آحلات که بعقیده تاریخ نویسان شاهد رنسانس سلجوقیان شده است، نام خود را بیشتر با گورهای یادواره ای سلجوقی به گوش جهانیان می رساند. این شهرستان هنرمعماری را نیز که ترکها درطول صدها سال بدان شکل داده اند، درسینه خود جای داده است. تاریخ آحلات به قرن ۱٥ ام قبل ازمیلاد رسیده و آشوریان، اورارتوها، مدها، پرسها، مقدونیها، سلوکیان، پارت ها و آلاتوسها یکی پس ازدیگری درخاکهای آن حکمرانی کرده اند. این شهرستان که نام قدیمی آن Hilat می باشد، درموازات تسخیر از سوی بیزانسها، عباسیان و خان نشینی های مختلف، درمعرض شورش و استیلاهای متعددی قرارگرفته و مابین سالهای ۱۰۹۳ و ۱۲۳۰ ازطرف سلجوقیان اداره گشته است. شهرستان مذکوربعد ازجنگ چالدران به خاکهای عثمانی ملحق شده، سیستم های اداری متعددی را پذیرا گشته و ازمردمان بیشماری میزبانی کرده است.

این شهرستان درهرکدام از رژیم های اداری جوانترشده، آثارجدیدی بدست آورده و با عرض اندام درمقابل زمان تا به امروز رسیده است.

درست درکنارگورستان... برای یک موزه مکان جالبی ست... لحدها برروی چمنها و گیاهان پراکنده شده و بی خیال ازدنیا ، ازحال خود ممنون دیده می شوند... بله، اینجا موزه Ahlat است که زیبائیش چشمان آدمی را خیره می کند. البته این حس زیبایی بهنگام رسیدن به درب موزه برای مدتی ازبین می رود. ساختمان متواضع موزه با مصالح طبیعی ساخته شده، ولی ظریف طراحی گردیده و محیط نزدیک را محترم می شمارد. ارتباط آن با خارج بدلیل موزه بودنش ضعیف می باشد، فقط ، بازهم یک بنای یک طبقه و دوست داشتنی بوده و آدمی را به آسانی به خود جذب می کند.

موزه آحلات ازسال ۱۹۷۰ بدین طرف برای بازدید عموم بازبوده و ازنظراین خاکها که زادگاه تمدن می باشد، حائزاهمیت فراوانی ست.

اکثرآثاربنمایش گذاشته شده دراین موزه درحفریات باستانشناسی بعمل آمده درمنطقه، دراواسط دهه ۱۹٦۰ بدست آمده است. این تاریخ برای این خاکها ، تاریخی بس دیرمی باشد.

بمحض ورود به موزه آحلات زیبایی که آدمی را تحت تاثیرقرارمی دهد، مجددا ظاهرمی گردد. تنوع آثاراین موزۀ خلوت و دوست داشتنی ، حیرت انگیزمی باشد. دراین موزه بهمراه آثاردوره نزدیک که به سلجوقیان و عثمانیان تعلق دارند، آثاردوره روم قدیم و دوران عتیق و حتی آثارسالهای هزاره دوم قبل ازمیلاد بنمایش گذاشته شده است.

حمام çifte یکی ازمهمترین آثارمعماری منطقه و آثاربدست آمده درحفریات باستانشناسی درحوالی تربه و مسجد جامع، مهمترین بخش این موزه را تشکیل داده اند.

آثارسرامیک دورۀ سلجوقیان نیزظرافت تمدن سلجوقی را که عنصر برخورد فرهنگ آناطولی با فرهنگ آسیا می باشد، درمغزانسان تداعی می کند.

دراین آثارکه ورای تزئین، یک آرایش ساده و جهان درونی را منعکس ساخته و به دنیایی مملو ازسمبولها و یک شاخه هنری تعلق دارند، می توان به سرنخهایی ازروح زندگی دست یافت. لهدهای موجود درگورستان قدیمی نیزکه قبل ازبازشدن موزه به شکل موزه فضای آزاد تنظیم شده اند، دربین آثارتاثیرگذارو متفاوت ازیکدیگرسلجوقیان قراردارند.

