یادی از دکتر خسرو شاکری ( زند )
او تحصیلات متوسطهاش را در دبیرستان البرز به پایان رساند و سپس به آمریکا رفت. لیسانس اقتصاد خود را از دانشگاه دولتی کالیفرنیا گرفت. پس از آن یک سال در مدرسه اقتصاد لندن به تحقیق مشغول بود. وی سپس به دانشگاه ایندیانا رفت و در رشته اقتصاد فوق لیسانس گرفت. او همچنین موفق به اخذ دکترای تاریخ از دانشگاه سوربن شد. موضوع رسالهاش نیز تشکیل، تکوین و سرنوشت حزب کمونیست ایران بود و آن را تحت نظارت مارک فرو (مورخ مشهور فرانسوی) نوشت.
شاکری از نخستین فعالان جنبش دانشجویی در خارج از ایران بود، جنبشی که بعدها در «کنفدراسیون جهانی محصلین و دانشجویان ایرانی ـ اتحادیه ملی» ادامه یافت که او نیز از جمله سازمان دهندگان آن بود. در دهه 1340 انتشارات مزدک را در فلورانس ایتالیا بنیان گذاشت که چاپ اثر ارزشمند بیست و یک جلدی اسناد تاریخی جنبش کارگری، سوسیال دموکراسی و کمونیستی ایران از جمله انتشارات آن است. پس از انقلاب اسلامی به ایران بازگشت و با همکاری احمد شاملو «کتاب جمعه» را منتشر کرد و در دهه شصت پس از خروج از ایران در پاریس انتشارات پادزهر را تأسیس کرد و به دنبال برپایی پژوهشکده کارگری سلطانزاده بود که تحقق نیافت. همچنین او سالها در «مدرسه مطالعات عالیِ علوم اجتماعی» (École des hautes études en sciences sociales) فرانسه تدریس میکرد. شاکری در 9 تیرماه 1394 بر اثر سکته مغزی در پاریس درگذشت.
از جمله آثار او میتوان به این کتابها اشاره کرد: تقی ارانی در آئینه تاریخ، میلاد زخم جنبش جنگل و جمهوری شوروی سوسیالیستی ایران (ترجمه شهریار خواحیان)، پیشینههای اقتصادی ـ اجتماعی جنبش مشروطیت و انکشاف سوسیال دموکراسی در آن عهد که توسط نشر اختران، کتاب نقش ارامنه در سوسیال دموکراسی ایران 1911ـ1905 توسط نشر شیرازه، شالوده شکنی یک افسانه حزب توده از پس پرده اسناد ناشناخته به وسیله نشر نی و کارنامه مصدق نشر مزدک، ریشه های سوسیال دموکراسی در ایران (ترجمه مهدی حقیقتخواه) توسط نشر ققنوس در ایران منتشر گشته است. همچنین کتابهای دیگری که به فارسی ترجمه نشدهاند. مانند The left in Iran 1941-1957، The condition of the working class in Iran -(a documentry history) و ...
او در جوانی جزء هواداران دکتر مصدق بود که به گفته خودش میهن دوستی، شکیبایی و ارزش های دمکراتیک را از وی یاد گرفت و تا پایان عمرش به آن وفادار ماند. در دوران دانشجویی در خارج از ایران، به گرایش چپ نو پیوست که با کمونیسم روسی و مارکسیستی متفاوت بود. شاکری همه فعالیت علمی و پژوهشی اش را وقف مطالعه و تحقیق بر روی فراز و فرود اندیشه چپ در ایران قرار داده بود. با بررسی آثار او میتوان خط فکری اش را متوجه شد. برای او خدمت به بیگانگان در تاریخ امری مذموم و ناپسند بود فرقی نمیکرد آن فرد عبدالصمد کامبخش بود یا قوام السلطنه. هرکس را در آن وادی یافته، مورد انتقاد قرار داده است. برای او آزادی، استقلال و دفاع از تمامیت ارضی ایران بر هر اصلی رجحان داشت. به همین دلیل از تقی ارانی در کتاب تقی ارانی در آئینه تاریخ ستایش کرده است زیرا از نظر وی، ارانی اگر زنده میماند، میتوانست نماینده چپ مستقل شود. او اگرچه به طرفداری از نظرات و عقاید سوسیالیستی میپرداخت ولی بیپرده و صریح گذشته تاریخی چپ در ایران را مورد کنکاش و انتقاد قرار داده است. خواننده آثار وی درمییابد که شاکری در جستجوی منابع برای نوشتههایش دست به پیگیری خستگیناپذیری میزده است. او نه تنها در پژوهشهایش اسناد بسیاری از جنبش چپ در ایران را در اختیار پژوهشگران قرار داد بلکه سعی در روشن کردن گوشههای از تاریخ چپ در ایران که به فراموشی سپرده شده بود، داشت.
http://historyelmi.mihanblog.com/post/category/19