بنیاد مختومقلی فراغی

كتاب‌شناسي «رسول رحمت» و «برده بوصيري» همزمان با ميلاد فرخنده حضرت محمد (ص) در كتابخانه و موزه ملي ملك رونمايي شد. «رسول رحمت» از قديمي‌ترين نسخه‌هاي خطي، چاپي و چاپ سنگي منتشر شده و «برده بوصيري» سروده شاعر مصري قرن هفتم هجري است که در نعت حضرت محمد(ص) سراييده شده است._

به گزارش خبرگزاري كتاب ايران(ايبنا)، آيين گراميداشت زاد روز فرخنده حضرت محمد مصطفي (ص) طبق وقف‌نامه مرحوم حاج حسين آقا ملك عصر يك‌شنبه (1 اسفندماه) در سرسراي ملك برگزار و بانک اطلاعات کتابخانه و موزه ملي ملک نيز رونمايي شد. همچنين نمايشگاهي از آثار هنري دوران اسلامي که بخشي از آن‌ها در کتاب «گنج ملک» معرفي شده‌اند و نمايشگاهي از گزيده کتاب‌هاي گنجينه کتابخانه ملک، همزمان با اين جشن در معرض نمايش قرار گرفت.

همچنين دكتر غلامحسين ابراهيمي ديناني، استاد فلسفه اسلامي در سالروز ميلاد با سعادت رسول اکرم (صلي الله عليه و آله وسلم) در جشني که موسسه کتابخانه و موزه ملي ملک به اين مناسبت برگزار كرد، سخناني در وصف حضرت رسول (ص) براي حاضران در نشست ايراد كرد.

نمايشگاه مجموعه كتب موجود در كتابخانه ملك كه فهرست كامل آن در كتاب‌شناسي با نام «رسول رحمت» همزمان با ميلاد فرخنده آن حضرت رونمايي شد، اين كتاب متشكل از 16 كتاب از قديمي‌ترين نسخ خطي، چاپي و چاپ سنگي به زبان‌هاي گوناگون مانند فارسي، عربي، انگليسي و فرانسه است.

همچنين نمايشگاه ديگري با موضوع كتاب‌هاي مرتبط با حضرت رسول اكرم (صلي الله عليه و آله و سلم) با در نظر گرفتن ظرفيت‌هاي اين موضوع نزد پژوهشگران و نويسندگان برپا شد و در معرض ديد علاقه‌مندان قرار گرفت.

در اين مراسم از سه كتاب منتخب هنر اسلامي با نام «گنج ملك»، «قصيده برده بوصيري» و «نمايه مطبوعات ملک» رونمايي شد. «گنج ملک» شامل منتخبي از آثار هنري موجود در کتابخانه و موزه ملي ملک با رويکرد آثار دوران اسلامي است و طبعا قرآن‌هاي نفيس و شاهکارهاي ادبي بخش عمده‌اي از اين گنجينه‌اند. اين كتاب‌ها با شمارگان محدود منتشر شده و در اختيار کتابخانه‌‌هاي عمومي و نهادهاي فرهنگي قرار خواهد گرفت.

قصيده «برده بوصيري»، سروده شرف‌الدين محمد بوصيري (694 هجري قمري 1212 ميلادي) مشهورترين مديحه نبوي ادبيات عربي و شامل 161 بيت در ده بخش، درباره فضايل و ويژگي‌هاي پيامبر گرامي اسلام(ص) است.

اين اثر از نخستين سال‌ها بعد از سروده شدن، مورد توجه گسترده اديبان، شاعران، هنرمندان و توده عظيم امت مسلمان در سراسر جهان قرار گرفته و اكنون پس از گذشت هفت قرن هنوز چون الماسي درخشان در گستره ادبيات عرب مي‌درخشد.

طي سده‌هاي گذشته، آثار گرانقدري درباره اين قصيده مبارك پديد آمده و افزون بر تلاش‌هاي وسيع اديبان عرب زبان، در شرح آن، مي‌توان به ترجمه يا شرح قصيده به زبان‌هاي مختلف از جمله، فارسي، تركي، اردويي، انگليسي، آلماني، فرانسوي، اسلاوي و بوسنيايي اشاره كرد. در عربي شاعران زيادي در اسلوب و لفظ و مضمون از آن پيروي كرده‌اند و برخي در مقام رقابت و معارضه با آن، قصائدي سروده‌اند.

خوشنويس اين نسخه، علاءالدين محمد بن شمس‌الدين محمد حافظ تبريزي ملقب به ملا علابيک يا علاءالدين تبريزي از استادان خطوط ششگانه به‌ويژه در خطوط ثلث، نسخ و رقاع در نيمه دوم قرن دهم و نيمه اول قرن يازدهم بوده است.

