بنیاد مختومقلی فراغی

      بندر سینوب در فاصله ی سال های 1259 /م  تا 1266/ م  در اختیار  کومننوس ها بود. معین الدین

سلیمان پروانه- که نام ونشان خود را بر یک دوره از تاریخ سلجوقیان  نهاده است- در سال 1266 / م

 نیروهای نظامی دانشمند ایلی، نیکسار و سامسون را گرد هم آورد و بندر سینوب را محاصره نمود.محاصره

 به درازا کشید، از هر دو سو انسان های فراوانی جان باختند،ولی معین الدین پروانه از محاصره دست نکشید.

 او در حالی که  باروی شهر را با منجنیق به شدّت در هم می کوبید،شهر را با هزار نفر دریا نورد برگزیده ،

 به محاصره گرفت.در زمانی که تهاجمات سلجوقیان شدت گرفته بود،کشته شدن والی رومی سینوب به دست 

 تاج الدین قلیچ ، کار تسلیم شهر را تسهیل و تسریع نمود.

   معین الدین سلیمان پروانه با اتکا بر پیروزی به دست آمده و بویژه با توجه به اعتباری که نزد ایلخانان

 داشت، از سلطان قلیچ ارسلان چهارم در خواست نمود بندر سینوب را به او واگذار نماید.سلطان که ابتداء به

 این امر رضایت نشان نمی داد،نتوانست در مقابل حملات معین الدین پروانه ایستادگی نماید، بنابراین  شهر را

 به او واگذاشت.معین الدین پروانه به علّت مسئولیتی که در دولت مرکزی داشت، اداره ی امورشهر را به

 فرزندش  معین الدین محمّد واگذار نمود. هنگامی که قارامانیان در سال 1276 / م به قونیه لشگر کشی می

 نمودند، رومیان با اغتنام از فرصت وبا کشتی هایی که اسلحه و نفرات حمل می نمودند، تلاش کردند  بندر

 سینوب را فراچنگ آورند،امّا  تای بوغا - فرمانده ی گارد ساحلی که در شهر باقی مانده بود- با کمک  چیبنی

 ها ،آن ها را وادار به عقب نشینی کرد. معین الدین محمد، پس از این که پدرش در سال 1277 / م توسّط آبا

 قاآن- فرمانروای ایلخانی - به قتل رسید، استقلال خویش را اعلام نمود و بدین صورت خان نشین آل پروانه- یا

 بنی پروانه و به ترکی پروانه اوغوللاری- تاسیس شد.

                                         فعالیت های دریایی  بنی پروانه

    پس از آن که  بالتو نویا ن ، نماینده ی اعزامی فرمانروای ایلخانی - غازان خان- به آناتولی، علیه او قیام

 نمود، دولت سلجوقیان ترکیه به چهار منطقه ی اداری تقسیم شد.هر یک از حکام به منطقه ی خاص خویش

 عزیمت نمودند. معین الدین محمد- که علاوه بر امیری حکم پروانگی را نیز داشت- به سمت قسطمونو حرکت

 کرد.در این زمان افراد و وابستگان سابق پدرش -  معین الدین سلیمان- به خدمت او در آمدند. بدین طریق محمد

 بی که قدرت زیادی به دست آورده بود، بر مردم مناطق تحت امرش مالیات های سنگین بست و شروع به ظلم

 و ستم نمود. بعد  با سپاهش  چاکری را غارت نمود. در آن منطقه همه چیز و حتّی حقوق قشون ترک را نیز

 غصب نمود. از آن جا به صوب قونیه حرکت کرد، آن شهر را هم یغما نمود. افرادی چون اصیل الدین مستوفی

 و مظفر الدین طغراچی را که شیوه ی عمل وی را نادرست دانسته و این مورد را به او یادآوری کردند،

 مجازات نمود و اموال ایشان را نیز مصادره کرد.

   او پس از این که افرادی را  در قونیه منصوب نمود، به طرف قسطمونو حرکت کرد. با این که ترکان در

 حینعبور او از یک گذرگاه، با او به جنگ پرداختند، شکست یافتند و غنایم زیادی به دست معین الدین محمد

 افتاد.او سپس دست بر روی تمام مالیات های سفر حصار( سیوری حصار) نهاد. در نهایت محمد بی در سال

 1297 / م ( 696 / ه) در قونیه در گذشت. به جای اوبرادر زاده اش مهذب الدین علی برتخت نشست.

