اَبِش‌ْ خاتون دانشنامه ایران جلد: 1 شماره مقاله 332
اَبِش‌ْ خاتون xatun] ، دختر abes سعد بن ابى بكر بن سعد زنگى و تركان خاتون كه از سوي ايلخانان مغول، اتابك شيراز بود.
ابش پس از كشته شدن سلجوق‌شاه در 62ق/263م حكومت شيراز را در دست گرفت. در رجب 63 قاضى شرف‌الدين ابراهيم از سادات شيراز كه مدعى مهدويت بود، بر وي شوريد، اما در برابر نيروهاي شيراز، تاب نياورد و كشته شد. از اين زمان به بعد، نابسامانى اوضاع عملاً حكومت شيراز را از دست ابش خاتون بيرون كرد. در پى اين حوادث، اباقاخان ه م وي را به تبريز فرا خواند؛ اما در 82ق دوباره او را به حكومت شيراز گماشت و چون ارغون خان در 83ق در تبريز به تخت نشست، وي را از حكومت شيراز بر كنار كرد و عمادالدين ابويعلى را به جاي او به شيراز فرستاد. ابش از رفتن به درگاه ارغون سرباز زد و با عمادالدين از در مخالفت درآمد و سرانجام وي را از ميان برداشت.
پس از قتل عمادالدين، ارغون كسانى را براي آوردن ابش خاتون به شيراز فرستاد و آنان وي را به رغم اكراهش از اين امر روانة تبريز كردند. ابش يك سال و چند ماه پس از بركناري‌اش در 85ق/286م در تبريز درگذشت.*
منبع: دایره المعارف بزرگ اسلامی
وبلاگ رسمی بنیادمختومقلی فراغی