زن در كوچ چاروا از هر روستايي كه باشد تحرك مي زايد و كار، كودك در آغوش خويش خفته دارد و چوب چوپانان به دست تا رمه را كه محور اقتصاد چندين خانوار است از راههاي پر پيچ و خم به دشت برساند، تا چرخه زندگي بچرخد.

زنان تركمن به هنگام كوچ چنان شيفته كارند، كه گاه فراموششان مي شود كه دستان رنج كشيده شان و پاهاي خسته شان نيازمند استراحت است.

روستاييان تركمن منطقه جرگلان بجنورد از اواسط فروردين براي يافتن چراگاههاي مناسب براي دامهاي خود به مناطق ييلاقي اطراف روستا كه بعضا در فواصل 15 تا 20 كيلومتري روستاي آنان قرار دارد، كوچ مي كنند.

مدت استقرار در چاروا حدود سه ماه طول مي كشد و زنان و دختران تركمن كه در اين كوچ چوپانان را همراهي مي كنند وظيفه اصلي دوشيدن شير و تبديل آن به ديگر فراورده هاي دامي را بر عهده دارند.

'تاقان رحيمي' مادري است كه به همراه چهار فرزندش هرساله در اين كوچ شركت مي كند و از آن خاطرات تلخ و شيرين زيادي در ياد دارد.

وي كوچ روستاييان به مناطق ييلاقي را براي چرخه اقتصادي خانوار ضروري مي داند و مي گويد: در اين مناطق چوپانان گله هاي گوسفند و گاو را به چرا مي برند و زنان و دختران نيز پس از دوشيدن شير از آن ماست، كره، پنير، روغن، كشك، قره قروت و ساير محصولات را توليد مي كنند.

وي افزود: بنا بر رسمي كهن در اولين روز رسيدن به 'چاروا' زنان با درست كردن

'چاپادي' كه نوعي نان روغني است از همه براي خوردن دعوت مي كنند و خستگي راه را از تن آنان بيرون مي آورند.

'بهار' نيز دختر 15 ساله اي است كه بارها بهمراه مادرش در اين كوچ حضور داشته و مي گويد: از سفر به ييلاق لذت مي برد چرا كه در ساده ترين خانه زندگي مي كند و در آنجا همراه ديگر دختران براي آوردن آب به چشمه مي روند.

وي افزود: در سه ماهي كه در اين منطقه سكونت دارند از محصولاتي كه خود توليد مي كنند غذاهايي از جمله شيربرنج و آش جوشواره درست مي كنند.

وي گفت: بيشتر خانوارهايي كه به مناطق چاروا سفر مي كنند در اين منطقه نيز خانه هايي براي سكونت و وسايل اندكي نيز براي گذران زندگي دارند.

وي افزود: در اين مكان خبري از امكاناتي مانند برق، تلفن و ساير موارد نيست و با ساده ترين امكانات زندگي را سپري مي كنند.

وي هدف از رفتن به چاروا را تامين معيشت و اقتصاد خانواده عنوان كرد و گفت: زنان و دختران نيز در اين سه ماه علاوه بر كارهاي دامداري به قاليبافي نيز مشغول هستند.

وي با بيان اينكه در چاروا قوانيني نيز وجود دارد كه همه بايد رعايت كنند، گفت: افراد در اين ييلاق نبايد با هم نزاع و دعوايي داشته باشند و اگر فردي در منطقه چاروا با همسايه خود نزاعي داشته باشد بايد به اجبار اين منطقه را ترك كند.

وي افزود: در پايان سه ماه تمامي خانواده هايي كه در اين كوچ شركت كرده بودند همه با هم به روستاي خود برمي گردند.

'صاحب جمال رحيمي' از دختران تركمن روستاي 'گركز' از توابع دهستان جرگلان بجنورد گفت: بعد از سپري شدن يك ماه در چاروا دوستان و آشنايان آنان براي احوالپرسي به ديدن آنان مي روند.

وي افزود: چاروا طبيعتي زيبا، بكر و ديدني است و مي تواند تفرجگاهي براي گردشگران نيز باشد و شهرنشينان علاوه بر استفاده از آب و هوايي مطبوع با آداب و رسوم تركمنان خراسان شمالي نيز آشنا شوند.

روستاهاي 'گرگز، يكه سعود، دويدوخ، باغلق، علي آباد و قره آقاچ' از جمله روستاهايي هستند كه چاروا دارند.

يك روحاني تركمن منطقه گفت: معمولا چارواها در مناطقي برپا مي شود كه در اطراف آن زمينهاي كشاورزي و زراعي وجود نداشته باشد و دامداران بتوانند دام خود را براحتي به چرا ببرند.

آخوند 'نيازگلدي فروزش' افزود: مراتع اطراف روستاها جوابگوي علوفه مورد نياز دام نيست اما چارواها مكانهايي مناسب براي تامين علوفه دامي روستاييان است.

يك پژوهشگر در زمينه فرهنگ عاميانه تركمن مي گويد: چاروا به معني ييلاق است و با اقتصاد زندگي خانواده هاي روستاييان تركمن عجين شده است.

'ناصر رهنما' مي افزايد: در طول تاريخ تركمنان بطور مداوم براي تامين اقتصاد خانوار خود قشلاق و ييلاق داشته اند و براي يافتن چراگاههاي مناسب، به كوهپايه ها، دشت ها و ييلاقهايي كه در آن چشمه هايي جاري بوده است، كوچ مي كرده اند.

وي گفت: اهالي روستا هر كدام براي خود چاروايي دارند و در آن مكان نيز براي خود خانه هايي كوچك و همچنين مكاني براي نگهداري دام مي سازند.

وي گفت: فرزندان برخي از خانواده ها نيز كه تحصيل مي كنند در روستا مي مانند و آخر هفته نزد اعضاي خانواده به چاروا مي روند.

وي مدت زمان استقرار در چارواها را سه تا بعضا شش ماه عنوان كرد و گفت: زنان و دختران تركمن در مدت اقامت در چاروا، علاوه بر كارهاي دامداري و توليد محصولات دامي، به بافت قالي نيز مي پردازند تا از اين راه به اقتصاد خانواده خود كمك بيشتري بكنند.

استان خراسان شمالي 811 هزار نفر جمعيت دارد كه 10 درصد آنان تركمنهاي ساكن در مناطق مرزي شهرستانهاي بجنورد و مانه و سملقان هستند. ك/4

منبع:www.torkmensahra.blogfa.com