بنیاد مختومقلی فراغی

همایش علمی بين المللي « علم باستانشناسي و مردم‌شناسي تركمنستان
در دوران رستاخيز جديد  و تحولات بزرگ و مراحل طي شده و چشم‌اندازهاي نوين »
در ترکمنستان برگزار شد

آقای ناصری رایزن فرهنگی ایران در عشق آباد که یکی از سخنرانان جلسة عمومی و افتتاحیة این همایش بود طی سخنرانی مفصلی به اهمیّت علم باستانشناسی پرداختند و گفتند روش و اعمال گذشتگان هم تجربه ای است برای آیندگان و هم نشان دهندة نحوة برخورد و عکس العمل آنها در مقابل حوادث روزگار و مسائلی که با آنها مواجه بوده اند از آنجائیکه علم باستانشناسی دانشی است که دربارة اشیاء و آثار ابنیة باستانی و شناسائی آنها بحث می کند هر قوم و کشوری که دارای آثار باستانی بیشتری باشد میدان این علم بازتر و سرمایه گذاری در رابطه با شناخت آن از اهمیّت ویژه ای برخوردار است.
ایشان در بخشی از سخنانشان به اهمیّت تاریخی کشور ترکمنستان اشاره کرده و مثال زدند که شهر گرامي مرو و قدمت چهار هزار سالة ويرانه هاي مارغوش كه اينك در فاصلة چند فرسنگي شمال و ويرانه هاي شهر مرو ساساني و اسلامي به محاصرة بيابان و شن درآمده است مؤيد ادعاي احداث اوّلية شهر مرو توسط طهمورث ديوبند و تكميل آن به وسيلة افراسياب و اسكندر ذوالقرنين است كه كشف و موشكافي آثار باقي مانده از آن عصر شگفيتهاي آن زمان را برملا مي سازد.
آقای ناصری به تیزهوشی و خداپرستی ساکنین مرو قدیم اشاره کردند و گفتند گرايش ساكنين اين نقطه از زمين به خداپرستي و مبارزه با ظلم وجور باعث شده مدتي اين شهر پايتخت حكومت اسلامي آن روز قرار بگيرد كه از بركات اين دورة تاريخي آمدن امام رضا (ع) امام هشتم مسلمانان از مدينه به شهر مرو و سكونت دو سالة آن فرزند پيغمبر در اين شهر است كه در گسترش اسلام در مشرق زمين نقش بسيار ارزنده اي داشته است و امروزه اين وجود مبارك بعنوان يك شخصيّت مشترك بين مردم تركمنستان و ايران به سمبل وحدت بين ساكنين اين دو كشور همسايه درآمده است.
ناطق به قدیمی ترین اثر مکتوب آسیای مرکزی اشاره کردند و افزودند خوب است يادآور شوم كه مجموعة آثار كنده كاري شده در عاج كه از نساء بدست آمده است و به زبان پارتي با الفباي آرامي نوشته شده است قديمي ترين اثر مكتوب آسياي مركزي است و تحقيق بيشتر در اين مقوله ها همه در حوزة علم باستانشناسي است.
وجود 124 اثر مهم تاريخي در شهر قديمي اورگنج و آثار بجاي مانده از پيشينيان در اين منطقه از جمله آرامگاه دانشمند مشهور شرق فخرالدين رازي، آرامگاه توره بگ خانم و آرامگاه شيخ شهيد نجم الدين كبري و ساير آثار كنار مرقد شيخ از قبيل سلطان علي، پورياي ولي، مدرسة ابن حاجب و آرامگاه سيد احمد و يوسف بيگ همه و همه نشان از قدمت اين ديار است و پي بردن به رازهاي نهفته در دل خاك از زندگي گذشتگان در حوزة علم باستانشناسي است حضور آرامگاه مفسرّ بزرگ قرآن در قرن پنجم هجري قمري یعنی علامه جار... زمخشری كه تفسير كشاف اثر شناخته شدة اين عالم بزرگ است و آثار ديگري نيز از قبيل اساس البلاغه و شرح ادبيات سيبويه و انموزج از او به يادگار مانده است. در فاصلة چندين كيلومتري منطقه اورگنج با اينكه اين عالم فرزانه در اورگنج يا گرگانج مي زيسته شايستة تحقيق مستقل و جداگانه ای است
رایزن فرهنگی ایران در حالیکه سخنانشان مورد توجه خاص حضار قرار گرفته بود و با کف زدنها ممتد شرکت کنندگان همراه بود اضافه کردند كه حوزة علم باستانشناسي بسيار وسيع است و شامل لشگر بزرگي از آثار و اشياء باقي مانده از گذشتگان مي شود مثلاً براي نمونه در مورد اينكه اوّلين فرش دست بافت در دنيا توسط چه قوم و گروهي بافته شده مباحث قابل ملاحظه و توجهي است كه بسياري از محققين بر اين نظرند كه پديد آورندگان نخستين فرش از پشم گوسفند مردم آسياي مركزي مي باشند زيرا در قديمي ترين فرش طرح دار و گره بافت كه باستانشناسان كشف كرده اند يعني قاليچه ي پازير يك كه حدود 2500 تا 3000 سال قدمت دارد نقوشي به كار رفته است كه این مطلب را به ثبوت می رساند.
ناطق با تشکر از برگزارکنندگان همایش و آرزوی سلامتی و رفاه برای مردم کشور همسایه ترکمنستان سخنانشان را پایان بردند.