ميراث استان ها _ در اين روزها اگر گذرتان به مسجد جامع اصفهان بيفتد،‌ كه يكي از بارزترين نمونه هاي متكامل معماري ايراني متعلق به دوره هاي مختلف تاريخ پس از اسلام است و وارد شبستان غربي ايوان جنوبي آن معروف به گنبد خواجه نظام الملكي بشويد،‌ به ياد كارگاه هاي ساختماني مي افتيد كه هر روز در گوشه و كنار تهران از جلو آنها رد مي شويد، با همان كارگران و همان گرد و گچ ريخته روي زمين و همان داربست ها!
گويي اين مسجد نه يك بناي متعلق به ميراث فرهنگي كشور،‌ كه يك بناي معمولي است كه نياز به مرمتي معمولي دارد.
از آنجا كه امور مساجد زير نظر سازمان اوقاف اداره مي شود، متاسفانه مسئولان اين سازمان بدون هماهنگي با كارشناسان سازمان ميراث فرهنگي اقدام به گچكاري ستون هاي شبستان خواجه نظام الملكي اين مسجد كرده اند و كار گچكاري ستون ها همچنان ادامه دارد.
از ديگر بخش هاي اين مسجد كه مورد دخل و تصرف غيراصولي سازمان اوقاف قرار گرفته، شبستان زمستاني مسجد، واقع در غرب ايوان و صفه استاد است كه با گچكاري ستون ها و تاق ها و سقف هاي گنبدي آن تمام تزيينات آجري و نحوه آجرچيني تاق زني و پوشش چشمه ها (فاصله ميان تاق ها) و ... در زير گچكاري مدفون شده اند.
مسجد جامع اصفهان معرف شيوه هاي مختلف معماري و هنرهاي تزييني ده قرن تاريخ آثار اسلامي ايران است. در مجموعه ساختمان هاي اين مسجد نمونه مكتب خاص معماري ايران از عصر سلجوقي تا عصر حاضر مشاهده مي شود.
هسته نخستين فضاي ايوان جنوبي متعلق به قرن اوليه پس از اسلام است و تا دوره سلجوقي بخش هاي ديگر ساختماني به آن افزوده شده كه شكوه معماري اين دوره را نمايان مي سازد. سپس در دوره هاي بعد، دوره صفويه، دوره مغول تا دوره قاجاريه قسمت هاي ديگري به آن الحاق مي شود يا مورد مرمت و بازسازي قرار مي گيرد. از اين رو، اين مسجد ويژگي هاي دوره هاي هنر معماري ايراني را در خود يكجا جمع كرده است. اين مسجد چهار ايواني است و در اطراف ايوان ها، شبستان هاي گوناگون با ستون ها و تاق هاي آجري و با تزيينات متنوع ساخته شده اند كه هر بخش ويژگي هاي هنر آجركاري ايراني را به نمايش مي گذارد.
بي ترديد مرمت و حفاظت از چنين بنايي بايد با دقت و حساسيت و بكارگيري اصول مرمت و بازسازي بناهاي تاريخي زير نظر كارشناسان خبره سازمان ميراث فرهنگي انجام گيرد و هر گونه دخل و تصرف و مرمت و بازسازي غيرعلمي و غيراصولي صدمات فراواني به بنا واردمي كند و از ارزش هاي تاريخي بنا مي كاهد و موجب تحريف هنري آن مي شود.
بديهي است در كار مرمت گاه لزوم گچكاري احساس مي شود اما در اين صورت هم كارشناسان مرمت قسمتي از بناهاي اصلي را دست نخورده حفظ مي كنند تا ساختمان اصلي بنا ديده شود. مشابه اين كار را در همين مسجد در شبستان تاج الملك واقع در شمال مسجد مي بينيم كه گنبد آن به گنبد خاكي نيز شهرت دارد. ستون هاي اين شبستان در دهه پنجاه هجري خورشيدي به طريق گچكاري مرمت شده ولي قسمت هايي از ستون ها را گچ نشده باقي گذاشته بودند تا تزيينات آجري ساختمان ديده شود.
اما در حال حاضر، با پايان يافتن كار گچكاري شبستان غربي ايوان جنوبي ديگر اثري از تزيينات بي نظير آجري اين بناي قديمي باقي نخواهد ماند. همچنان كه زيبايي هاي هنري شبستان زمستاني آن نيز زير گچ مدفون شده است

منبع: سایت خبرگزاری میراث فرهنگی