هر کس حتی اگر تا حدودی از این چهارچوب خارج می شد به اتهاماتی نظیر ناسیونالیسم، پان ترکیسم ، پان اسلامیسم و دشمن مردم ، مفتخرمی شد و گاهی او را بدون باز جویی ، محاکمه، بازداشت و تبعید می کردند و یا به مجازات می رساندند . در این مورد می توان به  این حقیقت اشاره کرد  که تقریباً همه ى نویسندگان ، مترجمان ، ویراستاران و ناشران کتاب های ترکمن که پیش از دههى20 تا 40 قرن بیستم با استفاده از حروف عربی و لاتین به چاپ رسیده بود، تحت پیگرد قرار گرفته اند . ما ضمن تهیه ى راهنمای آن کتاب ها، خود، شاهد درست بودن این ادعا بودیم(1). بعضی اوقات عدم آگاهی از حقایق ، سنن و وظیفه ى اطلاع رسانی منظم ، افراد را  دچار گمراهی و اظهارات نادرست می کرد. به مرور زمان سنت رد حقایق موجود گذشته در عرصه ى فرهنگ به اعتقاد تبدیل شد و بسیاری از نویسندگان ، نادانسته و با اعتقاد به حق به جانب بودن خود به نوشتن درباره ى زندگی ظلمانی و سوت وکور ترکمن ها در گذشته پرداختند .  اگر این نیهیلیسم که هیچ وجه مشترکی با حقایق ندارد در برخی پژوهش ها ، و مقالات ادامه نداشت ،امروز شاید نیازی به پرداختن به این موضوع احساس نمي شد . مطالعه ى تاریخ نشر آثار برخی از نویسندگان و شاعران کلاسیک ترکمن که پیش از سال 1917 با خط عربی به چاپ رسیده است تا حدود زیادی به ریشه کن ساختن این دیدگاه غیر علمی کمک می کند .

            ما در یکی از کارهای خود به موضوع حمایت فرمان روایان ، رهبران ، اغنیا و نجیب زادگان ترکمن و اغوز از توسعه ى معارف و فرهنگ ملت خود به تفصيل پرداخته ایم(2).  آنها نوشتن کتب بسيار ضروری را قاعدتاً به اهل علم دوره ى خود  می سپردند . کتاب « رونق الاسلام » وفایی شاعر کلاسیک قرن پانزدهم ، که دراین مقاله  قصد بررسی تاریخ نشر آن را داریم ، یکی از این آثار است .

            بر خلاف سایر نويسندگان و شاعران ترکمن ، عمر و آثار وفایی تاکنون موضوع تحقیقی مجزا نبوده است ، زیرا تنها اثر وی به نام « رونق الاسلام » در دوره ى رژیم شوروی ، ارتجاعی و کلریکال ( مذهب سالارانه) محسوب می شد و مورد مطالعه قرار نگرفت . ناشران معاصر این کتاب ياد آور می شوند که «در ادبیا ت شناسی ترکمن در زمینه ى مطالعه ى رونق الاسلام وفایی هنوز هیچ کار جدی انجام نگرفته است. فقط در برخی از آثار ، اشاراتی به این شاعر و اثراو می شود. اما برخی دیگر هم از وی به عنوان شاعری که اصول و قواعد دین اسلام را به صورت شعر بیان کرده است ، نام برده اند. 

تا به امروز امور مهم مربوط به زندگی و آثاراين شاعر، بدون پاسخ مانده است؛ از جمله این که نام واقعی او چه بود و چند سال عمر کرد و چه آثاری آفرید؟»(3) و می افزایند که  مطالعه ى همه جانبه ى این موضوعات  کار آیندگان  است .(4) این وضعیت ما را وا می دارد كه دست كم به صورت مختصر اين موضوعات را بر رسي كنيم.

بیت زیر از منظومه ، گویای آن است که نويسنده ي كتاب كه لقب وفايي را براىخود برگزيده يك شاعر است .

ای وفایی بلگاننکنی کزلمه

بلمازکنی بیلورم تیب سوزلمه

در بیت دیگر درباره ي نامي كه خود براي كتاب برگزيده آورده است:

رونق الاسلام مونگا بریلدی آت

اوگرانب یادینگدا توتغیل جمله یات

واما در بیت دیگری که در آخر منظومه آورده تاریخ پایان تالیف آن را 869 هجری قمری مطابق با 1464 میلا دی نوشته است :

بوکتاب ختمنده اول ایردی سنه

تسعه و ستون ثمانیه معه

غلط هاى املایی احتمالی ، از نویسنده ي مقاله است – مترجم)