(توٌرکمنچه سؤزلوٌگی) فرهنگ لغت ترکمنی - تهیه وتدوین: ارتئق حسین زاده - بخش پنجم(5)
آزار بِرمک :
بیراخات اِتمِک، ائنجالئق بِرمِزلیک، خوُرلاماق،
ائنجاتماق. (غئزقا آمان سوُلتانئنگ نِپِسِه آزار بِریأن، گؤدِک دِگیشیأن
واغت لأرئ بوُلیاردی).
آزار بوُلماق:
دِرت بوُلماق، ایش بوُلماق.
(امما وهلین، مِنگ شِیله اِربِت غاراغوُلچئلئغئم، سِبأپلی غوربان آغا
اولئ زئیان بِرهنیمه، ایله ـ گوٌنه هِم اولئ آزار بوُلانئما، اؤز جانئمئ
غئنانئما دوٌشوٌندیم).
آزار اِدینمِک:
آلادا، اوٌنجی اِتمک، ائنجالئق سئزلانماق. (سیز آزار اِدینمأنگ، مِنینگ آغئریان یِریم یوق).
آزارا غالماق :
سِر. آزار اِدینمِک. (آزارا غالئپ گِلِنینگیز اوٌچین کؤپ ساغ بوُلونگ).
آزارا غوُیماق:
آلادالان دئرماق، گؤرگأ غوُیماق. (آغئر یارالئ تِنی، آزارا غوُیدئ مِنی).
آزارلاماق {آزا: رلاماق}:
1ـ یِقانچ وه نِریکی کِسِل بیلِن کِسللهمِک.
2ـ نارکوُتیک تأثیرلی زاتلارئ قابول اِتمِزلیک ضِرارلئ کهیپسیز بوُلماق، نِشهسیز بوُلماق.
آزارلانماق {آزا:رلانماق}:
یقانچ وه نِریکی کِسِل بیلن کِسِل بوُلماق.
آزارلاتماق{آزا:رلاتماق}:
یقانچ وه نِریکی کِسِل بیلِن کِسِل لِـتمِک.
آزارلئ {آزار: لئ}:
1ـ یقانچ وه نِریکی کِسِللی، وهنهریک.
2ـ آغئرئلئ، ائزالئ. (ایکی اِلینی دیرأپ غالماقچی بوُلاندا، آزارلئ اِللِری گؤورهسینی گؤتِرمأن یوٌزین یئقئلئپدئ).
3ـ قئنچئلئقلئ، خوُرلوقلئ، عازاپلئ، جِبیرلی، آلادالئ، ائنجالئق سئز، اوٌنجوٌلی، آزارلئ گؤرنوٌش.
آزارلئلئق{آزا: رلئلئق}:
1ـ يقانچ وه نريکی کِسِل لیلیک
2ـ ائنجالئق سئزلئق، آلادالئ لئق، جِبیرلی لیک، غایغئ – غاملئلئق
آزارسئز: {آزا-رسئز}:
1ـ یقانچ وه نِریکی کِسِلسیز.
2ـ آغئریسئز، ائزاسئز، آزارسئز یارا.
3ـ قئنچئلئقسئز، آلاداسئز، اوٌنجوٌسیز، عازاپ سئز، آزارسئز آدام.
آزارسئزلئق{آزا: رسئزلئق}:
1ـ یقانچ وه نِریکی کِسِل سیزلیک.
2ـ آغئری سئزلئق، ائزاسئزلئق.
3ـ قئنچئلئق سئزلئق، عازاپ سئزلئق، آلادا سئزلئق.
آزات {آزا: ت}:
هیچ
کیم تاراپئندان اِزیلمهیأن، اؤز ائغتئیارلئ، حاق حوقوقلی، اِرکین. (سؤیگی
دینگه ایندی آزات بوُلدی). (سِنینگ تارئنخئنگ، شانلئ شؤهراتلئ آزات
زأحمهتی، هِم بِردینگ راخاتئ).
آزاتداـ مازات {آزا: تداـ مازا: ت}:
گپ.ل.د-سِن ـ مِن یوُق، بیرده نکأ، آزاتداـ مازات بوییگیدینگ ازهنهگیندِن توتوپ، آلئپ گیدِن دیر.
