مطالعات مردم شناسی تاریخی کُردها شکسته بسته است
این تاریخ نگار با اشاره به مطالعات حوزه کردها گفت: تصورات اشتباهی در مطالعات جاری حوزه کردها وجود دارد. از دوره رضاشاه مهم ترین پژوهشی که در این حوزه انجام گرفت از سوی رشید یاسمی بود که استقبالی از آن نشد. گزارش های گاه به گاه کنسول گری های ایران در بادکوبه، آنکارا و استانبول از مطالب روزنامه ها نیز از دیگر مکتوباتی است که در این حوزه انجام شده است. پژوهشگری در حوزه کردستان و آذربایجان پس از برطرف شدن بحران ها دچار بی تفاوتی می شود. در سال های اخیر نیز این توجه بیشتر بر پایه احساس خطری که در منطقه وجود دارد به صورت شکسته بسته انجام شده است و تناسبی با اهمیت بحث ندارد. 

این پژوهشگر تاریخ افزود: مطالعات در حوزه کردستان عراق و اقلیم کردستان با توجه به شکل گیری ادبیات آن فوق العاده بااهمیت، هویت ساز و  گسترده در حال شکل گیری است اما نادیده گرفته شده اند. لزوم شناسایی رشته تحول هایی که بر تحولات ایران تاثیر دارد چه در قفقاز، بخش ترک و ترکمن نشین، کردستان، خوزستان، بلوچستان و مانند آن اهمیت بسیاری برای ما دارد اما این مطالعات در بلاتکلیفی است و پس از دوره رضاشاه و رفع بحران آذربایجان، مطالعات این حوزه زیر سایه نگاه امنیتی قرار گرفت.
 
وی با تاکید بر لزوم تولید دانش در حوزه قوم های ایرانی توضیح داد: این حوزه ها در سطح دانشگاه نیازمند تولید دانش هستند و حتی برای تقویت نگاه امنیتی لازم است به آن ها توجه ویژه شود. بی توجهی به این حوزه و نادیده گرفتن تحولات آن باعث سرریز شدن مسایلی چون هویت سازی های جعلی و ایران ستیزی خواهد شد. در حوزه مطالعات مردم شناسی تاریخی با کمبود کتاب، پژوهش و دانش مواجهیم. آگاهی در این حوزه به تشخیص آسیب شناسی علل و فرضیه ها منجر می شود که از میان آن ها می توان راه حل هایی برای آن چه در جامعه روی می دهد، به دست آورد. 

نبود سیاستگذاری فرهنگی و علمی در مطالعات قوم شناسی

احسان هوشمند نیز با اشاره به پژوهش هایی که درباره مطالعات دانشگاهی با موضوع اقوام انجام داده است، بیان کرد: بخش عمده ای از پژوهش هایی که درباره قوم ها انجام گرفته، مربوط به کردهاست اما در این حوزه سیاستگذاری فرهنگی و علمی نامشخص است و از سوی دیگر تسلط نداشتن استادان و وجود خطاهای تاریخی در آن ها بسیار دیده می شود. نشریه های قومی کشور نیز گاه با نگاه و سیاست های غلط و نداشتن دانش کافی در این حوزه فعالیت می کنند. در ایران مراکز معتبر و دانش محور تخصصی در حوزه اقوام وجود ندارد. در جامعه ایران اگر بخشی از مشکلات عینی مردم به لحاظ توسعه یافتگی باشد، بخش دیگری از آن مربوط به تلقی های نادرست در جامعه به شمار می رود. 

این پژوهشگر مسایل قومی با برشمردن گروه های مذهبی مختلف جامعه کردها، افزود: خاستگاه و روند قوم سازی در ایران پیش از آن که برآمده از ویژگی های فرهنگی باشد، ناشی از خلق گروه ها و اندیشه های ایدئولوژیک و سیاسی است. در گذشته تاریخی هویت بیشتر مکان محور، جغرافیامحور و شهرمحور بود اما آن چه امروز به عنوان هویت قومی می شناسیم برآمده از مناسبات سیاسی است. از سوی دیگر دین نیز در تعیین هویت جامعه امروز ایران و به ویژه کردها نقش پررنگی دارد. 

هوشمند اظهار کرد: مطالعات پژوهشی در علوم جدیدی چون تاریخ نگاری، مردم شناسی و جامعه شناسی متناسب با شرایط سرزمینی ایران انجام نمی شود. مطالعات قومی در کشورهای غربی متناسب با جوامع و ناظر بر ساختارهای جدید و تاثیر مهاجران بر بافت شهری است اما در ایران مطالعات قوم شناسی برآمده از داده های علمی و جامعه شناختی در قالب های وارداتی تولید می شود. اندیشه چپ و جریان های سیاسی تاثیر انکارناپذیری در رواج خطاهای نظری داشته اند.

منبع: انجمن ایرانی تاریخ