مسعود بی دختر خودرا به مجیرالدین امیر شاه- که از طرف ایلخانان ماموریت  اداره ی امور برخی از

 ولایات آناتولی و جمع آوری مالیات  را به عهده داشت- تزویج کرد و با مغولان  روابط خوبی داشت. اوبا

 تصرّف بافرا ( Bafra ) و سامسون ، که در کناره های دریای سیاه آناتولی قرارداشت، قلمروی امیر نشینش

 را وسعت بخشید.امّا در دامی که  جنوایی ها برا یش ترتیب داده بودند، گرفتارآمد و اسیر گشت. مسعود بی که

 به کفه (  Kefe) از مستملکات جنوا منتقل  شده بود، در سال 1298 /م – 697 / ق  با پرداخت  900/000

 درهم فدیه،  آزادی خود را بازخرید.

   با درگذشت مسعود بی در سال 1300 / م- 700/ ق پسرش  غازی چلبی جانشین وی گردید. غازی چلبی

 فرمانروایی جسور و جوانمرد بود. غوّا ص و شناگر بسیار خوبی بود.او بهنگامی که نیروی دریائیش

 نیروی دریایی مسیحیان وارد جنگ می شد،چون شناگر فوق العاده ای بود ومی توانست به مدّ تی طولانی

 دزیر آب بماند، کشتی های دشمن را غرق می نمود.او پس از آغاز جنگ دریایی با دشمن وبا استفاده  از

 آشفتگی و هرج ومرج پدید آمده، با مته ای آهنی به درون آب می پریدوپس ازاین که به زیر کشتی  دشمن می

 رسید،  با مته، ته آن را سوراخ می نمود و باعث غرقش می گشت.او در سال1322 / م  حمله ی جنوایی ها

 به سینوب را ناکام گذاشت. وقتی که نیروی دریایی دشمن به بندر سینوب حمله کرد،غازی چلبی به درون آب

 پرید وتمامکشتی ها را به شیوه ی استثنایی خویش غرق نموده، سربازان دشمن را نیز به اسارت در آورد.

     غازی چلبی که برای نیروی دریایی اهمیت زیادی قائل بود،ابتداء با حاکم ترابوزان سازش نمود.بعدآ با

نیروی دریایی که ایجاد کرده بود، به کریمه و کفه لشگر کشید. نیروی دریایی جنوایی ها را در نزدیکی  کفه

 مغلوب ساخت. در سال 1319 / م به ترابوزان حمله نمود. اودر سال 1322 / م در حین شکار با اصابت به

 یک درخت جان سپرد.  اگر چه نوشته اند غازی چلبی بر سرزمینی وسیع حکم می رانده واینکه حتّی بر اساس

 فرمانی که فرمانروای ایلخانی به نام او صادر نموده ، حاکم نیمی از آناتولی شده بود، اما به نظر می رسد که 

 قلمروی او فقط شامل سینوب و اطراف آن بوده است.

  غازی چلبی می اندیشیدکه اگر به جنگ های زمینی بپردازد، دشمنی دولت ایلخانی را برخواهد انگیخت، لذا به

 رومی ها وجنوایی ها در سواحل شرقی وشمالی دریای سیاه حمله می کرد. او در طی 22 سال فرمانروائیش 

جلوی حملات رومی ها وجنوایی ها را گرفت و موفق شد ایشان را شکست دهد. ابن بطوطه- سیّاح مشهور

 مسلمان- از اوبه عنوان جنگجویی بزرگ و جسور یاد کرده است.

   غازی چلبی پسر نداشت، بنابراین هر چند دخترش به جانشینی وی رسید، جانداراوغلی سلیمان پاشا ،حاکم

 قسطمونو،اندیشید که با توجّه به آشفتگی های موجود در  سینوب، احتمال اشغال شهر توسّط فرمانروای

 ترابوزان وجود دارد ،بنا براین سینوب را، به قلمروی خویش منضم ساخت.بد ین صورت امیر نشین بنی

 پروانه منقرض  گردید.

توضیح  ضروری مترجم: این مقاله در حقیقت بخشی از کتاب ارزشمند زیر می باشد.

  AT  ÜSTÜNDE  SELÇUKLULAR    Türkiye Selçukluları، nda Ordu ve Savaş

              تالیف Muharrem  Kesik

              ناشر Timaş Yayınları.1.Baskı Ekim 2011  İstanbul             

              ان شاء الله  معرفی این کتاب هم تقدیم خواهد شد. با احترام: حاج محمد قجقی