سفرنامه توماس هربرت

توماس هربرت که در اولین دهه قرن هفدهم میلادی در انگلستان متولد شد در سال 1628م 10388ق) به همراه هیاتی انگلیسی از طریق خلیج فارس و بندر عباس به ایران رسید و سپس از طریق لار خود را به شیراز رساند. او شیراز را قشنگ ترین شهر آسیا و دومین شهر با شکوه ایران می داند. هربرت پس از نزدیک به یک ماه اقامت در شیراز از مسیر تخت جمشید راهی اصفهان، پر آوازه ترین شهر شرقی زمان خود می گردد و پس از سه هفته اقامت در اصفهان برای ملاقات شاه عباس راه شمال در پیش می گیرد. هربرت درباره جاده ای که وی برای رفتن از آن گذر کرده چنین می نویسد: "بیش از نیمی از شب را ما از روی یک جاده شوسه سنگ چینی شده راندیم. این جاده چنان پهن بود که 10 نفر سوار کنار یکدیگر می توانستند برانند." همچنین او از دیدن زیبایی های طبیعت تپه اشرف سرمست شده و باغهای آن را با شوق و شور فراوان می ستاید و توصیف می کند. هربرت و همراهانش سپس عازم اصفهان شده و پس از سفر به بغداد راهی هندوستان می شوند.

هربرت که در زمان دیدارش از ایران بسیار جوان بود، از شعور و دایره دید وسیعی برخوردار است. وی نه تاجر بود، نه دیپلمات. تنها ذوق تحقیق و کنجکاوی او را به سفر کشانده بود. ضمن آن که او در نویسندگی هم تبحری خاص داشت. او در سفرنامه اش درباره مسائل اجتماعی و اقتصادی ایران، شهرها، باغها، علوم جغرافیایی، تاریخ و باستان شناسی و حتی مسائل مربوط به رام کردن حیوانات سخن می راند.

سفرنامه هربرت که در قرن 17 و بعد از آن بارها به زبان های مختلف اروپایی چاپ شد، حاوی تصاویری مستند و بسیار ارزشمند است که برای اولین بار با شرح موضوع زیرنویسی شده اند. از جمله مهمترین تصاویر موجود در این سفرنامه می توان به پرتره شاه عباس، تصاویر مربوط به نحوه پوشش طبقات مختلف جامعه ایران، نحوه پوشش زنان ایرانی و اهالی نقاط مختلف ایران اشاره کرد. همچنین قدیمی ترین و شاید در نوع خود بی نظیرترین تصویر را از میدان نقش جهان می توان در سفرنامه هربرت یافت.

از این سفرنامه یک چاپ به زبان انگلیسی و چاپی دیگر به زبان فرانسه در این کتابخانه موجود است. نسخه به زبان فرانسه تحت عنوان Relation du voyage de perse et des indes orientales  چاپ پاریس، سال 1663 میلادی است.

نسخه به زبان انگلیسی تحت عنوان Travels in Persia; 1627-1629 چاپ نیویورک به سال 1929 میلادی است. نسخه فرانسوی این کتاب با شماره ثبت 2562 و 17628 و با شماره رده DS257 .H48R4 1663 و نسخه انگلیسی با شماره ثبت 23174 و با شماره رده بندی DS257.H4 در کتابخانه ایرانشناسی و اسلام شناسی موجود است.

 سفرنامه001

سفرنامه دن گارسیا دسیلوا فیگوئروا، سفیر اسپانیا در دربار شاه عباس اول

دن گارسیا دسیلوا فیگوئروآ ( Don Garcia de Silva Figueroa)، سفیر فیلیپ سوم، پادشاه اسپانیا، در دربار شاه عباس بزرگ، در سال 1614 در سفر به ایران یکی از سفرنامه های معتبر را به رشته تحریر درآورد.

دن گارسیا نجیب زاده ای بود که در سن پنجاه و هفت سالگی به عنوان سفیر فیلیپ سوم به دربار شاه عباس بزرگ فرستاده شد. سفر وی به ایران و هند، ده سال طول کشید. او به طور دقیق دو سال و هفت روز در ایران بود و از شهرهای لار، شیراز، اصفهان، کاشان، قم، قزوین و ده ها شهرک و دهکده دیگر در این مسیر دیدن کرد. وی سیاستمداری پخته و مردی دانا و نکته سنج بود و در سفرنامه خویش وضع جغرافیایی، سیاسی و اجتمایی بخش بزرگی از ایران دوران شاه عباس اول را مورد بررسی قرار داد و درباره ویژگی های اخلاقی، سیاست و کشورداری شاه عباس، چگونگی زندگانی طبقات مختلف مردم و آداب ایرانیان آن روزگار پژوهش کرد و نگاشت. شرحی کامل که نویسنده این سفرنامه از وضع سیاسی – اجتماعی ، راه ها، بناها، باغ ها، بازارها، مساجد، کاروانسراها و آب انبارهای نواحی جنوبی و مرکز ایران و دیگر عجایب و غرایب زمینی و دریایی سفر ده ساله خویش آورده، از هر نظر شایان مطالعه و دقت نظر است.

از این کتاب نسخه ای به زبان فرانسه که به وسیله De Wicqfort  تحت عنوان L'ambassade de D. Garcias de Silva Figueroa en perse ترجمه و در پاریس به سال 1667 منتشر شده است، موجود است.

این کتاب با شماره ثبت 13838 و با شماره رده بندی DS257 .F55 در کتابخانه ایرانشناسی و اسلام شناسی موجود است.

002

راجع به این موضوع گزارش تحلیلی توسط سرکار خانم افراسیابی در مجله پیام بهارستان شماره 19 و 20 آمده که اینک به طور مشروح و توصیفی توسط خانم مرادی ارائه شده است. 

سکینه مرادی

منبع:www.ical.ir