تکحیل (/ تحریر) در نسخه‌شناسی علی صفری آق قلعه - مرکز پزوهشی میراث مکتوب
استفاده از زر محلول در نگارش و تزئین نسخه‌های خطی از دیرباز – حتی از نخستین سده اسلامی- رواج داشته است. مهم‌ترین کاربرد زر محلول در نگارش عناوین و سرفصل‌های نسخه‌ها بوده اما نمونه‌هایی از نسخه‌ها نیز در دست است که همه یا بخش قابل توجهی از آن‌ها به زر محلول نگارش یافته است.
در این زمینه باید به خاطر داشت که عبارت‌های نوشته شده به زر معمولاً به دلیل رنگی که طلا دارد چندان در میانه صفحات به چشم نمی‌آید. برای نمونه در «شکل 1» تصویر یکی از صفحات یک مرقع (شماره 747 کتابخانه مجلس ، بی‌تا) را میبینیم. چنانکه دیده می‌شود عبارت‌های سطرهای دوم ، چهارم ، ششم و هشتم این صفحه به زر نوشته شده اما این سطرها چندان خوانا نیست.
«شکل 1»
پیشینیان برای رفع این نقیصه چاره‌ای اندیشیدند و آن اینکه بر دورادور این نوشته‌ها با قلمی باریک و به رنگی تیره - معمولاً سیاه- خطی ترسیم نموده و به اصطلاح آن را "دورگیری" می‌کردند . این کار باعث می‌شد تا جلوه حروف و نقش‌ها بیشتر گردد. پیشینیان این عمل را "تکحیل" می‌نامیدند اما امروزه آن را با نام "تحریر" می‌خوانیم (نک مقاله : «مصحفی به خامه صاحب راحةالصدور» ، علی صفری آق‌قلعه ، گزارش میراث ، مسلسل 25 و 26 ، صص 13 – 14) .
برای دیدن نمونه‌ای از تکحیل در دستنویس‌ها در «شکل 2» تصویر یکی از صفحات دستنویسی از الکلمات القصار (نسخه 5917 کتابخانه ملک ، مورخ 1025 ق) را میبینیم.
«شکل 2»
چنانکه میبینیم سطرهای نوشته شده به زر به وضوح نمایان است. برای اینکه جزئیات کار نیز به خوبی نمایان باشد ، تصویر بزرگنمایی شده بخشی از نخستین سطر همان صفحه را در «شکل 3» میبینیم.
«شکل 3»
وبلاگ رسمی بنیادمختومقلی فراغی