بنیاد مختومقلی فراغی

لازم به توضیح است: نمد پارچه ای کلفت است که ازپشم یا کرک مالیده ساخته می شود و در تولید فرش و کلاه و لباس کاربرد دارد. نمدمالی از کهن ترین شیوه های فراهم سازی زیرانداز است. این زیرانداز نوعی بافته سنتی است که با پشم تولید می‌شود
همچنین نمد ساده ترين نوع کف پوش است و ساخت آن احتياج به دستگاه خاصی دارند در واقع از خاصيت طبيعی پشم که عبارت از در هم پيچيدن الياف آن در اثر رطوبت و فشار است استفاده می شود.


















• طرز تهیه نمد ترکمنی

طرز تهیه نمد به شرح زیر است: ابتدا پشم را می‌شویند و پشم شسته شده را روی حصیری از جنس نی، خشک می‏‌کنند. بعد از خشک شدن با چوبی باریک مانند حلاج‌ها، ضربه می‌زنند و با این کار، الیاف پشم کاملا از هم جدا می‌شود و پف می‏‌کند. بعد از مرحله‌ی حلاجی، پشم را به رنگ‏های دلخواه، رنگ آمیزی می‌کنند و پشم‌های رنگ شده را روی حصیری از نی بر اساس ذهنیات خود، شکل می‏‌دهند، این شکل‌ها گرفته شده از طبیعت اطراف و بیشتر به شکل قوچ و شاخ قوچ است.

حصیر را با نقش‌های شکل گرفته، لوله کرده و با طناب می‌بندند و حصیر لوله شده را در سطحی از زمین که با کاه پوشانیده اند قرار می‌دهند و به تدریج بر روی آن، آب گرم می‌ریزند و حصیر لوله شده را با طنابی که به دور آن پیچیده‌اند بر روی زمینی که با کاه پوشیده شده، می‌غلطانند. این عمل حدود ۳ ساعت ادامه می‌یابد.

بعد از ۳ ساعت، نمد را که اکنون الیاف بهم چسبیده است، از حصیر بیرون می‏‌آورند و در مرحله آخر، نمد مال‌ها، حدود ۶ ساعت نمد را بر روی همان حصیر می‌مالند در حالی که مرتب به آن آب نیمه گرم می‌پاشند. نمد مالی نیز مثل قالی بافی منحصرا کار زن هاست و مرد ترکمن در این گستره، جز کمک در حصیر غلطانی نقش دیگر ندارد.

نقش و نگار نمد با نقش و نگار در قالی فرق می‌‏کند. مشهورترین این نقش‌ها شامل دیه گؤز، چشم شتر، قُچ، قوچ، ثاری چیبین، عقرب زرد، تیرانا، ماهی غضروفی (خاویار) و قوشماقچه می‌شود. بدین جهت نمد نسبت به اندازه‌اش متنوع است چنان که «بیر امزیک، ایکی امزیک، اوچ امزیک، دورت، امزیک، بأش امزیک» اندازه‏های نمد ترکمنی است. کاربرد تصاویر در زمینه اصلی نمد در اشکال و رنگ‌های متنوع مانند، جنگ میان حیوانات، تصویر درختان و صحنه‌های با انسان برخی در شکل آبستراکت، نشانگر نماد‌های دوران کهن بوده که تا امروز نیز در نزد ترکمن‌ها و دیگر اقوام ترک زبان مانده‌‏است. کاربرد تصاویر هندسی، دومین نوع ویژگی و زینت نقوش نمد است.

چنین طرح‌های هندسی در فرش ترکمن نیز دیده می‌شود. همانگونه که گفته شد، نمد ترکمن‏های یموت و به طور کلی ترکمن‏ها مطابق تاریخ و سابقه ۲۵۰۰ ساله خود با نقش با شاخ قوچ به رنگ‏های سیاه وسرخ، با ابرهایی به رنگ‏های سفید و سرخ که نشان از سمبول آسمان و زمین بوده با نقوش نمد‏های قیرقیزها و دیگر اقوام ترک مشترک می‌باشد.