« قنقرات » از دایرۀ المعارف ا نجمن دیانت ترکیه، جلد 26 صفحات 375 و 376. مترجم: محمد قجقی
مورخ قزاق« تینیش پایف » با تکیه بر « سانن سِسِن» مورخ مغول، مینویسد که قنقرات ها، از گروه مغولانبزرگ، به « کوک مغولان » منتسب می باشند.در دایره المعارف شوروی قزاقستان، آ مده که قنقرات هااز قبیله یقدیمی « قیات»( قیان) برخا سته اند ویا به « اولهونوت(Olhonut) و « هونهیرات» ( Honhirat)که ریشه یمشترک با قیات ها دارند،تکیه می زنند. آنها قبلآ جزو مردم مغول بوده ا ند و آمده است که این قبایل از « ارگنهقون»بیرون آمده اند. طبق دادههای منابع، به دو بخش بزرگ تقسیم می شوند.
فردریش ویلهلم رادلوف، به این دو بخش نام هایی چون: فرزندان آلتی آتا گوک و نسل آلتی آتا گوک، داده است.
در شجره النسب های قزاقی نیز به دو بخش تقسیم شده اندو قبیله ی قنقرات را با نام های «آلتی آتا کوک تنشه»یا « کوت تنشه» و فرزند « یدی آتا گوک» شناخته اند و اینکه از آنها سیزده قبیله منشعب شده اند. آلتی آتاییکه از « کوک تنشه»برخاسته اند: « سانگیلی»و « سویوم بای» و « سوتتیم بای» و « آق کوشکار» و « آمانتای» و زامانتی که از « کوک تین اولین»( فرزندان گوک» متولد شده اند.هفت کوشه، بایلار، ژاندار،اوراز کلدی،قاراسیرک،توقیولات، کولیشغان و آلغی. در برخی از شجره نامه ها، غیر ازآنچه در بالا ذکر گردید، قبایلی با نام های:بوشمان،قاراکوسه،ژتیمدر،و کوییس کانسیز نیز آمده است.قنقرات ها میخواسته اند خودرا به این صورت معرفیکرده، منتسب بودن به یک منشاء اصیل را نشان دهند. همچنان که « اولون اکه» مادر « چنگیز خان»دختریقنقرات بود.یا سوکای باتیر،پدر چنگیز خان، دختری که از طرف مادری از قبیله ی قنقرات بود،را به عقد ازدواج ،چنگیز در آورد. از این اولین همسر، چنگیز صاحب : جوجی، چغاتای، اوگدی و تولوی، گردید.
در حینی که قلمروی استیلای مغولان به رهبری چنگیزخان، وسعت می گرفت، قبایل قنقرات نیزکه در داخلآن قلمرو بودند.مورد حمله ی چنگیز خان قرار گرفتند،قبایل قنقرات، در سال 1200/م با دیگر قبایل متحد شدند ودر مکانی به نام « آل قوی بولاق»علیه چنگیز خان و اون جان، آماده ی نبرد شدند.پدر زن چنگیزخان، موضوع رابه او اطلاع داد.چنگیز از رود « اونون » گذشت و نیروهای متشکله ی آن قبایل را مغلوب ساخت.قنقرات ها عملآتحت حاکمیت چنگیز خان قرار گرفتند. در سال 1201/م قبایل قنقرات بار دیگر نیرویی علیه چنگیز خان تشکیلدادند. قشون چنگیز خان و ا ون جان، بار دیگر این نیروها را، پراکندند و تحت سلطه ی خویش درآوردند.
قنقرات هایی که تحت سلطه ی چنگیز خان قرار گرفته بودند،در همه ی لشکر کشی هایی که به غرب انجامگردید،مشارکت دا شتند. بعدآ یک بخش از ملت قنقرات،با مغولان یکی شده، در آنها مستحیل گشتند.بخشی ازآنها به غرب کوچیده،به آسیای میانه رفتند.این گروههای آخرین، با خلق های قزاق، اوزبک، قارا قالپاق وقرغیز،اختلاط پیدا کردند .مدتها بعد، در جریان استیلای مغول، قنقرات ها، طی کوچی عادی و یا لشکرکشی ها،به غربنقل مکان کردند.بدین ترتیب قنقرات ها، در شرق دریای آرال و در میان ازبکستان و قارا قالپاق ها، به عنوان یکقبیله، ظاهر شدند.