میراث مکتوب: پژوهش های تاریخی ترکی ـ ایرانی سده های میانی مجموعه مقالات عثمان غازی اوزگودنلی، استاد دانشگاه مرمره است که پیشتر در سالهای 1999 تا 2005 به صورت مقاله در نشریات، کتابها و دائره المعارف ها به زبان ترکی منتشر شده بودند. در این مقالات عثمان غازی تاریخ ایران در دوره حکومت های ترکی (از سلجوقی تا تیموری) و روابط متقابل صفوی ـ عثمانی را مورد بررسی قرار داده است.


پژوهش های تاریخی ترکی ـ ایرانی سده های میانی
Osman G.Özgüdenli: Ortaçag Türk - İran - Tarihi Araştırmaları, Istanbul, .p825 ,6002
محسن جعفری مذهب می نویسد: پژوهش های تاریخی ترکی ـ ایرانی سده های میانی مجموعه مقالات عثمان غازی اوزگودنلی، استاد دانشگاه مرمره است که پیشتر در سالهای 1999 تا 2005 به صورت مقاله در نشریات، کتابها و دائره المعارف ها به زبان ترکی منتشر شده بودند. در این مقالات عثمان غازی تاریخ ایران در دوره حکومت های ترکی (از سلجوقی تا تیموری) و روابط متقابل صفوی ـ عثمانی را مورد بررسی قرار داده است.
پس از پیشگفتار، کتاب شامل یک مقدمه و چهار بخش است:
مقدمه با عنوان «ایران سده های میانه: زمان و مکان»، به «از استیلای عرب تا سلجوقیان»، «نخستین خاندان های ایرانی»، و «حاکمیت صحرانوردان بر ایران» پرداخته است.
بخش نخست با عنوان «ایران سلجوقی» شامل پنج فصل (مقاله) است: دولت مرکزی در نظام اولوش: شکل گیری تلقی دولت سلجوقی؛ برخی ملاحظات درباره مناسبات حاکمیت در میان سلجوقیان بر اساس سکه های نویافته؛ مسئله تاریخ مرگ چغری بیک بر اساس سکه های سلجوق؛ نکتهای مهم در مناسبت سلجوقیان و خلافت: مسئله قتل خلیفه مسترشد؛ حبسیه های دوره غزنوی و سلجوقی.
بخش دوم با عنوان «ایران مغولی» هفت فصل (مقاله) دارد: مغولان؛ نهاد خیریه و فرهنگی تبریز در سده 14م/8ق: شنب غازانی (غازانیه)؛ شهر نمونه ایلخانی: وظایف، مخارج و کارکردهای ربع رشیدی؛ یکی از منشآت ناشناخته عصر ایلخانی: رساله صاحبیه؛ چهار یرلیغ از ابوسعید ایلخان؛ کشفی در یکی از منابع تاریخی عصر ایلخانان: تاریخ وصاف به خط مؤلف؛ نخستین فرمان فارسی ایلخانان.
بخش سوم با عنوان «ایران صفوی ـ عثمانی (سده های 14 تا 17م/ 8 تا 11ق)» دارای چهار فصل (مقاله) است: ایران تحت تصرف عثمانی، یک: تاریخ آذربایجان و غرب ایران در سایه دفاتر تحریر عثمانی: تقسیمات اداری و جغرافیایی؛ کتاب های مقبره شیخ صفی الدین اردبیلی؛ برخی ملاحظات در نسخه های خطی فارسی در کتابخانه های استانبول؛ نسخه های خطی فارسی در کتابخانه های استانبول.
بخش چهارم با عنوان «جغرافیای تاریخی ایران (سده های 13 تا 20م/ 7 تا 14ق)» سه فصل (مقاله) را دربر می گیرد: کالبدشناسی یکی از شهرهای ایرانی سده های میانی: اصفهانی (650 تا 1500م)؛ شهری ویرانه از سده های میانی: مرو 3: ماوراءالنهر.
از مقالات مجموعه حاضر تنها چهار مقاله (دو مقاله در ایران و دو مقاله در ترکیه) به زبان فارسی منتشر شده است. نخست مقاله «نخستین فرمان فارسی ایلخانان» که عیناً از مقاله فارسی این نویسنده (منتشره در وقف، میراث جاویدان، ش 29، بهار 1379) به ترکی ترجمه شده است، و دوم «کشفی در یکی از منابع تاریخی عصر ایلخانان: تاریخ وصاف به خط مؤلف» که خلاصها ی از آن با عنوان «نسخه ای از تاریخ وصاف به خط مؤلف و مهر کتابخانه ربع رشیدی» در نامه بهارستان، ش 7 و 8، 1382ش، منتشر شده بود. مقاله «کالبد شناسی یکی از شهرهای ایرانی سده های میانی: اصفهانی (650 تا 1500م)» در نشریه پیام آشنا (چاپ رایزنی فرهنگی ایران در ترکیه) سال 2003م، و «برخی ملاحظات در نسخه های خطی فارسی در کتابخانه های استانبول» هم در همان نشریه در سال 2004م منتشر شد. مقاله «نسخه های خطی فارسی در کتابخانه های استانبول» هم در واقع ترجمه و تکمیل مقاله «555 نسخه فارسی تاریخ در کتابخانه های استانبول» نوشته استاد ایرج افشار (منتشره در نامه بهارستان، ش 1، 1379ش) است که تعداد نسخه ها را به 692 نسخه رسانده است. این مقاله چهار نام فلیکس تاور، ایرج افشار، عثمانی غازی اوزگودنلی، و عبدالقادر اردوغان را بر بالای خود دارد.
عثمان غازی پژوهشگری دقیق و نکته سنج است که فارسی را به خوبی می گوید و می فهمد و البته کمتر می نویسد. تسلط او بر منابع و پژوهش های فارسی و ترکی، و آخرین پژوهش های اروپایی، آشنایی او با باستان شناسی و سکه شناسی، دسترسی به منابع بسیار ارزشمند کتابخانه های ایران و ترکیه، آشنایی با خطوط قدیم اسلامی و خط سیاق، او را قادر ساخته است به بهترین وجه از مواد خام استفاده کرده، آثاری ارزشمند تولید کند. همه مقالات او ارزش ترجمه دارد و امیدوارم چنین شود. او در آغاز کتاب از یاریگران خود در تهیه این مقالات و پژوهش های ایرانشناسی دیگر در ده سال گذشته تشکر کرده است.