با اشاره به اینکه هر کشوری برای اعتلای فرهنگ‌خود وابسته به مفاخر و مشاهیری است که به دنیا معرفی کرده، اظهار کرد: تردید نکنید که عظمت هر ملتی نیز به عظمت شخصیت های فرهیخته و برجسته آن وابسته است. 

گسترش روابط با ترکمنستان و قزاقستان/ مختومقلی منادی وحدت و همدلی است

ایسنا/گلستان استاندار گلستان با اشاره به تمسک صریح مختومقلی فراغی به قرآن و اهل بیت (ع)، گفت: می توان این شخصیت بزرگ را منادی وحدت و همدلی دانست.

 علی محمد زنگانه در آئین نکوداشت شاعر شهیر ایرانی ترکمن در مراوه تپه استان‌گلستان‌با اشاره به تمسک و اعتقاد راسخ مختومقلی فراغی به قرآن کریم و اهل بیت (ع)، اظهار کرد: باید به این باور برسیم که این فرهنگ ماست که زیربنای ساخت تمدن و اعتلای جامعه می شود.

حسینی در همایش بزرگداشت شاعر پرآوازه ترکمن:

معرفی مفاخر تاریخی هویت و همبستگی ملی را تقویت می کند

معاون رئیس‌جمهور در امور مجلس معرفی و شناساندن شخصیت ها و مشاهیر بزرگ فرهنگی، دینی و علمی ایران زمین را به نسل جوان حائز اهمیت دانست و گفت: تلاش و مجاهدت در این زمینه هویت بخش بوده و عرق ملی، حب وطن و روحیه اتحاد و همدلی را تقویت می کند.

 به گزارش ایسنا، سید محمد حسینی در مراسم بزرگداشت دویست و هشتاد و نهمین سالروز تولد مختومقلی فراغی چهره ماندگار و شاعر پرآوازه ترکمن اظهار داشت: این شاعر نامدار و ماندگار در احیای فرهنگ، ادبیات و تاریخ ترکمن نقش برجسته ای داشت از این روی وی را به فردوسی ترکمن تشبیه کرده اند.

برگزاری نکوداشت مختومقلی فراغی در دانشگاه تهران

همایش نکوداشت دویست و هشتاد و نهمین سالگرد شاعر و عارف ترکمن مختومقلی فراغی با حضور معاون پارلمانی رئیس جمهور و جمعی از نخبگان فرهنگی اقوام مختلف و مهمانان خارجی در دانشگاه تهران برگزار شد. 

به گزارش ایسنا و به نقل از  دبیرخانه همایش نکوداشت مختومقلی فراغی، سیدمحمد حسینی معاون پارلمانی رئیس جمهور در حاشیه این مراسم با اشاره به جایگاه این شاعر و عارف ترکمن در فرهنگ اقوام ایرانی، اظهار کرد: نقش مختومقلی فراغی در شعر و ادبیات ترکمن به‌مثابه نقش فردوسی در ادبیات فارسی و دانته در ادبیات ایتالیاست و اشعار او سرشار از مضامین هویت ملی و وحدت دینی‌ست. 

`نقش خوارزم در سیاست سلجوقی در آسیای میانه,پیروزی ها و شکست ها:دو مورد پژوهشی

نوشته ی:یورگن پائول,از دانشگاه مارتین لوتر, مطالعات1 اورآسیا .سال 2007-2008k ترجمه ی: محمد قجقی .