وي شاگردان صاحب ‌نامي چون عبدالباقي تبريزي و عليرضا تبريزي عباسي را تربيت کرده و از آثارش کتيبه‌هايي در عمارت‌هاي مختلف شهر تبريز بوده که غالبا در اثر گذشت زمان از بين رفته است.

علا بيک، شاگرد شمس‌الدين محمد تبريزي، نويسنده فرمان شاه‌طهماسب است و عبدالباقي تبريزي که بعضي از کتيبه‌هاي مسجد امام (مسجد شاه يا مسجد سلطاني) اصفهان را به امر شاه عباس نوشته است نيز از شاگردان وي بوده است.

همچنين برگزاري نمايشگاه آثار هنر اسلامي و نمايش فيلم آثار لاكي و قلمدان‌ها از مجموعه هنر اسلامي از ديگر برنامه‌هاي گراميداشت حضرت رسول اكرم (ص) بود كه آثار لاکي بخش عمده‌اي از هنر ايران در دوران زنديه و قاجاريه را به خود اختصاص داده‌‌اند. اجراي همخواني به سه زبان فارسي، عربي و انگليسي از ديگر برنامه‌هاي آيين گراميداشت حضرت محمد(ص) به‌شمار مي‌رفت.

نمايشگاه آثار هنر اسلامي در دو بخش طراحي و عرضه شده كه بخش نخست آن به نمايش منتخبي از اصل آثار هنري موجود در كتابخانه و موزه ملك اختصاص يافته كه در اين بخش 15 اثر از انواع مختلف قالب‌هاي هنر اسلامي شامل خوشنويسي، نگارگري، قلمدان و جلد لاكي به نمايش گذاشته شده است. اين آثار در محل نمايشگاه موقت موزه ملك برپا شده است.

بخش ديگر به بازنشر و تصاوير آثار موجود در مخازن كتابخانه و موزه اختصاص يافته است. در اين بخش با بهره‌گيري از بزرگ‌نمايي آثار و همچنين توجه به جزئيات آثار انتخاب شده در كنار متون توضيحي درباره هنر اسلامي تلاش بر آن است تا نگاه جامعي به هنر اسلامي و به ويژه آنچه در اين زمينه متعلق به كتابخانه و موزه ملك است، داشته باشد. نمايشگاه منتخب هنر اسلامي با هدف معرفي ظرفيت‌هاي كتابخانه و موزه ملك و همچنين نگاهي به شاخصه‌ها و ويژگي‌هاي هنر اسلامي در تاريخ هنر ايران برگزار مي‌شود.

كتابخانه و موزه ملي ملك، دومين گنجينه نسخه‌هاي نفيس خطي ايران پس از كتابخانه آستان قدس رضوي و قديمي‌ترين موزه وقفي كشور است كه توسط حاج حسين آقاي ملك، خير فقيد، گردآوري و در ششم آبان 1316 خورشيدي، وقف آستان قدس رضوي شد.

كتابخانه ملي ملك با داشتن 19 هزار عنوان نسخه خطي نادر و نفيس، يكي از شش گنجينه بزرگ نسخ خطي ايران است. چهار كتابخانه ديگر عبارتند از كتابخانه ملي، كتابخانه آستان قدس رضوي، كتابخانه مجلس شوراي اسلامي، كتابخانه مرحوم آيت‌الله مرعشي نجفي و كتابخانه مركزي دانشگاه تهران. در اين ميان، امتياز كتابخانه ملك به نفاست و ارزش هنري آثار است.

همچنين اين كتابخانه داراي حدود 70 هزار كتاب چاپي، 3400 كتاب چاپ سنگي و 548 عنوان نشريه ادواري در 4 هزار مجلد است. بخش قابل توجهي از كتاب‌هاي چاپي متعلق به پيش از سال 1320 خورشيدي است و در زمره نخستين كتاب‌هاي چاپي ايران قرار مي‌گيرند. كتابخانه ملك پيوسته با خريد كتاب‌هاي خطي و چاپي از محل عوايد موقوفات ملك غني‌تر مي‌شود.

غير از مخازن كتاب و تالارهاي مطالعه، بخش‌هاي مجهزي هم براي انجام امور فني از قبيل مرمت نسخ خطي، عکاسي و تهيه ميکروفيلم، صحافي، جلدسازي و ... ايجاد شده‌اند. در کنار اين بخش‌ها انتشارات مؤسسه از سال 1348 براي چاپ و نشر نسخ خطي موجود در کتابخانه و آثار پژوهشي مرتبط با آنها تأسيس شده است.

كتابخانه و موزه ملي ملك در خيابان امام خميني (ره)، سر در باغ ملي، خيابان ملل متحد واقع شده است. اين نمايشگاه در محل نگارخانه ملك به مناسبت زادروز فرخنده حضرت رسول اكرم (ص) برپا و از تاريخ 3 اسفندماه 89 تا 15 فروردين‌ماه 90 براي علاقه‌مندان قابل بازديد است.