بنیاد مختومقلی فراغی

Bu kiçijik muzeýiň täsin kolleksiýasy dünýewi durmuş bilen ýaşaýar: ol yzygiderli täzelenmek bilen, köp sanly myhmanlaryň uly gyzyklanmasyna eýe bolýar. Onuň köp eksponatlary hususy kolleksionerleriň, owadanlyga baha berýänleriň we onuň janköýerleriniň isleg bildirip alýan zatlary bolup durýar, täsin ýeri hem olaryň köpüsiniň zenen malgalalar bolup durýändygy täsindir. Döredijilik adamsynyň ussahanasynydan gitmek bilen, Goşaýewiň ajaýyp eserleri abraýly daşary ýurt galareýalarynyň ekspoziýalarynda görnükli orny eýeleýär.

Bilezikler, ýüzükler, gülýakalar, monjuklar we şelpeler.... Hat-da her bir aýratynlykda ýasalan eser haýran galdyrman, eýsem olaryň biri-biri bilen özara baglanyşygy haýran galdyrýar we ýatda galýar. Bu bolsa uly we bütewi halkyň aýrylmaz bölegi bolup durýar. Olaryň her biriniň gizlin syry bar ýaly bolup duýulýar. Olary bir ýere jemleseň ahyrynda ony döredeniň bize goýan nyşanlary – baky ýüzlenmäniň ähli syrlarynyň açarlaryny özünde jemleýär.

Ahalteke bedewleriniň keşbini döretmek Goşaýewiň döredijiliginde aýratyn oryn eýeleýär. Onuň bu keşbi tebigy güýç we kuwwatlylyk, owadanlyk we ajaýyplylyk, joşgunly we yhlasly ynsanyň ýiti zehini hökmünde ussatlarça beýan edýänigi haýran galdyrýar. Bu ýerde arassa we päk başlangyjyň manysy beýan edilýär.

Ussadyň “Watan” diýen eserini onuň ýüregine iň ýakyn işleriniň biri diýip hasap etse bolar. Bu eser zergär tarapyndan 2001-nji ýylda döredildi hem-de amaly-haşam sungadynyň ussalarynyň arasynda geçirilen dürli bäsleşiklerde baýrakly orunlara mynasyp boldy. Awtoryň däredijilik ugurlaryna mahsus bolan bu çeper kompozisiýa tomaşaça türkmen halkynyň durmuşy, estetiki we etiki dünýä garaýşynyň giden bir taryhy barada gürrüň berýär. Dürli şekileriň kümüşden esaslary düzülip, olaryň ýüzüne gyzyl çaýylyp, firuza we hakyk daşy bilen bezelendir. Ussat bu eserinde ertekä meňzeýän gündogar köşgüni, türkmen ak öýlerini şekillendiripdir, ol bu ýerde ynsanyň, bedewleriň, düýeleriň keşplerini sýužete ussatlyk bilen goşmagy başarypdyr. Suraty içgin synlanyňda awtoryň biziň ata-babalarymyzyň geçmişdäki bir gününi beýan edýär. Bu ýerde ahlaklylygyň we türkmen halkynyň ýer ýüzüne peşgeş beren, milli buýsanjy bolan behişdi ahalteke bedewleri has aýdyň berilýär.

Awtoryň bu tema boýunça döreden işleriniň üçüsiniň ýene-de biri oňa 2011-nji ýylda Türkmen bedewiniň baýramçylygy mynasibetli geçirilen umumymilli döredijilik bäsleşiginde ýeňiş getirdi. Kümüşsow-gyzyl çaýylyp döredilen bu özboluşly eser “Behişdi bedewler” diýlip atlandyrylyp, çapyp barýan bedewleriň keşbinde beýan edilýär, onuň merkezini bolsa buýsançly ahalteke bedewi bezeýär.

“Her bir zergär – ilkinji nobatda hudožnik, diňe şondan soňra - demir we daşlar boýunça ussat bolup biler – diýip, Sapar aga hasap edýär. Tebigy materiallary özüňe boýun egdirjek bolsaň oňa zehiniňi we yhlasyňy siňdirmeli, pikirleriňi onuň bilen paýlaşmaly, bu bolsa beýlekileriň kalplarynda öz beýanyny tapar”. Megerem, bu sözlerde ussadyň dünýägaraýşy jemlenýändir.

Türkmen halkynda zergärçilik sungaty ata-baba nesilden-nesle geçip gelýär. Bu bolsa meşhur maşgala zergärçilik dinastiýasynyň emele gelmegine şertleri döretdi. Bu günki gün zergärçilik bilen islendik adam meşgullansa-da, şunuň ýaly nesilden-nesle geçýän zergärçilik Sapar Goşaýewleriň maşgalasynda hem bolup geçdi. Onuň meşgullanýan işini onuň ogly Muhammet ýaşlykdan içgin synlap başlady. Ýaş ogalana kakasynyň eser döretmek üçin her bir inçe hereketleri göwnüne ýarady. Şol hereketleriň esasynda hem her hili demir böleklerinden ajaýyp jadylaýjy eserler döreýär. Ussatlygyň şunuň ýaly inçe syrlaryny ürç edip öwrenen Muhhammet eýýäm mekdep ýyllarynda çylşyrymly bolmadyk ilkinji eserleri döredip başlady. Muhammet mekdebi tamamlandan soňra Moskwanyň rendeleýiş ýokary okuw mekdebiniň talypy boldy. Ol bu günki günler bu ýokary okuw mekdebiniň monumental-dekoratiw we amaly-haşam sungaty fakultetiniň demiri çeperçilik taýdan gaýtadan işlemel bölüminde okuwyny üstünlikli dowam etdirýär.

Heniz sapar Goşaýewiň geljekde köp döredijilik meýilnamalary bar. Olaryň arasynda ýene-de onuň söýgüli temasy bolan ahlteke bedewlerini wasp etmäge bagyşlap, döretjek eserleri az bolmaz.