« 13 نجی میلادی » آصئردا مغول لارینگ چوزئشیندان سونگرا ترکمنلرینگ اولی بؤله گی آذربایجان ،ترکیه و عراقا گؤچوش ادیپدیرلر, ایزده غالان تورکمنلر بولسا، « سایین خان» تورکمنلری آدئنینگ آستیندا مانقشلاق یاریم آدا سی و بالقان داغ لارنینگ تؤوه ره گ لرینده بیر بیرله شیگی غوروپدیرلار.
اول واقتلاردا چنگیز خانینگ آغتیغی باتو خان  طاراپیندان غورلان آلتین اوردا دولتینگ خان لاری سایین خان عنوانینی گؤته ریپدیرلر و تورکمنلرینگ اول یرده یاشان یرلری آلتین اوردا دولت نینگ. تؤوه رکلرینه دگیشلی بولانی اوچین بو یردأکی تورکمنلره سایین خان تورکمنلری هم دییلیپدیر.
13نجی آصیردا سالیر بویوندان  أرسأری بابا { باتیر أرساری، أرساری بای } آدلی تورکمن سرداری مغول چوزوشلاریندان سونگرا اورتا آسیاداقی داغانیق یاشایان تورکمنلری سایین خان تورکمن بیرله شیگی آستیندا اونینگ تؤوه ره گینه توپلاپدیر و تورکمنلر « ایچ اوغوز» و « داش اوغوز» بولوپ اؤزلرینی غوراپدیرلار.
بو حاقدا خیوه خانی ابوالغازی بهادر خانینگ شجره تراکمه آدلی اثرینده یازیلیپدیر.
17نجی میلادی آصیردا مانقشلاق یاریم آدا سینداقی و اوستی یورت تؤوه رکلرینده اوتوران تورکمنلر گوندوغارا حرکت ادیپدیرلر. سبأبی جیحون دریاسی نینگ خزر  دنگیزینه آیریلان غولینینگ کسیلمه گی و سوسیزلیق باشلاناندیغی سبأبلی دیر.
أرساری طایپالاری یاشایش شرط لری غووی بولان یرده آمودریانینگ « جیحون» اورتا آقیملارینا طاراپ گؤچوش ادیپدیرلر و بو یرلری مکان توتونیپدیرلر.
19نجی میلادی آصیرا چنلی بو یرده غاراشسیز بولوپ یاشاپدیرلار. 19نجی آصیردا بخارا امیرلیگینه برگی برمک و اسگر حوکمونده آدام برمک بیلن قینچیلیقدا یاشایارلار.
شول واقت لارأرساری لرینگ  بیر بؤلومی روس حأکمیتی آستینا گیریپدیر، غالان بیر بؤله گی ده، انگلیس _ روس. سرحد چه کیشمه لرینده اوغانستاندا غالیپدیرلار، 
بو گون کؤپلیک حؤکمونده، ترکمنستانینگ لباب ولایتیندا، ماری ولایت نینگ تورکمن قالا و بایرام آلی اطراپلاریندا، اوغانستانینگ شبرغان، آندخوی« آبتیهوی»، مزارشریف، آقجا، میمنه، داش غورغان، بلخ، جوزجان،قندوز، هرات یرلرینده یاشایارلار،
ترکمنستانینگ آخال ولایتیندا «قاقا» شهری و ایرانینگ آشخانه شهرینده یاشایان « آل ایللی» لر هم. أرسار ی طایپاسی نینگ بیر غولی حاساپ ادیلیأر.

أرساری لارینگ بللی شخصیت لاری:

سید نظر سیدی،
غایبی،
سلطان نیاز بگ،
خالیپا غئزیل آیاق،
کمال خان اوغانی،
رحمت سییدوف،
مخمد نظر غاپوروف،