عنوان مقاله

:(The Role of Harazm in Seljuq Central Asian Politics. Victories and Defeats:two case studies)

مقدمه:

خوارزم واحه ی بزرگ واقع در بخش سفلای آمودریا، یکی از شناخته شده ترین مراکز باستانی فرهنگ صحرایی در آسیای میانه است. این ناحیه به عنوان مرکز فعالیت اصلی و عمده ی مبادلات صحرایی - شبانی، از قرون باستان تا قرن ۱۹/م. خدمت نموده است. خود واحه محصور است بین کناره های وسیع بیابان، وبا نزدیکترین شهرهای واحه، آن مقدار فاصله دارد که اجازه دهند، پیشرفت عمدتا مستقل خوارزم ادامه یابد، در نتیجه ی این ویژگی متمایز از لحاظ تاریخی مشخص شده است(این امر تا امروز ادامه دارد)راه های تجارتی، خوارزم را به مناطق استپی(حتی مناطق جنگلی) در شمال ، شمال غرب و شمال شرق وصل می نماید، نیز به مناطق بیابانی در آسیای میانه ،ایران و از همه مهم تر به بخارا در یک طرف و گرگان در سمت دیگر مرتبط می سازد.1

مراسم رونمایی از کتاب «قصص‌الخاقانی» برگزار شد؛

«قصص‌الخاقانی» اطلاعات ارزشمندی از کانونی‌ترین مساله دوره شاه عباس صفوی ارائه می‌دهد

گودرز رشتیانی گفت: روایتی که مولف از موضوع قندهار ارایه می‌دهد به عنوان کانونی‌ترین مساله دوره شاه عباس در هیچ منبع دیگری نیست. یکی از جنبه‌های ارزشمند این اثر مستند بودن به اسناد دیوانی است.

به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، کتاب «قصص‌الخاقانی» به قلم ولی قلی بیگ شاملو و با تصحیح سید سعید میرمحمدصادق که تاریخ صفویه از آغاز تا پایان عصر شاه عباس دوم را دربردارد، شنبه (24 اردیبهشت‌ماه) در سی‌وسومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران در سرای اهل قلم رونمایی شد. مقصودعلی صادقی، گودرز رشتیانی و سعید میرمحمدصادق در این مراسم به ایراد سخن پرداختند. کتاب «قصص‌الخاقانی» توسط انتشارات سروش به چاپ رسیده است.

نخ تسبیحِ حزب توده و محمدرضا پهلوی

سیاستمداری مطیع و خوش‌فکر که توانست در نمایشنامه‌ای از پیش تعیین شده توسط محمدرضا شاه نقش دبیرکل حزبی را بازی کند که این حزب توانست در داخل و خارج از مجلس شورای ملی نقش حزب مخالفان شاه را به خوبی بازی کند و با جذب اعضای طرد شده حزب توده از حاکمیت، سندیکاهای سیاسی و کارگری این حزب را مطیع پهلویِ پسر کند.

به گزارش ایسنا، امروز ۲۶ اردیبهشت شصت و پنجمین سالروز تاسیس حزب مردم به ریاست اسدالله عَلَم در سال ۱۳۳۶ است.

ساموئل هانتینگتون، استاد علوم سیاسی دانشگاه هاروارد آمریکا و مبدع نظریه برخورد تمدن‌ها، در آن سوی جهان نظریه تاسیس احزاب دولت‌ساخته را مطرح کرد و در این سوی جهان، مورد اقبال محمدرضا پهلوی قرار گرفت.

پیکره فرهنگ‌نویسی فرهنگستان عمومی شد

دسترسی عمومی به پیکره فرهنگ‌نویسی فرهنگستان زبان و ادب فارسی برقرار شد.

به گزارش ایسنا، به‌مناسبت روز پاسداشت زبان فارسی و بزرگداشت حکیم ابوالقاسم فردوسی (۲۵ اردیبهشت) دسترسی عمومی به پیکره گروه فرهنگ‌نویسی فرهنگستان زبان و ادب فارسی آزاد شد.

پیکره فرهنگ‌نویسی، حاوی حدود یک‌میلیون مدخل و بیش از چهارمیلیون شاهد، برای تدوین فرهنگ جامع زبان فارسی در فرهنگستان زبان و ادب تهیه شده است. ازآنجاکه بسیاری از پژوهشگران مایل به استفاده از این پیکره بودند فرهنگستان سامانه‌ای را برای عرضه آن به علاقه‌مندان طراحی کرده است.

