بررسي روابط فرهنگي ايران و روسيه در مصاحبه دكتر ابراهيمي تركمان با ايراس
رايزني‌هاي فرهنگي از گذشته‌هاي دور براي ايجاد و حفظ تعاملات فرهنگي بين جمهوري اسلامي ايران و كشورهاي دوست و هم‌سو ايجاد شده تا بسترهاي لازم براي ديپلماسي عمومی و مردمي شكل گيرد و همچنين در زمينه تعاملات فرهنگي كه وجود دارد، بنيان‌هاي مناسبي را پايه‌گذاري كنند و فعاليت‌هاي فرهنگي را به منظور دستیابی به تفاهم ودرک صحیح متقابل ادامه دهند. درسال 1375 با نظر مقام معظم رهبری، از ادغام چند نهاد فرهنگي فعال در كشور، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامي متولد شد و اكنون در نزدیک به هفتاد نقطه جهان، رايزني های فرهنگي فعالیت دارند.
ايران‌شناسي سابقه ديرينه‌اي در روسيه دارد و ايران در به‌وجود آمدن اين مراكز خيلي دخيل نبوده است. ارتباطاتي كه در چارچوپ دولتي وجود داشته منجر به تقويت ايران‌شناسي در روسيه شده، اما روسيه شناسي در ايران هيچ‌گاه به طور مجزا و به عنوان يك مكتب وجود نداشته است. اخيرا در دانشكده مطالعات جهان دانشگاه تهران به همت آقاي دكتر عاملي و سنايي اين رشته تاسيس شده و شروع خوبي داشته و اميدواريم كه با ادامه فعاليت آن بتوان ضرورت توجه واهتمام به روسيه‌شناسي را در بين مسئولان كشور تعميم داد چرا‌كه شناخت از روسيه در ايران بسيار ضعيف است و استنادات فكري مردم و مسئولان بر اساس گذشته‌هاي روابط ايران و روسيه گره خورده، در‌صورتي‌كه روسيه‌اي كه گذشته تلخي با ما داشته، امروز در خودِ روسيه هم شناخته شده نيست و افكار قديمي در روسيه هم مورد توجه قرار نمي‌گيرد و روسيه از ايدئولو‍‍‍ژي کمونیستی فاصله زیادی گرفته و به سمت عمل‌گرايي در حركت است و ماهيت روسيه امروز با اتحاد جماهیر شوروی تفاوت‌هاي جدي وآشکاری دارد.
آيا رايزني فرهنگي و گروه مطالعات روسيه اقداماتي در اين راستا داشته‌اند و يا برنامه‌اي در جهت توجه بيشتر به روسيه شناسي در كشورمان وجود دارد؟
رايزني فرهنگي روابط خوبي با دانشكده مطالعات جهان و گروه مطالعات روسيه دارد و كارهاي مشتركي نيز در گذشته داشته‌ايم اما نهادينه نشده است و اميدواريم بتوانيم با همت دوستانمان برنامه‌ريزي داشته باشيم و با برنامه‌ريزي به نتيجه مطلوب دست پيدا كنيم.
يكي از نقايص عمده‌اي كه كارشناسان امر در خصوص نوع رابطة ايران و روسيه به آن اشاره مي‌كنند، عدم شناخت صحيح دو ملت از يكديگر و از دولت‌هاي يكديگر است. ديدگاه شما در اين خصوص چيست؟ آيا رايزني ايران در مسكو در تقويت اين شناخت كارآمدي داشته است؟
ما با انتشار نشريه فرهنگ روس كه هر دو ماه يكبار چاپ شده و به مسئولين وکتابخانه های مهم در داخل هم ارسال مي‌شود، تلاش كرده‌ايم تا روسيه امروز را آن‌چنان كه هست، به مردم ايران بشناسانيم. همچنين با انتشار نشريه ايران امروز و ايران -اسلاويكا در روسيه سعي مي‌كنيم تا در جهت شناساندن ايران امروز به مردم روسيه گام برداريم. اقداماتي صورت گرفته اما كافي نيست و اگر چه فعاليت‌هاي رايزني فرهنگي موثر است اما به تنهايي نمي‌تواند قلمرو زيادي را به خود اختصاص دهد و راه‌گشا باشد. بايد به اين مساله نگاه ملي داشت تا نتيجه مورد‌نظر حاصل گردد. ببینید روس ها در جنگ با آلمانها ، آسیب های جدی فراوانی دیدند و میلیون ها کشته دادند ولی آن روزها هم برای روسیه و هم برای آلمان گذشته‌اند. از همین رو می‌بینیم که امروزه ارتباطات زیادی در حوزه های سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و سایر حوزه ها بین روسیه وآلمان وجود دارد. از گذشته باید عبرت گرفت ولی نباید درآن توقف کرد.