سرامیک های مختلف، پیپ و قندیلهای متعلق به دوره های روم و بیزانس دربخش جداگانه ایی بنمایش گذاشته شده اند. دراین دوره ها، شکل گیری مجددِ زندگی روزمره و کارهای هنری با تاثیرپذیری ازغرب، به منطقه و موزه اهمیت ویژه ایی داده است. تاثیرات هنرغرب بدون شک درمنطقۀ آناطولی شرقی و جنوب شرقی ، مرزهای معینی داشته و این مرزها برای ظاهرگشتن آثارشرق و غرب ، زمینۀ مناسبی آماده کرده است.

درموزۀ آحلات، کلکسیونهای متشکل ازدستبندهای مزین به اژدهای دوسر، کمربندها، سنجاقهای سینه و گیره های مو که به اورارتوها تعلق دارند، به صورت بخش جداگانه ایی تنظیم شده اند. نظاره کردن زندگی روزمرۀ اعصارقدیم ازنزدیک و اندیشیدن به اینکه تا چه اندازه به انسانهای هزاران سال قبل شباهت داریم، یکی ازلحظات با ارزش این موزه محسوب می گردد. آیا کافی بودن برخی ازاشیاء متعلق به زندگی روزمره که نشان بدهند ، انسان جزئی ازیک تاریخ طولانی بوده و درونش سرشارازحس نزدیکی دوستانه به نسلهای قبلی است، عجیب نمی باشد؟ ... احساسی که آن همه کتاب تاریخ نمی توانند به باربیاورند، اشیائی که به سان چند تکۀ بی ارزش مشاهده می شوند ، دریک لحظه خلق می کنند... و دراین نقطه اهمیت موزه ها ظاهرمی گردد.

سرامیکهای متعلق به هزارۀ دوم قبل ازمیلاد و عصرآهن قدیم که درحفریات باستانشناسی بعمل آمده درنکروپل و یا گورستان دوران عتیق Yuvadamı واقع در۱٥ کیلومتری شهرستان آحلات بدست آمده اند، دربین آثاربنمایش گذاشته شده درموزۀ آحلات جای گرفته اند. بهمراه این آثار، سرامیک و ظروف متعلق به اواخرعصربرنزمیانی و عصرآهن نیزجزئی ازاین کلکسیون می باشند.

درکنار۲٦۰۸ اثرعتیق، کلکسیون سکۀ ۱٦۸٥ عددی نیزجلب دقت می کند. سکه ها ازنظرتاریخی حائز اهمیت ویژه ایی می باشند. بطوریکه می توان ازنقوش روی سکه ها، دررابطه با سیستمهای دولتی، حوادث تاریخی، اسامی شهرهایی که ازبین رفته اند، مجسمه ایی که مفقود گردیده، بنایی که ویران شده است و گیاهی که درآندوران وجود داشته و امروزه پرورش نمی یابد، اطلاعاتی بدست آورد. اگرهم کارشناس سکه و مدالهای تاریخی نباشیم، بازتماشا کردن دوری جهان رنگین سکه ها ازرویای سردی که پول امروزی دردنیای خیالمان بدان جان می بخشد، جالب ترمی باشد. احساس تداوم زمان نیز که آنرا مرده پنداشته و با حبس کردن دربروشورها درمکانهای شیشه ایی درمعرض دید می گذاریم، به همان اندازه زیباست.

آثاراتنوگرافیک این موزه نیزکه به منطقه تعلق دارند ، ارزش دیدن داشته و درمورد زندگی روزمره سرنخهای مهمی می دهند.

دربهایی که موزه آحلات برروی بازدیدکنندگان بازکرده است، از راههای گذشته که هنوززنده می باشند، عبورکرده و زیبایی با احتشامی عرضه می کنند.

منبع: ت.ر.ت فارسی