بنیاد مختومقلی فراغی

لطفا توضیحی در خصوص گروه زبان فارسی این دانشگاه بفرمایید.
ما در این گروه 12 نفر همکار داریم که زبان فارسی، ادبیات فارسی و دری و پشتو تدریس می کنند. به تازگی زبانهای گرجی، تاجیکی و ارمنی نیز به برنامه کاری اضافه شده است که به عنوان زبان دوم تدریس می شود.

چه چیزی شما را به این رشته و تحصیل در آن جذب کرد؟
سالها پیش زمانیکه با فرهنگ کشورهای شرق همچون ایران، هند و کشورهای عربی آشنا شدم، احساس کردم باید در این زمینه فعالیتم کنم. بنابراین سال 1966 میلادی تحصیلات خود را در گروه زبان فارسی دانشگاه آسیا و آفریقا آغاز کردم، زمان تا کنون از همان با زبان و ادبیات فارسی سر و کار دارم. پس از دفاع از پایان نامه شروع به تدریس کردم و حدود سی و دو سال است که تدریس زبان فارسی می کنم. 

چه چیزی در فرهنگ شرق جذبتان کرد؟
خیلی چیزها. مثلا موسیقی ایرانی، تار که در فرهنگ های دیگر وجود ندارد، مرا به شدت جذب خود کردند. به فیلم های ایرانی آن دوران نیز علاقه مند بودم. شعر فارسی جذابیت زیادی دارد و گوشنواز است، تمام این عوامل به نوبه خود مرا جذب کردند.

چه آثاری تا به امروز تالیف و یا تدوین کرده اید؟
حدود 5 کتاب آموزش زبان فارسی نوشته ام، یکی به تنهایی و بقیه با همکاری سایر اساتید. این کتابها جهت تدریس زبان فارسی به دانش جویان سال اول، سال دوم، و سال سوم و چهارم هستند. من تصمیم گرفتم به دانشجویان سال اول و دوم تدریس کنم، چون مبانی زبان فارسی و درک فرهنگ ایرانی در همین سالهای اول آغاز می شود. من کاملا سعی می کنم که کتابها و مطالب درسی ما، فرهنگ و طرز تفکر ایرانیان را به درستی بیان کنند. علاوه بر این پژوهشهایی هم در خصوص زبانهای خاندان ایرانی مثل زبان زرتشتیان ایران، زبانهای تاجیکی و دری افغانستان و زبانهای منطقه پامیر انجام میدهم. سعی می کنم که مطالب جدید در خصوص آواشناسی را به خوبی در کتابها منعکس کنم.

و چه مقالاتی نوشته اید؟
50 تا مقاله دارم که در همایشهای مختلف خارج از کشور ارائه کرده ام، عضو سازمان ایرانشناسان اروپا هستم که هر دو سال یک بار همایشی در یکی از پایتختهای اروپا برگزار می کند. به طور مثال دو سال پیش در وین بود، قبل از آن در ایتالیا، قبل از آن در پاریس. در این همایش ایرانشناسان از اقصی نقاط جهان شرکت می کنند تا پژوهشهای خود را مقایسه کرده و تبادل اطلاعات نمایند.

در کنفرانس های ایران هم شرکت داشته اید؟
بله در چندین کنفرانس مربوط به آموزش زبان فارسی و گویش شناسی شرکت کرده ام. سال گذشته در کنفرانس منطقه خلیج فارس شرکت داشتم. غالبا در تمام کنفرانسهایی که ایرانشناسان ایران برگزار می کنند به شرط اینکه با پژوهشهای من ارتباط داشته باشند (زبان شناسی ) حتما شرکت می کنم.

جایزه ای هم از طرف ایران یا روسیه دریافت کرده اید؟
من مولف کتاب «آموزش زبان فارسی» هستم که همراه با خانم گلادکوا – از همکاران همین دانشگاه، تالیف شده است. سال 2006 این کتاب در تهران، کتاب سال شد و از طرف کمیته برگزار کننده و آقای احمدی نژاد، رییس جمهور ایران جایزه ای دریافت کردیم. هر ساله نیز با همکاری رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در روسیه المپیاد برگزار می کنیم که در این المپیاد نه تنها دانشجویان زبان فارسی که حتی گاها اساتید نیز شرکت می کنند. کار گروه آموزشی هر ساله ارزیابی می شود، سه سال پیش از نظر فعالیتهایمان، بهترین گروه آموزشی در روسیه انتخاب شدیم و به همین مناسبت تندیس فردوسی را دریافت کردیم. علاوه بر آن، خانم ریسنر که متخصص ادبیات زبان فارسی و از همکاران ما هستند، کتابی در خصوص ادبیات زبان فارسی تالیف کردند «نظم فارسی قرن دهم تا اوایل قرن سیزده» که بابت آن هم یک تندیس دیگر دریافت کردیم.

