جشنواره‌ي سیندهارا، جشن نوعروسان هندي نوشته‌ي زهرا شعربافچی‌زاده
در
این روز همگان به نشان عشق و دوستی برای عزیزان خود هدیه‌ای تدارک
می‌بینند. زنان سخت‌کوش خانه، شاد و خندان در زیر باران پرطراوت این روز به
رقص و پایکوبی می‌پردازند. سیندهارا برای آنها روز بسیار عزیزی است، چرا
که آنها می‌توانند بدون نگرانی از تابش تندآفتاب از خانه‌هایشان خارج شده
در پهنه‌ي زیبای طبیعت اطراف به گشت و گذار بپردازند. سیندهارا، در واقع،
نام روزی است که برای عروس‌های خانواده جشنی برپا می‌شود. همچنین روز بعد
از آن، جشنواره تیج از راه می‌رسد که روز جشن دختران خانه است.
در
این دو روز سیندهارا و تیج، زنان جوان خانه دست و پای خود را با حنا رنگ
می‌کنند، لباس‌های زری‌دوزی می‌پوشند و هر دو دست خود را نیز با النگوهای
رنگارنگ زینت می‌بخشند. سپس بر شاخه‌های محکم درختان تنومند -عموما درخت
انبه- تاب می‌بندند و یک به یک در نهایت شادی و هیجان تاب می‌خورند و فریاد
شوق سرمی‌دهند. رقص و آواز در زیر قطرات باران و ترنم لطیف آن نیز از جمله
تفریحاتی است که بر ساعات خوش زنان جوان می‌افزاید. در واقع، سنت‌های
منطقه‌ای آنها ترویج‌دهنده‌ي چنین تفریحاتی برای زنان است، هم‌چنين به
عروس‌های جوان -در حالی‌که در لباس بلند و زیورآلات ویژه‌ي مراسم ازدواج به
سختی گام برمی‌دارند- تکه‌ای طناب و تخته داده می‌شود تا در همان زمان به
تاب‌بازی بپردازند.
سیندهارا یکی از اصلی‌ترین جشنواره‌های شمال
هندوستان به شمار می‌آید و همان‌طور که پیش از این گفته شد، این مراسم برای
نوعروسان خانواده جشن گرفته می‌شود و بنابراین، مادر خانواده در این روز
مشغله‌ي بسیاری خواهد داشت تا برای نوعروس خود مجلس شایسته‌ای برپا کند.
سبدهای میوه، جعبه‌های شیرینی، لوازم آرایش، عطریات، اسباب‌بازی بچه و
مواردی از این قبیل -بسته به توانایی مالی هر خانواده- از جمله اقلامی است
که به منزل تازه‌عروس فرستاده می‌شود. شیرینی خاص این روز در زبان محلی
انتارسی -کی- گولی نام دارد که در دهلی و شهرهای شمالی دیگر به وفور یافت
می‌شود. همچنین مقداری حلوا نیز برای تغییر ذائقه در کنار آن قرار
می‌گیرد.
یک روز پیش از سیندهارا، عروس خانواده به منزل پدری یا هر
یک از اقوام دیگر خود می‌رود و هدایای ارسالی از سوی مادرشوهر را نیز در
همان خانه دریافت می‌کند، چراکه مطابق رسم معمول، این هدایا باید به
خانواده‌ي عروس نشان داده شوند. سپس در بعد از ظهر آن روز که مراسم پوجا
برگزار می‌شود، عروس خانواده منزل پدری خود را ترک می‌کند تا با اقوام شوهر
خود در مراسم پوجا شرکت داشته باشد. اکنون نوبت به مادر عروس می‌رسد تا با
اهدای بی‌آ -شامل قند، میوه، شیرینی، پوری و انتارسی -کی- گولی- دختر خود
را برای شرکت در مراسم پوجا آماده کند.
مراسم پوجا باید در منزل
خانواده‌ي شوهر انجام شود، اما چنانچه خانه‌ي مربوطه برای این مراسم مناسب
نباشد، می‌توان آن را در همان خانه‌ای برگزار کرد که عروس خانواده از روز
پیش در آنجا اقامت گزیده است. ساعت چهار یا پنج بعد از ظهر، زمان آماده شدن
برای مراسم پوجا است. گاهی اوقات کسی از بزرگترهای خانه، یا حتی خانم خانه
در صورت صلاحدید، بخشی از اتاق پوجا را با آرایشی ویژه تزئین می‌کند تا
برای حضور اعضای شرکت‌کننده، مکان خاصی ترتیب داده شده باشد. در غیر این
صورت، بالکن یا حیاط منزل بهترین مکان خواهد بود، چرا که در این فصل هوا
کاملا معتدل است. اتاق یا محل مورد نظر برای پوجا با کاریا ماتّی که از دو
یا سه ساعت پیش در آب گذاشته شده و شکل نیمه مایعی به خود گرفته است، تزئین
می‌شود.