آزاتلئق{آزا:تلئق}:
بیر
یوردونگ، جِمغئیهتینگ یاـ دا اوُنونگ چلِنلرینینگ جِمغئیت چیلیگ ـ
سئیاسی تایدان غاراشسئز بوُلماقلئغی، اؤزئغتئیارلئلئق، حاقـ حوقوقلئق،
ارکینلیگ. (پؤکگِن آغانئنگ عایاللار آزاتلئغینا غارشی پیکیری یوُق
دألدی). (آزاتلئق نیرهده، حوقوق نیرهده، غایتا: دیدی: غوُرپا باسئنگ،
سوٌیره ـ ده). (واطانئمئزئنگ آزاتلئغی اوٌچین بار گوٌیجوٌمیزی وه جانئمئزی
آیامارئس).
آزاتماهی {آزا: تما: هی}:
زووُل، غئزغئلت، نأزیک وه سوٌیجی لوُسوُسی بالئغی.( اشیتدی اوُل اِنه: « تیرانا دوُقی، آزاتماهی، بِکره» دیینگ آتلاری.
آزاشدئرماق {آ: زاشدئرماق}:
بیرینینگ یوُلونی یالنگئش دئرماق، تِرس اوغرا گؤنوٌکدیرمِک، یوُلدان سوُوا دوٌشوٌرمِک، نأبهلهدی آزاشدئرماق.
آزاشماق {آ: زاشماق}:
1ـ
یوُلدان سوُوا دوٌشمِک، تِرس اوغرا گیتمِک. (بیز چالماری وه چلگینی
گؤزلأپ، گوٌمرا آزاشئپ، اوزاق واغتلاپ آیلاندئق). (غاری بیرگوٌن یوُلدان
آزاشئپ دئر). اوُلار یئلئنگ 23ـ نجی نوُیا برئندا یرلی واغت بیلن ساغات
اوُن آلتی چمهسینده آزاشئپ دئرلار).
2ـ گؤچ.م. یالنگئشلئق غوُیبرمِک یالنگئشماق.
3ـ
گؤچ.م. یوُلدان چئقماق، آزماق. (اوُل دورموشدا آزاشان آدام بوُلوپ چئقدی).
عاقئلدان آزاشماق ـ سر. آقئل . (آقئلدان آزاشان هِم نأساغ آدام
طاراپئندان دؤرهدیلِن بیر ماقصات). سؤزی آزاشماق ـ سِر. سؤز. (ایکی سانی
یتگینجهگینگ اؤز آرالارئنداقی سؤزلِری آزاشان دئر).
آزغئن {آ: زغئن}:
1ـ
ا، ا. یوُلدان چئقان، آخلاق تایدان بوُزولان. اوروش اوُدونی توتاشدئرئجی،
آزغئن، بیخایا باقئنگ. (غالئنگ آزغئنلار بیزینگ شو گوٌنوٌمیزی هم کؤپ
گؤردوٌلِر). (آزغئن لاردان واطانئنگ آرئنی آلدئق).
2ـ آزاغان، بِتِرلهیأن، سیملهیأن، آزغئن یارا.
آزغئن{آ: زغئن}:
اا. بوُت غاووونئنگ بیر گؤرنوٌشی، سوُرتی.
آزغئنلئق{آ: زغئن لئق}:
یوُلدان چئقانلئق، آخلاق تایدان بوُزوقلئق.(هر کیم بوُلسا بوُلسون، هیچ یوٌز گؤرجِک دأل، آزغئنلئق ادیأن سیلاپ دورجاق دأل).
آزغئن چئلئق {آ: زغئن چئلئق}:
سِر.
آزغئنلئق. (بیزینگ آیدئنگ قانونئمئزا دوٌشوٌنمهدیک بوُلوپ آزغئنچیلئق
ادهجکلِره پوغتا «دوٌشوٌندیریش» اتجِک یؤریته ادارا بار).
منبع: جمعیت فرهنگی هنری مختومقلی کلاله