طراحی این پیکره حدود چهار ماه پیش صورت پذیرفت، اما ازآنجاکه پیکره مذکور صرفاً برای تدوین فرهنگ جامع زبان فارسی تهیه شده ممکن بود سایر کاربران مشکلاتی با آن داشته باشند. به همین دلیل و به‌منظور رفع ایرادات احتمالی، این سامانه به مدت چهار ماه، به‌صورت آزمایشی و صرفاً در فرهنگستان زبان و ادب فارسی، در اختیار پژوهشگران فرهنگستان قرار گرفت و اکنون، پس از اتمام دوره آزمایشی، به بهره‌برداری عمومی رسیده است.

نشانی سامانه: https://dadegan.apll.ir/

"کلاله" پایلوت طرح "شهر دانش بنیان" گلستان می شود

ایسنا/گلستان رئیس جهاددانشگاهی استان گلستان با اشاره به همراهی و فراهم کردن بستر توسعه دانش بنیان توسط فرماندار و مدیران شهرستان کلاله، گفت: کلاله پایلوت طرح "شهر دانش بنیان" استان گلستان می شود.

ابراهیم شهبازی در دیدار هم اندیشی مدیران جهاددانشگاهی استان گلستان و مدیران شهرستان کلاله که با حضور مدیرکل راهبری معاونت پژوهشی جهاددانشگاهی کشور برگزار شد، اظهار کرد: جهاددانشگاهی ظرفیت های خود را همواره در مسیر توسعه کشور و با نگاه توسعه متوازن به میدان آورده و تلاش می کند بارهای بر زمین مانده انقلاب را به نحو مطلوبی برداشته و به سر منزل مقصود برساند. 

وی با بیان اینکه به دعوت و با درخواست فرماندار شهرستان کلاله برای همکاری های دوجانبه بین فرمانداری کلاله و جهاددانشگاهی استان گلستان در جلسات گذشته امکان سنجی همکاری مورد بررسی قرار گرفت، افزود: پس از بررسی درخواست ها و زمینه های پیشنهادی همکاری با توجه به عزم جدی فرماندار و مدیران شهرستان کلاله برای توسعه دانش بنیان تصمیمات خوبی در این حوزه اتخاذ شد.

مختومقلي و حكيم آتا/ آ. ساموئيلويچ / ترجمة محمد قجقي

 انگيزة نگارش اين وجيزه را مقالة پروفسور آ. آ. سيمونوف كه در نشرية «پژوهش هاي تركمن » (شمارة 9-8 سال 1929 ) با عنوان « منابع و مآخذ مرتبط با عرفان در ميان مردم تركمن » به چاپ رسيده بود ، فراهم آورد . پروفسور سيمونوف صرفاً با استناد و ارجاع به آثار پيشين من ( تا سال 1915 ) در بارة شاعر تركمن مختومقلي ، از عدم پاسخگويي به يك سؤال اساسي و مهم مبني بر اينكه « چه تأثيرات ويژه اي باعث نفوذ آسان شعر مختومقلي در نظرية جهاني صوفيان گرديد ؟ » اظهار عدم رضايت كرده بود .

علاوه بر اين ، ايشان قبل از اشاره به خلاصة دو كتابي كه به زبان فارسي در آن باره نوشته شده است ، ما را ـ گويا از چيزي جديد و واقعيتي غيرقابل ترديد ـ مطلع ساخته در بارة‌ اين موضوع كه هر چند آنچه كه امروزه استپ تركمن گفته مي شود ، در گذشتة دور غيرقابل نفوذ بود ، جاذبة مذهبي كه ساكنين پيشين ( قرن 14 ميلادي ) در سرزمين هاي آسياي مركزي ماوراءخزر [ آنسوي رودخانة ‌آمودريا ] احساس مي كردند ، به قدر كافي شديد و قوي بوده است ؛ و به دلايلي كه هنوز هم ناشناخته است ، طريقت هاي صوفيانه بخارا ـ نه خيوه و نه جاهاي ديگر ـ در عضوگيري از مردان ترك اين استپ ها بدون توفيق نبوده اند . در حقيقت هر چند كه موضوع تأثير تصوف بر تركمنها و ادبيات آنها و منابع و ريشه هايي كه از اين امر متأثر شده اند مورد مطالعة كافي قرار نگرفته است ، اما به مناسبت هايي در نشريات آكادميك مطرح شده و حتي در نشريات عمومي هم طرح گشته است .