شاگرد کدام استادها بودید؟
من شاگرد آقای لازار پسیکوف هستم، ایشان استاد و رییس گروه زبان فارسی بودند که آثار زیادی در خصوص واژه شناسی، نحو زبان فارسی، لهجه تهرانی و موارد دیگر دارند. آقای پسیکوف هم استاد من بودند و هم استاد راهنما در دوره دکتری.

از میان اساتید امروز، کدام یک شاگردان شما بوده اند؟
خانم گلادکوا که با هم کتاب تالیف کردیم را می توانم نام ببرم. کسان زیادی هستند که تلاش زیادی داشتند و بسیار هم پیشرفت کردند. من علاوه بر این دانشگاه، در دانشگاه علوم انسانی، زبان شناسی و سایر دانشگاه ها تدریس می کنم. در سال 1992 برای اولین بار یک گروه زبانهای شرقی و به دنبال آن برای اولین بار در این دانشگاه گروه زبان فارسی تشکیل دادند که من و یک استاد دیگر کار تدریس را در آنجا آغاز کردیم. سه نفر از این گروه خیلی سریع فارغ التحصیل شدند و حتی دوره فوق دکتری را هم به اتمام رساندند. ایشان در حال حاضر در همین دانشگاه تدریس می کنند. خیلی جای افتخار دارد که از یک گروه کوچک سه استاد زبان فارسی خارج شود. این مساله در تاریخ آموزش ما بسیار نادر است.

چه زمانی اولین بار به ایران رفتید؟
حدود 5 سال قبل از انقلاب بود، یعنی زمانی که من دانشجوی دوره دکتری بودم. به عنوان مترجم غرفه شوروی در نمایشگاه کار کردم.

ایران چقدر با تصورات شما هماهنگی داشت، به آنچه که تصور می کردید چقدر نزدیک بود؟
می توان گفت که فضا خیلی فرق داشت با آنچه که سعی می کردند به ما بفهمانند. زیرا کتاب یک چیز است و زندگی یک چیز دیگر، نمی توان همه چیز را در کتاب توصیف کرد. ما در حال حاضر تمام تلاش خود را به کار می گیریم که هر چه بهتر ایران و ایرانیان را در کتابهای خود توصیف کنیم، اما با این حال، باز هم بایستی دانشجو را به ایران بفرستیم تا همه چیز را خودش درک کند و هر چه بهتر با این فرهنگ و کشور آشنا شود.

پس از اولین ورود به ایران چه حسی از آنجا در شما شکل گرفت؟
در آن دوره ما با قطار از مسکو حرکت می کردیم و از طریق گرجستان و آذربایجان طی چهار روز به تهران می رسیدیم. زمانی که وارد خاک ایران شدیم و به راه اهن رسیدیم، حتما خودتان تصور می کنید که راه آهن چقدر شلوغ است. لحظه ورود به قدری گیج شده بودم که هیچ کاری نمی توانستم بکنم. رییسم از من خواست که برایشان تاکسی بگیرم، اما حتی نمی دانستم چطور باید این کار را بکنم، چون رنگ تاکسی را نمی دانستم، بنابراین تشخیص ماشین معمولی از تاکسی برایم سخت بود. در لحظه اول خیلی احساس بدی داشتم، شلوغی، سختی کارم، اصلا آنچه که تصورش را داشتم ندیدم. اما چون زبان را بلد بودم، کم کم همه چیز برایم راحت تر شد و می توانم بگویم که این حس خیلی زود جای خود را به احساسی خوب داد.

