زمان ايجاد كتابخانه به اواخر قرن نوزدهم ميلادي باز ميگردد. در سال 1892 بر اساس تقاضاي مصرانه

گروههاي اجتماعي ، رئيس (استاندار) استان ماوراء خزر ”آ.ن كوروپاتكين ” طي نامه هايي به برخي از

موسسات و سازمان هاي روسيه ، تقاضاي اهداي كتاب براي افتتاح كتابخانه در شهر مركزي استان

يعني عشق آباد را مي نمايد . در همين سال محلي براي كتابخانه اختصاص مي يابد و شخصي به

عنوان رياست كتابخانه با مسئوليت بررسي كتابهاي دريافتي ، ثبت آنها و تهيه فهرست تعيين ميشود

در تاريخ 5 ماه مه سال 1895 كتابخانه عمومي استان ماوراءخزر با مخزن سه هزار نسخهاي كتابهاي

روسي افتتاح مي شود


كتابخانه داراي دو بخش امانت دهي كتاب و سالن مطالعه بود و در ازاي امانت دادن كتاب مبلغي اخذ

مي گرديد . كتابخانه در ساختمان اجاره اي مستقر بود و در اواخر سال 1904 ميلادي به محل ساختمان

جديد دو طبقه ، در بوستان پوشكين منتقل شد


يكي از اصلي ترين منابع تامين مالي كتابخانه اعانات بود و از بودجه استان مبلغ ناچيزي براي كتابخانه

اختصاص مييافت . براي نظارت بر فعاليتهاي روزانه كتابخانه ، كميته ويژهاي تشكيل شد كه تا سال 1917

فعال بود


پس از انقلاب سال 1917 ميلادي به علت تغيير نام استان ماوراء خزر به استان تركمنستان ، كتابخانه نيز

 رسما تغيير نام داد و كتابخانه عمومي استان تركمنستان ناميده شد

در سال 1921 ميلادي كتابخانه داراي بخشهاي زير بود . بخش اعضاء، سالن مطالعه ، بخشهاي تدوين ،

بررسي و حفاظت كتابها و بخش ادبيات ملي كه بعدها به بخش ادبيات شرق تغيير نام يافت


ايجاد بخش ادبيات ملي ، اساسي براي شكل گيري مخازن كتابهاي تركمني و ارائه خدمات به خوانندگان

 بومي كتاب شد ، در همين زمان فعاليتهاي آموزشي كتابخانه هم آغاز گرديد


در سال 1923 ميلادي شوراي مركزي كتابخانه ها تشكيل شد كه وظيفه بررسي مسائل مهم و مورد نياز

كتابداري به كارگيري تجربيات بهترين كتابخانه ها و هماهنگي فعاليتهاي كتابخانه هاي سطح شهر را

برعهده داشت . اين شورا به كتابخانه عمومي استان تركمنستان وابسته بود


از ماه جولاي 1926 ، كتابخانه دريافت رايگان نشريات و كتب چاپي اتحاد شوروي را آغاز مينمايد . در ماه

مارس سال 1933 طي تصويب نامهاي به امضاء هيئت رئيسه كميته مركزي اجرايي تركمنستان شوروي ،

 نام بنيانگذار كمونيسم كارل ماركس بر كتابخانه گذاشته شد


زمين لرزه سال 1948 ميلادي به كتابخانه خسارات زيادي وارد كرد. ساختمان كتابخانه ويران و مخزن ،

بخش مرجع و تمامي تجهيزات زير آوار رفت . ساختمان موقت كتابخانه در مهلتي كوتاه از نو ساخته شد 

و در ماه آوريل سال 1949 كتابخانه كار خود را از سر گرفت

در سالهاي دهه 60 شاخصهاي اصلي كار كتابخانه ، رشد قابل توجهي داشت به تاريخ اول ژانويه سال

1983 موجودي گنجينه كتابهاي كتابخانه ، بيش از000/300/4 جلد برآورد مي شود هر ساله بيشتر از 21

هزار نفر از علاقه مندان مطالعه ، از خدمات كتابخانه بهره مند شوند و حدود 1500000 نسخه از نشريات

چاپي به امانت داده می شده است.

منبع: رایزنی فرهنگی ج.ا.ا در عشق آباد