بنیاد مختومقلی فراغی

این کتاب در موسسه فرانسوی پژوهش‌ها در باب آسیای میانه منتشر گردیده است. از این مجموعه تاکنون چهار کتاب منتشر شده و از این شماره به بعد هر دو سال دو کتاب منتشر خواهد شد. نویسندگان این کتاب‌ها پژوهشگران فرانسوی و آسیای میانه‌ای هستند. این شماره اختصاص دارد به معرفی و بررسی منابع کمیاب و ناشناخته‌ای که به زبان‌های اصلی میراث مکتوب مسلمانان آسیای میانه: فارسی، جغتایی و عربی نگاشته شده است. بیشتر مقاله‌های این کتاب مقاله‌های تکمیل‌شده سمینار میراث مکتوب مسلمانان آسیای میانه است که IFEAC (موسسه فرانسوی پژوهش درباره آسیای میانه) در اکتبر 1997 آن را برگزار کرد و به همت پرفسور ریشارد (Francis Richard)، خانم دکتر ماریا شوپه (Maria Szuppe) و آقای عاشر بیک مومنوف (Muminov Ashirbek) و همکاری برخی مترجمان و مصححان به انجام رسیده است. قصد نویسندگانی که این مجموعه مقاله را فراهم آورده‌اند شناساندن تفاوت‌ها و ارزش تاریخی و هنری میراث مکتوب آسیای میانه مسلمان و نیز جلب توجه جامعه پژوهشگران و مسئولان نسبت به لزوم و فوریت طرحی برای حفاظت از آنهاست.

از نخستین ترجمه‌های آثار مکتوب فارسی به دست شرق‌شناسان فرانسوی و اروپایی تا انتشار انبوه اسناد در دوران تزاری و سوسیالیستی، میراث مکتوب آسیای میانه به تدریج به رویت دانشمندان و پژوهشگران جهان خواهد رسید. هر چند منبع مکتوب به طور کامل یا ناقص به زبان روسی ترجمه شده‌اند«احتمالاً تعداد قابل ملاحظه‌ای از منابع مکتوب و نسخه‌های خطی در طی سال‌های 1930م. (دهه30) تخریب یا ناپدید شده است. امروزه تعدادی از آنها که نزد افراد خاص بوده یا در مجموعه‌های بایگانی به صورت فهرست نشده نگهداری می‌شده‌اند یافت شده است».

کتاب حاضر از دو فصل در یازده مقاله تشکیل شده است:

بخش نخست: تفاوت مجموعه‌های خطی

  عاشربیک مؤمنوف (تاشکند):میراث مکتوب و مجموعه‌های شخصی کتاب‌های خطی[به خط] عربی در ازبکستان.

  لاریساو لاله دودخودواوا(دوشنبه): کتاب‌های خطی شرقی تاجیسکتان، مجموعه سمینوف.

  فرانسیس ریشارد (پاریس): نسخه‌های فارسی کتابخانه ملی فرانسه مرتبط با مسلمانان آسیای میانه.

  فرانسوا دروش (پاریس): یادداشتی بر جزوه‌های قدیمی قرآن از کتَه لنگر(ازبکستان)

ادبیان و آثارشان

  عاشربیک مؤمنوف و شواسشیل زیادف (تاشکند): افق فکری دانشمندان از قرن نهم هجری: یافته¬ای تازه‌از کتابخانه محمد پارسا.

  ماریا شوپه (پاریس): ادیبان، حامیان، کتابداران و تذکره‌ها، درباره نقش کتاب در آسیای میانه در سده‌های دهم و یازدهم.

   ایوپورتر (اکس آن پرووانس): کتابخانه عبدالعزیز خان (1055-1019ه./1645-1680م.) حمایت از نقاشی در بخارا.

بخش دوّم: مجموعه‌های ویژه: اسناد و آرشیوها

  شادمان وحیدوف و افتان دل ارکینوف (تاشکند): فهرست کتابخانه صدر ضیاء: تصویری از زندگی فکری در ماوراءالنهر(پایان سده 13ه./ 19م- ابتدای سده 14ه./ 20م)

  افتان دلِ ارکینوف؛ شادمان وانی دوف (تاشکند):

منبع ناشناخته‌ای برای پژوهش در ساخت کتاب‌های دربار محمد رحیم‌خان (خیوه، پایان سده 13ه./ 19م.)

  بختیار باباجانوف (تاشکند): بناهای کتیبه‌دار مجموعه فتح‌آباد بخارا.

بهادر آ. قزاقف (بخارا): تجلیل ساختاری اسناد وقف، به دست آمده از آسیای میانه در قرون 13 هجری/20 میلادی (و ارائه الگویی برای بانک داده‏ها)

همان‌طور که در سطور پیشین آمد این مجموعه، چهارمین کتاب و هفتمین دفتر از مجموعه دفترهای آسیای میانه است. دفترهای پیشین از ا ین قرارند:

دفتر 2-1: درباره هند- آسیای میانه؛ جاده‌های تجاری و اندیشه‌ها؛

دفتر 4-3: میراث تیموریان، ایران- آسیای میانه- هند، سده 18-15 میلادی؛

دفتر 6-5: بخارای شریف (Boukhara la Noble).

این دفاتر به ترتیب در سال‌های 1996، 97 و 98 به صورت چاپ همزمان در دو شهر تاشکند (ازبکستان) و اکس آن پرووانس (فرانسه) انتشار یافته‌اند.