به گفته پيران اين قوم، لباس‌هاي مردان و زنان تركمن در گذشته از مواد گوناگوني چون ابريشم، پوست، كتان و پنبه فراهم مي‌شد كه ابريشم در تهيه اين لباسها نقش اساسي داشته است.

همچنين نوع پوشاك بانوان تركمن با دوره‌هاي سني آنها ارتباط دارد و لباسي كه دختران برتن مي‌كنند با آنچه مخصوص بانوان ازدواج كرده‌است، فرق دارد.

پوشاك سنتي بانوان تركمن بصورت كلي شامل كلاه، پيراهن بلند، شلوار و قباي سوزن‌دوزي شده، يك روسري بزرگ و كفش مي‌باشد.

در زمينه نوع لباس دختران و زنان تركمن دانشنامه گلستان درمطلبي توضيح مي‌دهد كه اين پوشاك شامل "بوريك" كلاه‌دختران، "كوينك" پيراهن زنانه، "بلق" شلوار سنتي زنان، "قوشق" شالي كه بر كمر مي‌بندند، "يوپك يالق" نوعي روسري، "آلانگي" يا "آلين دانگي" پارچه پيشاني بند زنان كه در قديم با استفاده از ني‌هاي ريز نيز درست مي‌شده است، "قين‌قاچ" دستمال بزرگي از حرير يا نخ كه بانوان برسراندازند و بخشي از آن دهان و فك را مي‌پوشاند و به آن "ياشماق" نيز گفته مي‌شود، "چارقد" روسري بزرگ گلدار، "چاشو" نوعي چادرشب، "كووش" كفش و "چاود" نيم تنه مخصوص دوران عروسي دختر است.

گفتني است كه رنگ قرمز دربين پوشاك سنتي بانوان ارزش خاصي داشته و سربند، معرف طايفه و نيز موقعيت زنان ازدواج كرده و يا دختران است.
 

سوزن دوزی به استیل ترکمن

 
دختران تركمن از يك كلاه مخصوص سوزندوزي شده كه بيشتر شبيه عرق چين است و "بوريك، طاخيه يا طاقيه" نام دارد استفاده مي‌كنند و پس از ازدواج از "آلانگي" يا "آلين دانگي" استفاده مي‌كنند كه وجه مميزه شاخص دوشيزگان از بانوان است.

در گذشته، "آلين دانگي" شكل استوانه داشته و بالاي كلاه نسبت به پايين آن اندكي گشادتر است و در بالاي آن دستمال بزرگي از حرير يا نخ به نام "قين قاچ" مي‌اندازند كه يك سر آن پشت سر افتاده و سر ديگر آن دهان وفك را مي‌پوشاند وبه آن "ياشماق" نيز گفته مي‌شود.

پيراهن بانوان تركمن نيز لباس بلندي است كه از پارچه‌هاي زيباي گلدار يا ساده تهيه شده و به آن "كوينك" مي‌گويند.
 

 
پارچه پيراهن در گذشته از نخ ابريشم و توسط زنان بافته مي‌شد، اما زندگي امروزي باعث شده تا اين وظيفه بيشتر برعهده كارخانه‌هاي توليد پارچه باشد.

در گذشته همچنين قسمت دور يقه كه از جلو به پايين امتداد مي‌يافت و مچ آستين لباس سوزندوزي مي‌شد اما امروزه بيشتر پيراهن‌ها ساده و بدون سوزندوزي است.

پوشيدن پيران‌هاي سوزندوزي شده هنوز هم رايج است و امروزه به نوعي لباس مجلسي براي بانوان تبديل شده است.

شلوار زنانه نيز لباسي گشاد و ليفه‌دار است كه تا زانو از پارچه‌اي ساده تهيه و از زانو به پايين تنگ شده و به پارچه‌اي آستردار كه ماهرانه سوزن- دوزي شده وصل مي‌شود و تا مچ پا را مي‌پوشاند.

بالاپوش سنتي زنان تركمن بر چند گونه است كه به نام‌هاي "چاود، كورته و چرفي" ناميده مي‌شود و هريك خصوصيات خاصي دارد.

روسري‌هاي زنان تركمن نيز به نام‌هاي "يالق (روسري)، يوپك يالق (روسري ابريشمي) و چارقد" ناميده مي‌شود كه چارقد روسري بزرگ، گلدار و گران قيمتي به صورت چارگوش است كه بانوان آن را به صورت لچك سه گوش بر سر مي‌اندازند و معمولا با زمينه تيره و گلهاي رنگارنگ و زيبا مي‌باشد.

"چاشو" نيز روسري مخصوصي است كه امروزه كاربرد آن تنها به استفاده در جشن عروسي محدود شده و نوعروسان با برسر كردن آن از خانه پدري و به خانه بخت مي‌روند و حداكثر چند روز مورد استفاده قرار مي‌گيرد.

"گل ميخ‌لي" و "قرمه‌گوش" نام كفش و چكمه‌هاي سنتي بانوان تركمن است كه امروزه تنها نامي از آن مانده است. در گذشته چكمه‌هاي ساق كوتاه را زنان شوهردار مي‌پوشيدند، ولي امروزه اين تفاوتها از ميان رفته و "آلين دانگي" (پيشاني بند) تنها وجه مميزه دوشيزگان از بانوان است.

شايان ذكر است كه زيبايي اين لباس‌ها باعث شده كه امروزه به رغم وجود تنوع بسيار در توليد لباس و نيز مدهاي مختلفي كه هر روز رواج پيدا مي‌كند، همچنان پا برجا باشد.

منبع:www.torkemanghiz.blogfa.com