مي توان گفت كه در قرن هجدهم و اوايل قرن نوزدهم ويژگي هاي زبان و ادبيات تركي رو به سادگي گذارده بود. ادبيات به زبان روزمه مردم نزديكتر گشته بود و كاربردهاي عناصر زبان محلي در اشعار شاعران هويدا بود.
دولت عثماني با مشكلاتي از قبيل جنگ رو به رو بود و رو به انقراض نهاده بود و به اين دليل تجدد نظامي ، اقتصادي ، فرهنگي و در نتيجه تجدد ادبي يكي از ملزومات آن به حساب مي آمد.
به اين صورت در سه تشرين ثاني سال 1839 فرمان تنظيمات در كاخ توپ قاپي به وسيله مصطفي رشد با شاصدراعظم عثماني قرائت شد. اين فرمان اولين انقلابي بود كه توسط خود دربار به اجرا درآمد. پس از اين فرمان در زمينه هاي نظامي ، اقتصادي،‌سياسي تغييرات چشمگيري انجام گرتف. و در نتيجه ادبيات نيز به مرحله جديدي از تجدد خود راه يافت. شاعران عثماني به تدريج با انديشه ها و فرهنگ غرب آشنا مي دند و اين وسيله اي بود براي تأسيس ادبيات جديد.
اولين مرحله اين تجدد مجادله هايي بود كه بين شاعران طرفدار سبك كلاسيك و بانيان ادبيات نو رخ داد. انجمن هاي ادبي فراواني به دست شاعران طرفدار ادبيات جديد افتتاح شد كه موضوع اصلي مورد بحث در اين اجمن ها پيكار كهنه و نو بو.د يكي از پيشروان ادبيات جديد شناسي بود كه معتقد بود كه:
1. ادبيات كلاسيك ديگر جايگاه خود را از دست داده و اينك بايست جايگاهي براي ادبيات جديدباز كرد. به اين سبب پي در پي در حال هجوم به ادبيات كلاسيك عرضي گشت.
2. كار اين گروه معرفي انواع اشكال ادبيات فرانسه و نويسندگان آنها بود.
3. زبان ادبي جديد تركي را جايگزين زبان شعر و نثر كلاسيك ترك كردن.
4. و در كنار اين شناساندن و معرفي نظريه هاي تئوري ادبيات فرانسه را به نويسندگن و شاعران ترك هدف اصلي اين گروه بود.
دارالفنون كه يكي از مراكز مهم تعليم و تربيت به سبك جديد بود در سال 1846 در استانبول افتتاح گشت و براي تهيه كتب درسي مورد تدريس در دارالفنون انجمني با نام " انجمن دانش" در سال 1851 گشوده گشت. كار اين انجمن پيگري نزديك فعاليت هاي آكادميك ادبيات فرانسه بود  و پس از آن انجمن هاي ادبي و علمي رو به گسترش يافت. شاعران جوان گروهي را با نام عثمانيهاي جوان تشكيل دادند و در كنار هم براي اولين بار روزنامه اي تركي با نام " ترجمان احوال" در سال 1860 منتشر كردند كه صاحب آن شناسي و آگاه افندي بود. به دنبال آن روزنامه هاي ديگر همجون "تصوير افكار" و "مخبر" نيز منتشر شد.
طرفداران ادبيات كلاسيك همچون عوفي، غالب و عارف حكمت هنوز در زمينه ادبيات كلاسيك فعاليت مي كردند كه انديشمند بزرگ ترك نامق كمال در روزنامه تصوير افكار موضوع بحثي را شروع كرد و ادبيات كلاسيك را ادبياتي خيالي، ساختگي و دور از واقعيت معرفي كرد و به شدت بر آن هجوم آورد.
به اين وسيله مسير واقعي ادبيات تنظيمات مشخص گرديد. هدف اين ادبيات نزديك شدن طبقات مردم به ادبيات و قابل فهم بودن آن بود و به دنبال روزنامه ، رمان و تئاتر نيز پا به عرصه ادبيات ترك گذارد.
بارزترين ويژگي ادبيات تنظيمات اين دوره بوئد كه آن زبان گوياي نيازهاي اجتماعي و فرهنگي تركيه بود. در كنار دين اين ادبيات بدون اينكه زبان و شكل ظاهري ادبيات كلاسيك را نابود كند فرهنگ عربي را به آن اضافه كرد.

ادبيات دوره ثروت فنون (1901 ـ 1896)
در اين سالها طرفداران فرهنگ و ادب تركيه در گرد مجموعه ادبي با نام " ثروت فنون" گرد آمدند و فعالتيهاي فرهنگي و ابدي خود را در حول و حوش آن انجام دادن كه مهمترين آنها رجايي زاده محمود اكرم بود.
اينان از لحاظ شكل و اسلوب ادبي از طرفي طرفداران مكتب رئاليسم فرانسه بودند ولي از طرف ديگر رمانتيزم سنگيي از دوره قبلي بر ادبيات ترك حاكم بود كه مانع از رشد سالم آن مي شد.
اينان طرفدار سرسخت " هنر براي هنر" بودند . بدون اين كه اطلاعات عميقي از ادبيات غرب كسب كنند به ادبيات شرق پشت كردند و اين بزرگترين ضعف آنان در اين دروه بود. ولي با اين جال نسبت به دوره قبلي پيشرفت چشمگيري داشتند.
چهارمين و مهمترين ويژگي اين دوره، زبان متكلفانه و مسجع شاعران اين دوره بود. استفاده از تركيبهاي فارسي و عربي كه در دوره هي قبل مورد استفاده نبود و هر چه بيشتر ادبيات تركي را از زبانملي دورتر مي كرد.
ولي با تما اين اوصاف محتواي ادبيات ترك كاملاًً تغيير كرده بود . شاعر معروف اين دوره توفيق فكرت شعر تركيه را از فردگرايي به جمع گرايي سوق داده و واژه هاي حريت و مدنيت و مليت را مورد بحث گذارد. او در شعر طرفدار پاناسيزم بود.