در ایران با چه کسانی در ارتباط هستید؟
دانشگاه ما با دانشگاه تهران مستقیما ارتباط دارد. ما با دانشگاه تهران تبادل دانشجو انجام می دهیم. علاوه بر آن، با گروه گسترش زبان و ادبیات فارسی در ارتباط هستیم، که دانشجویان زیادی را از روسیه برای دانش افزایی در ایران می پذیرند. این کار سالی یک بار انجام می شود و 4-5 نفر از دانشجویان ما به ایران می روند و در ایران تحصیل می کنند و به قدری از ایران خوب تعریف می کنند که سایر دانشجویان مشتاق شرکت در این دوره ها می شوند. علاوه بر آن، با فرهنگستان زبان و ادب فارسی در تماس هستیم، به خصوص با بخش گویش شناسی و سعی می کنیم که تبادل کتاب و مقاله داشته باشیم. ما از آنها خواهش می کنیم که مقالاتشان را برای ما بفرستند و ما هم مقالاتمان را برای چاپ به آنجا می فرستیم. با دانشگاه تربیت مدرس و انتشارات سمت هم در ارتباط هستیم، حتی با انتشارات سمت قرارداد امضا کرده ایم و سعی می کنیم به طور مشترک کتابهای تدریس زبان فارسی بنویسیم.

در کدام شهرهای تهران بوده اید؟
علاوه بر تهران، در اصفهان و شیراز و یزد و تبریز و مشهد و کرمان بوده ام. نه تنها برای گشت و گذار بلکه حتی تحقیق. در سال گذشته به یزد رفتیم و زبان و تلفظ زرتشتیان را ضبط کردیم، در ابیانه هم همین کار را انجام دادیم، به عبارتی روی گویش های مختلف ایران هم کار می کنیم.

چه توصیه ای به نسل جوان در حال تحصیل زبان فارسی دارید؟
به نسل جوان در حال تحصیل توصیه می کنم که کمتر از کامپیوتر و بیشتر از کتاب استفاده کنند، چیزی که از طریق خواندن کتاب و نوشتن تمرین بدست می آوریم بیشتر ماندگاری دارد. نباید این فرهنگ را به فراموشی سپرد. باید کتاب مطالعه کرد. تنها به کامپیوتر تکیه نکنیم.

لطفا بفرمایید، در خصوص گسترش زبان فارسی در روسیه و همکاری بیشتر سازمانهای ایرانی در این زمینه، چه پیشنهاداتی دارید؟
سال به سال تعداد داوطلبان زبان فارسی بیشتر می شود و اگر فرض کنیم که ده – پانزده سال پیش تنها سه مرکز آموزش زبان فارسی در کل روسیه وجود داشت، امروز تنها در مسکو 10 مرکز وجود دارد و خارج از مسکو در ساراتوف، اوفا و مخصوصا آستاراخان گروه های زیادی به وجود آمده که شاید تعداد دانشجویانشان از دانشجویان مسکو هم بیشتر باشد. آنها از طریق مرز با دانشگاه گیلان در ارتباط مستقیم هستند و به تبادل دانشجو می‌پردازند.

آیا حمایت ایران به نسبت قبل تغییری کرده است؟
همکاری با ایران همیشه خوب بوده. حمایت از طرف ایران افزایش یافته است و کمک هایی که به ما می کنند بسیار مفید است. آنها نه تنها دوره های دانش افزایی برای دانشجویان ما برگزار می کنند که حتی کتابهای بسیار زیادی هم برای ما می فرستند. طی یک سال ما چیزی در حدود 20 کتاب از ایران دریافت می کنیم.

چه حمایت بیشتری را از طرف ایران انتظار دارید؟
از نظر من، دوره های دانش افزایی بسیار مفید هستند، علاوه بر آن اگر امکانات بیشتر برای تحصیل دانشجویان ما در ایران باشد، خیلی بهتر است. منظور این است که دوره های آموزشی را طولانی تر کنند، به طور مثال شش ماه یا یک سال. سابقا فقط کسانی بودند که می خواستند تنها یک ماه برای دوره دانش افزایی بروند، اما الان دانشجویان بسیار جدی تری داریم که علاقه مند هستند متخصص در این زمینه باشند، بیشتر در محیط دانشگاه های ایران درس بخوانند. و اگر این امکان وجود داشت که به طور تخصصی به دانشجویان روس تدریس کرد، خیلی بهتر بود، اما چاره ای نیست باید همه گروه ها از کشورهای مختلف با هم باشند و بتوانند در همین محیط از امکانات استفاده بهینه کنند.

منبع: فرهنگ روس، شماره 30

برگرفته از:www.iraneurasia.ir