استرآباد شهری تاریخی در شمال شرقی ایران که امروزه با نام گرگان شناخته می‌شود. دایره المعارف بنیاد امور دینی ترکیه چاپ اول سال 1995 جلد 11 (در چاپ دوم دایره المعارف که در سال 2019 صورت پذیرفت. مدخل استرآباد عیناً و بدون هیچ ... و اصلاح و اضافاتش به چاپ رسیده است).

نویسنده و مولف مدخل پروفسور دکتر تحسین یازیچی « Tahsin yaziciL »

مترجم: محمد قجقی

عید فطر در سفرنامه‌ها و کشورهای اسلامی چگونه برگزار می‌شود؟

مسلمانان با توجه به فرهنگ و رسوم کشور خود به جشن و سرور و برگزاری مراسم خاص دینی و عرفی می‌پردازند. در این گزارش مروری کوتاه بر سفرنامه‌هایی که به نمودهایی از این عید در پهنه اجتماعی مردم و نیز به چگونگی برگزاری این مراسم در کشورهای اسلامی پرداخته شده است.

به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، پایان ماه رمضان و روز اول ماه شوال در هر سال، یکی از مهم‌ترین جشن‌ها و اعیاد مسلمانان در کشورهای اسلامی برگزار می‌شود که در تقویم مناسبت‌ها از آن به عنوان «عید فطر» یاد می‌شود. این عید از جمله اعیاد بسیار مهم محسوب می‌شود که معمولاً با تعطیلی رسمی و چند روزه همراه است و مسلمانان با توجه به فرهنگ و رسوم کشور خود به جشن و سرور و برگزاری مراسم خاص دینی و عرفی می‌پردازند.

در این گزارش مروری کوتاه بر مطالب سفرنامه‌هایی که به نمودهایی از این عید در پهنه اجتماعی مردم پرداخته‌اند و نیز به چگونگی برگزاری این مراسم در کشورهای اسلامی پرداخته می‌شود.
 

گفت‌و‌گو با علیرضا ملائی توانی، مولف کتاب «چالش‌های تاریخ‌ورزی در ایران امروز»

فضای تاریخ‌نگاری ایران نیازمند تغییر است/ نگاه محافظه‌کارانه به رشته تاریخ و تحقیقات تاریخی

علیرضا ملائی توانی گفت: رشته تاریخ مبتنی بر رویکرد پوزیتیویستی بوده است و عمده کسانی که در دانشگاه‌های ایران فعالیت می‌کردند، متاثر از استفاده‌های ابزاری سیاسی و ایدئولوژیک که از رشته تاریخ می‌شد یک نوع نگاه محافظه‌کارانه به رشته تاریخ و به تحقیقات تاریخی داشتند.

خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)- طاهره مهری مالفجانی: دانش تاریخ همچون همه‌ دانش‌های دیگر در مسیر پویش و تحول خود، نه تنها دستخوش چالش‌های فراوان بوده، بلکه گاه به وضعیت بحرانی رسیده و سرانجام به انقلاب هم تن داده است. ماهیت ویژه این علم و کارکردهای فرارشته‌ای آن، چه از منظر کارکرد رشته‌ای به عنوان یکی از گروه‌های علمی، چه از منظر آگاهی از گذشته به عنوان دانش و چه در مفهوم فلسفی و هستی‌شناسانه به عنوان موجودی زنده و پویا موجب شده است تا چالش‌های آن ابعاد گسترده‌تر و متفاوت‌تری پیدا کند.