ادبيات دوره نجراتي (1913 ـ 1909)
اين دوره ادبي بعد از انقلاب مشروطيت تركيه (1908) تشكيل يافت. اين تشكل ها توسط جوانان ترك در چند انجمن شكل گرفت. يعني از زمان منحل شدن دوره ثروت فنون تا انقلاب مشروطيت تركيه و تشكيل دوره ادبيات ملي شاعران و نويسندگان جوان گرد مجموعه هاي ادبي متختلف جمع شدند.
در شعر اين دوره نيز همانند شعر ثروت فنون عشق و طبيعت جزو موضوعات اساسي شعر  بود و وزن عروضي همچنان ادامه دارد.
احمد هاشم از شاعران مشهور اين دوره است كه شاعران بعد از خود را نيز تحت تأثير قرار داده است. در شعر او موسيقي از اهميت بالايي برخوردار است ،‌ سپس آشكار بودن محتوا و سبك سمبوليزماز ديگر ويژگي هاي شعر اوست.

دوره ادبيات ملي (1923 ـ 1911)
پس از انقلاب مشروطيت و انقراض كامل دولت عثماني،‌ ادبيات تركيه نيز وارد مرحله جديدي شد.
ضياء گوك آلپ با انتشار مجله " گنج قلملر" در سال 1911 و "يني مجموعه" در سال 1917 شاعران جوان را گرد خود جمع كرد. هدف اساسي آنان در اين دوره تكامل زبان و ساده تر و رساتر كردن هر چه بيشتر آن بود.
آنان از زبان و ادبيات كلاسيك به شدت انتقاد كردند و قوانيني را به تصويب رساندند:
1. حذف كردن كلي قواعد فارسي و عربي از ساختار جمله تركي و حدالامكان استفاده نكردن از آنها
2. نوشتار كلمات عربي با تأكيد بر اصول تركي
3. استفاده كردن از كلمات فارسي و عربي در اصطلاحات علمي
4. استفاده نكردن از ديگر لهجه هاي تركي
5. اساس قرار دادن تركي مورد استعمال در استانبول

شاعران و نويسندگان اين دوره موضوعاتي را براي رمان ، داستان و نمايشنامه هاي خود انتخاب كردند كه ريشه در فرهنگ و زندگي تركان داشت ولي شعر از اين قاعده مستثني بود.
عمر صيف الدين يكي از داستان نويسان مشهور اين دوه مي باشد كه محتواي داستان هاي او بااصول ادبيات ملي كاملا موافقت دارد.
در اين دوره كه پيش مقدمه اي است براي دوره جمهوريت ، زبان نوشتاري به طور محسوسي به زبان گفتاري نزديك شده بود و اين تلاشي بود كهتركان از دوره تنظيمات آغاز كرده بودند.

ادبيات بعد از دوره جمهوريت
بعد از انقراض دولت عثماني و جنگ جهاني اول در سال 1923 دولت جمهوري در تركيه آغاز مي شود. اين دروه را با توجه به ويژگي هاي ادبي آن مي توان به سه دوره تقسيم كرد:
1. دوره 1923 تا 1940 ( برقراري حكومت جمهوري)
2. دوره 1940 تا 1960 ( دوره تك حزبي)
3. دوره 1960 تا امروز
از مهمترين دوره هاي اين دوره شعرهاي سروده شده در بين سال هاي 1940 تا 1960 مي باشد كه با نام دوره غريب مشهور است.
از مشهورترين شاعران دوره غريب " اوحان ولي" است. او معتقد بود كه زبان خاصي براي شعر وجود ندارد." شعر يعني هنري براي سخن گفتن". شعر او را نيز مي توان با زبان گفتاري نوشت. شعر بايد از تمام قوانين و چارچوبهايي كه در طول قرنها براي آن ساخته شده دور گردد. اوحان ولي باتكيه بر سخنان پل الوار(Paol Eluard) معتقد بود: "روزي فرا مي رسد كه ادبيات تنها با ذهن خوانده مي شود."
همچنين بايد از اورحان پاموق نويسنده ترك نيز سخن گفت كه برنده جايزه نوبل ادبيات 2006 گشت.
يكي از كتابهاي مشهور او " نام من قرمز است" مي باشد كه در آن اشاره كاملي به پيكار كهنه و نو،‌ رودررويي انديشه غرب و شرق دارد.
منبع: سایت اینترنتی کانون ادبیات ایرانwww.kanoonweb.com