همچنین مانند تمام مراسم پوجا، یک چاوْک را بر روی زمین
آذین‌بندی می‌کنند. در بالاترین قسمت چاوْک، سیپ چاوْک را با آیپون
می‌آرایند. چاوْک با تمام متعلقات خود باید در یک طرف اتاق و روبه‌روی
دیوار قرار داده شود، جایی که پاتتا با همان تزئینات مشابه قرار دارد که
گائور ماتا بر روی آن نشانیده می‌شود. در این زمان، همه‌ي اشخاص در مکان
پوجا گردهم جمع می‌شوند؛ روی چاوْک فرش پهن می‌کنند و فضایی را برای اقلام
دیگر پوجا خالی نگاه می‌دارند. بی‌آ برای هرکس به‌تنهایی در یک تِهالی
نگهداری می‌شود که شامل اندکی آب و هفت تکه پوآ در آن است. تِهالی را
نباید بسیار بزرگ گرفت تا با اقلام دیگری که در کنار آن قرار می‌گیرد
تناسب خوبی داشته باشد.
بدین ترتیب، زن‌ها رو به سمت خدایان
می‌نشینند و بزرگترین عضو حاضر در جمع -که به طور کلی از اعضای خانواده
است- داستانی حکایت می‌کند و پس از آن، به رسم همیشگی پوجا، به قرائت
مانتراها می‌پردازد. این عمل برای هر زنی که پوجا را انجام می‌دهد به
تنهایی صورت می‌گیرد و اصطلاحا ماناسنا نامیده می‌شود که به معنای بخشیدن و
هرگز باز پس نگرفتن است. پیش از شروع پوجا، رولی تیکا بر پیشانی گائور
ماتا کشیده می‌شود و پیرو آن، همه‌ي زن‌ها به پیشانی و فرق سرخود مانگ
می‌مالند. سپس هر زنی در یک نوبت انگشت سوم دست راست خود را در آب فرو برده
و با کمک انگشت شست در سه نوبت به الهه ماتا می‌پاشد و بدین ترتیب مراسم
اصلی پوجا آغاز می‌شود. این عمل همچنین در دو نوبت دیگر با آیپون و رولی
انجام می‌گیرد و در نهایت برنج را روی سر الهه می‌ریزند. این عمل به
منزله‌ي غسل دادن الهه است که پس از آن آذین‌بندی با آیپون، مالیدن تیکا با
استفاده‌ي رولی و در نهایت پرستش الهه با برنج اجرا می‌شود. پس از آن،
هرکس مشتی برنج در دست گرفته پای حکایتی که توسط بزرگترین عضو حاضر در جمع
نقل می‌شود، می‌نشیند. با پایان گرفتن حکایت، هریک از زن‌ها -به تنهایی-
به‌انجام «بی‌آ ماناسنا» می‌پردازند، بدین صورت که در ابتدا مقداری برنج در
فنجانی ریخته در دست چپ می‌گیرند، سپس اندکی آب به آن افزوده و با دست
راست لبه‌ي پالو را محکم نگاه می‌دارند. در این حالت زن دیگری به خواندن
اشعار مربوطه مشغول می‌شود. سپس با هر دو دست، دور تا دور کاروا را لمس
می‌کنند و آب داخل فنجان را در کنار کاروا می‌ریزند. خواندن اشعار توسط زن
مسن‌تر صورت می‌گیرد. تمام این اعمال برای دومین بار -اما بدون شعرخوانی-
صورت می‌گیرد و بدین ترتیب «بی‌آ ماناسنا» خاتمه می‌یابد. بی‌آ ماناسنا در
واقع مهم‌ترین بخش پوجا در این جشنواره است. در پایان مراسم پوجا هر زنی
باید به پابوس زنان بزرگتر رفته و دعای خیر آنها را طلب کند. سپس بی‌آ در
نهایت احترام به بزرگترین عضو مونث خانواده تقدیم می‌شود. بی‌آ به طور کلی
شامل اقلام زیراست:
۱) چهار تکه کاچوری
۲) دو تکه کند -کی- پوری
۳) چهار قطعه انتارسی -کی- گولی
۴ چهار نوع میوه
۵) مقداری پول (از ۵ تا ۲۰ روپیه)
زن سالخورده‌ي جمع، در این لحظه چنین می‌خواند:
«اَدی،
اَدی، سوکال پاکش، وار (نام روز مورد نظر)، تیت سیندهاری (سپس نام شخصی که
مراسم را انجام می‌دهد و بعد از او نام شوهرش ذکر می‌شود) باهومانسی هه
کاچوری، کَند - پوری، پِهال، میتهای، ناگدی، بارتان، آپنی سوهاگ کی لی،
رانی کا سا راج دِنا، گائورکا سا سوهاگ دِنا، سری کریشنا نیمانت.»
«مراسم
سیندهارا در سوکول پاکشی وار است (نیمه‌ای از ماه که قمر در آسمان پدیدار
می‌شود). من این بی‌آ را که شامل کاچوری، پوری شیرین، شیرینی و پول است را
برای تندرستی شوهر خود هدیه می‌کنم. من می‌خواهم که هم‌چون الهه گائور
زندگی کنم و شوهرم نیز زندگانی مشابهي با کریشنا داشته باشد». بی‌آ، در
واقع، هدیه‌ای برای مادرشوهر است که در صورت غیبت او، بزرگترین زن حاضر آن
را دریافت می‌کند. در این فستیوال روزه گرفته نمی‌شود.
منبع: انسان‌شناسي و فرهنگ، نوشته‌ي زهرا شعربافچی‌زاده
وبلاگ رسمی بنیادمختومقلی فراغی