بازخوانی زندگانی حیدرخان عمو اوغلی؛ سرگذشت یکی از رهبران و مبارزان نهضت مشروطه ایران

سینا صابری در کتاب «بازخوانی زندگانی حیدرخان عمو اوغلی» بر این باور است که اشتباهات متعددی از سوی تاریخ‌نگاران درباره این شخصیت رخ داده و این کتاب با حوصله بیشتری به پژوهش و بررسی همه جانبه اسناد و تاریخ درباره این شخصیت پرداخته است.

به گزارش خبرگزاری کتاب ایران‌(ایبنا)، کتاب «بازخوانی زندگانی حیدرخان عمو اوغلی» سرگذشت یکی از رهبران و مبارزان نهضت مشروطه ایران و نیز انقلاب اکتبر روسیه به نام «حیدر عمو اوغلی» است و نویسنده بر این موضوع تاکید کرده که اشتباهات متعددی از سوی تاریخ‌نگاران درباره این شخصیت رخ داده و این اثر با حوصله بیشتری به پژوهش و بررسی همه جانبه اسناد و تاریخ درباره این شخصیت پرداخته است.

سینا صابری در کتاب خود به موضوعاتی مانند حیدرخان در لسان دیگران، معرفی اجمالی حیدرخان، تاریخ‌های مهم در زندگانی حیدر عمواوغلی، یادی از پدر حیدرخان عمواوغلی، دیگر مبارزان انقلابی خانواده تاری وردیف، تقریر خاطرات حیدر عمو اوغلی و عواملی که سبب شد «حیدرخان» به عرصه مبارزاتی ایران وارد شود می‌پردازد.

/"گفت‌وگو با چهره‌ها"/ پروفسور گلشنی، چهره ماندگار فیزیک - بخش دوم و پایانی

ریشه خیانتی به نام "مُهاجر فِرستی" یا فرار دِهی مغزها در دانشگاه‌ها

به نظر می‌رسد پدیده شومی که "مهاجرفرستی" یا "فراردهی مغزها" نامیده می‌شود، در محیط‌های دانشگاهی هم ریشه دوانده است! آنجا که عده‌ای به ظاهر دلسوز، با مأیوس کردن جوانان نسبت به آینده، آنها را تشویق به ترک میهن می‌کنند.

به گزارش ایسنا، در بحث مهاجرت نخبگان، حرف و حدیث‌های زیادی مطرح است؛ اما مسئولین نظام چه دیدگاهی در این خصوص دارند؟ مقام معظم رهبری در سخنرانی آبان‌ماه ۱۴۰۰ تأکید کردند: یک وقت هست که یک دانشجویی بر اساس نیازهایش، بر اساس نیازهای فکری‌اش یا بحث خانوادگی‌اش مایل است برود در یک کشوری تحصیل کند. این اشکالی ندارد؛ یعنی بنده بارها گفته‌ام که این مانعی ندارد... . عمده این است که فراموش نکند که بدهکار کشورش است و درس بخوانند و برگردند بیایند... . لکن آن چیزی که اشکال دارد، "مهاجرفرستی" است.

بارها و بارها دانشمندان و فرهیختگان کشور نیز درخصوص کوچ ژن‌های ایرانی یا به اصطلاح "فرار مغزها" هشدار داده‌اند؛ جوانانی که با خون دل تربیت می‌کنیم، اما توانایی نگهداری آنها را نداریم و دو دستی تقدیم بیگانه می‌کنیم! چهره ماندگار فیزیک، بنیان‌گذار گروه فلسفه علم و استاد ممتاز دانشگاه صنعتی شریف نیز از جمله فرهیختگانی است که همین دغدغه را دارد و معتقد است که برخی در محیط دانشگاه‌ها، صریحاً جوان‌ها را تشویق می‌کنند تا به خارج مهاجرت کنند!

