اِبْن‌ِ تَغْري بِرْدي دانشنامه ایران جلد: 1 شماره مقاله 479
اِبْن‌ِ تَغْري بِرْدي berdi] taqri ، ابوالمحاسن ebn-e جمال‌الدين يوسف بن تغري بردي بن عبدالله ظاهري حنفى ح 12 -74ق/ 409-469م، مورخ. وي در قاهره زاده شد؛ پس از درگذشت پدرش 15ق، تربيت وي را ابن عديم كه شوهر خواهر او بود، به عهده گرفت. يوسف پس از حفظ قرآن، مختصر قُدوري را نيز از بر كرد و فقه را از شمس‌الدين محمد رومى حنفى وابوالبقاء بهاءالدين حنفى، قاضى مكه و بدرالدين محمود عينى حنفى، و نحو را از تقى‌الدين شُمُنّى آموخت و مجالس درس ابن حجر عسقلانى د 52ق را نيز درك كرد. سپس ملازمت مورخان روزگار خود عينى و مقريزي را اختيار كرد و در دانش تاريخ جهد فراوان به كار بست، تا اينكه در اين علم سرآمد شد و به تأليف و تصنيف پرداخت.
مهم‌ترين اثر ابن تغري بردي كتاب النجوم الزاهرة فى ملوك مصر و القاهرة در تاريخ مصر است. اين كتاب از فتح مصر و فرمانروايى عمروعاص در آن سرزمين 0ق/41م آغاز مى‌شود و تا رخدادهاي 72ق/467م، يعنى دوران سلطنت ملك اشرف قايتباي محمودي را در بردارد. اين كتاب به ترتيب تاريخى حكومت واليان، خلفا و سلاطين مصر تأليف شده، و در آن وقايع مربوط به دوران حكومت هر فرمانروا و رخدادهاي آن عهد چه مربوط به مصر و چه متعلق به ديگر نواحى جهان اسلام به ويژه سرزمينهاي نزديك به مصر آمده است. مطالب اين كتاب به ويژه آن قسمت كه در عصر مؤلف اتفاق افتاده، و خود شاهد آنها بوده است، براي محققان تاريخ مصر و جهان اسلام از اهميت خاص برخوردار است. اين كتاب در 6 مجلد به چاپ رسيده است قاهره، 348- 392ق/929-972م.
اثر ديگر وي المنهل الصافى و المستوفى بعد الوافى است كه مؤلف در آن شرح حال حدود هزار تن از سلاطين، امرا، وزرا، دانشمندان، شعرا، مورخان، خطاطان و مهندسان را به ترتيب حروف الفبا ياد كرده است. مؤلف، خود اين كتاب را در يك مجلد مختصر ساخته، و آن را دليل الشافى على المنهل الصافى نام گذاشته است.
اثر ديگر ابن تغري بردي حوادث الدهور فى مدي الايام و الشهور است كه ذيل السلوك لمعرفة دول الملوك مقريزي است. اين كتاب از وقايع 45ق/441م آغاز مى‌شود.
مورد اللطافة فى من ولى‌السلطنة و الخلافة كتاب ديگري‌است كه ابن تغري بردي آن را با ميلاد پيامبرص آغاز كرده، سپس به ذكر غزوات و احوال آن حضرت و خلفاي راشدين تا خليفة معاصر خويش القائم بامرالله، از خلفاي عباسى مصر پرداخته، و سرانجام، احوال ملوك مصر را از آغاز حكومت سلاطين ايوبى تا دولت اينالى آورده است.*
منبع: دایره المعارف بزرگ اسلامی
وبلاگ رسمی بنیادمختومقلی فراغی