براي نگاه ملي به اين مساله چه نهادها و ارگان‌هايي مي‌توانند نقش داشته باشند؟
رسانه‌هاي تخصصي از جمله ايراس كه در اين مقطع به دليل نگاه تخصصي خود به مسائل، بسيار خوب عمل كرده موثرند. ايجاد و تاسيس رسانه‌هاي تخصصي و تقويت آنها مي‌تواند به ارتقاي سطح علمي دانشگاهيان منجر شود و آنها هم مي‌توانند در جامعه تاثير بگذارند و در شناخت اثرگذار باشد. همچنين ارتباط رسانه‌هاي عمومي دو كشور با يكديگر مي‌تواند زمينه‌هاي آشنايي مردم دو كشور را فراهم نمايد.
مقام معظم رهبري در سخنان چندي پيش خود در جمع رايزنان فرهنگي ايران، از اقدامات آنها به عنوان عنصري مهم در سياست خارجي ايران ياد كردند. ديدگاه شما در اين خصوص چيست؟
به نظر من موانع زيادي در جهت فعاليت‌هاي فرهنگي بين‌المللي ما وجود ندارد و همين‌طور كه شما اشاره كرديد و مقام معظم رهبري هم بر اين نكته تاكيد فرمودند، اقتدار فرهنگي ما نقطه‌اي است كه برتري خاصي در آن نسبت به بسياري از كشورهاي جهان داريم و مي‌توان از این اقتدار در فعایت فرهنگی درخارج از کشور بهره برد. من فكر مي‌كنم اگر در زمينه‌هاي سياسي گاهي تنش‌ها و نا‌ملايماتي وجود داشته باشد، در زمينه روابط فرهنگي اين‌طور نيست. ما در هر‌جايي كه روابط فرهنگي خوبي را ترسيم كرده‌ايم، موفقيت‌هايي را به‌دست آورده‌ايم و به عقيده من اين امكان در روسيه هم وجود دارد. ما در بدترين شرايط روابط سياسي، فعاليت‌هاي فرهنگي را متوقف نكرديم و ادامه داشته و خواهد داشت. فرهنگ ايراني ـ اسلامي ما مورد توجه مردم و دولتمردان روسيه است. به یقین مردم روسیه دارای ظرفیت درک پیام امام خمینی (ره) بوده اند که امام اقدام به ارسال پیام به رییس جمهور وقت شوروی کرد.
من با نظر شما موافق نيستم كه فعاليت‌هاي ما بيشتر در حوزه زبان و ادبيات فارسي است. فعاليت‌هاي ما با توجه به تقسيم‌بندي صورت گرفته در حوزه‌هاي مختلف و به موازات هم وجود دارد. يك بخش آن نيز كه ضروري هم هست، حوزه زبان و ادبيات فارسي مي‌باشد. ما با برگزاري المپياد زبان و ادبيات فارسي در روسيه توانسته‌ايم از آثار برتر و دانشجويان نمونه تقدير كنيم، در اين بخش استادان برتر را معرفي و از چهره ماندگار تجليل نماييم. در واقع برگزاري اين المپياد باعث شده تا رقابتي در ميان زبان‌آموزان فارسي در سراسر روسيه صورت بگيرد و آنها خود را براي اين مسابقه كه به صورت ساليانه انجام مي‌شود آماده مي‌كنند.
در صورت تاسيس چنين مركزي روابط فرهنگي ما دو سويه مي‌شود و اين امر به نفع دو كشور و دو ملت است. قطعا تاسيس مركز فرهنگي روس‌ها مي‌تواند در بهبود و گسترش روابط دو كشور نقش داشته باشد. در مجموع من به آينده همكاري‌هاي فرهنگي دو كشور خوش‌بين هستم.
وبلاگ رسمی بنیادمختومقلی فراغی