گفت‌وگو با چهره‌ها"/ پروفسور گلشنی، چهره ماندگار فیزیک - بخش اول

باید بیدار باشیم ولی نیستیم!/وضعیت را خطرناک می‌بینم

چهره ماندگار فیزیک بر این باور است که معیارهای استعماری باعث شده تا علم ایران آن طور که باید و شاید رشد نکند. وی معتقد است که مسئولان ما باید بیدار باشند و باید این حِس هویت ملی را زنده کنند و همه ما باید بدانیم به عنوان یک ایرانی، وظایفی داریم. ما باید حواسمان جمع باشد که البته نیست! الان وضعیت را خطرناک می‌بینم.

به گزارش ایسنا، پروفسور "مهدی گلشنی"، فیزیکدان برجسته، بنیان‌گذار گروه «فلسفه علم» دانشگاه "صنعتی شریف"، چهره ماندگار فیزیک، عضو پیوسته فرهنگستان علوم ایران و عضو سابق شورای عالی انقلاب فرهنگی، سال ۱۳۱۷ در شهر اصفهان بدنیا آمد. همزمان با تحصیل در دبیرستان به یادگیری دروس حوزوی، علوم ادبی، منطق و حکمت پرداخت و بعد از اخذ دیپلم ریاضی، در رشته فیزیک دانشگاه تهران پذیرفته شد. با کسب رتبه اول رشته فیزیک، به عنوان بورسیه راهی دانشگاه "برکلی" آمریکا شد و پس از اتمام تحصیل در سال ۱۳۴۹ به ایران بازگشت و در دانشگاه صنعتی شریف (صنعتی آریامهر) مشغول تدریس شد.

در سومین گفت‌وگو از مجموعه "گفت‌وگو با چهره‌ها"، به منزل این استاد ارزشمند و فرهیخته رفتیم و پای صحبت‌های وی نشستیم و درخصوص بحث پیوند علم و فلسفه و مشکلات نظام آموزش عالی کشور گفت‌وگو کردیم:

آداب سوگواری و عزا در بين ترکمن‌ها

حسین حاتمی برای مطالعه در ماه رمضان پیشنهاد داد:

در کشاکش دین و دولت؛ نگاهی عمیق به زیر و بم روایت‌های تاریخ اسلام

«در کشاکش دین و دولت» واپسین اثر محمدعلی موحد است. این کتاب در واقع با گزارشی ساده و فشرده از دوران سی ساله پس از رحلت پیامبر اسلام(ص) در سال ۱۱ هجری تا صلح امام حسن (ع) و معاویه در سال ۴۱ هجری آغاز می‌شود. در این قسمت چنان که خود موحد اشاره کرده، او کوشیده «با دقت در مضمون روایت‌های مورخان و تعمق در زیر و بم آن‌ها، تصویری بالنسبه معقول و قابل اعتماد آن دوران» به دست دهد.

خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)- دکتر حسین حاتمی، عضو هئیت علمی دانشگاه قزوین: «در کشاکش دین و دولت» واپسین اثر محمدعلی موحد است. این کتاب در واقع با گزارشی ساده و فشرده از دوران سی ساله پس از رحلت پیامبر اسلام در سال ۱۱ هجری تا صلح امام حسن و معاویه در سال ۴۱ هجری آغاز می‌شود. در این قسمت چنان که خود موحد اشاره کرده، او کوشیده «با دقت در مضمون روایت‌های مورخان و تعمق در زیر و بم آن‌ها، تصویری بالنسبه معقول و قابل اعتماد آن دوران» به دست دهد. دوران سی‌ساله‌ای که موحد در فصل اول کتاب بر آن تمرکز کرده، آبستن وقایع شگرفی بود که سرنوشت حکومت زیر پرچم اسلام را رقم زد.