زيارتگاه ملاعلي دانشمند (دانشمان آتا) - 1 نوشته ی: دکتر ابراهیم کلته
زيربط گذارده است. به طوري كه رشد شديد حجم مسافران و گردشگران باعث توسعه ي فعاليت هاي مرتبط تحت عنوان صنعت گردشگري گرديده است. توسعه ي گردشگري نه تنها باعث درآمدزايي و ايجاد اشتغال و در نهايت رشد اقتصادي مناطق مي گردد، بلكه از نظر فرهنگي – اجتماعي نيز توسعه ي مناطق گردشگرپذير را باعث مي گردد. امروزه كشورها گردشگري را به عنوان صنعت بدون آلودگي و يك منبع مهم درآمد مي شناسند و با توجه به رشد رو به تزايد گردشگران پيش بيني مي كنند كه در سال 2020 به عنوان مهم ترين و پردرآمدترين فعاليت جهان درآيد. اين امر به ويژه براي كشورهاي جنوب در شرايط فعلي اقتصاد جهاني از اهميت بالايي برخوردار بوده و اين كشورها مي توانند در تقسيم كار جديد حداقل بخشي مهمي از درآمدهاي خود را از گردشگري تامين نمايند. كشور ما از نظر قابليت هاي توسعه ي گردشگري به ويژه در زمينه ي گردشگري تاريخي، فرهنگي و اكوتوريسم در سطح بسيار بالايي بوده و جزو سيزده كشور و به قولي جزء ده كشور اول جهان مي باشد و اين امر بيانگر نياز عظيم اين بخش از اقتصاد كشور ما به سرمايه گذاري و برنامه ريزي مي باشد. علاوه بر اين موارد، گردشگري مذهبي (زيارتي) از مواردي است كه به عنوان يك نياز از ديرباز در بين مردم جامعه ي ما جايگاه خاصي داشته است و امروزه نيز اين نوع گردشگري در كشور ما روز به روز افزايش مي يابد.
استان گلستان با داشتن قابليت هاي فراوان گردشگري در زمينه ي گردشگري فرهنگي (فرهنگ قومي)، مذهبي، تاريخي و اكوتوريسم از جايگاه رفيعي در اين خصوص برخوردار است و سرمايه گذاري در توسعه ي تك تك اين توانمندي ها نه تنها باعث رفع نيازهاي مردم ساكن هر منطقه از نظر گذران اوقات فراغت خواهد بود بلكه با تشكيل موزاييكي از توانمندي هاي جذب گردشگر، مي تواند به شكوفايي منطقه از طريق درآمدزايي، ايجاد اشتغال و توسعه ي فرهنگي منجر گردد.
منطقه ي اينچه برون علاوه بر فرهنگ قومي آن، با داشتن درياچه هاي متعددي كه از نظر زيستگاه پرندگان جزو تالابهاي بين المللي ثبت شده اند و همچنين طبيعت خشك خود، مكان بسيار جالبي را براي گردشگران فراهم مي آورد كه اين جاذبه به وسيله ي گردشگري تجاري (بازارچه مرزي) تقويت مي گردد. تالاب بين المللي آلماگل در كنار بازارچه ي مرزي مي تواند به عنوان نقطه ي همايش گردشگري تجاري و اكوتوريسم، نقطه ي عطف اين جاذبه ها باشد. لذا با درك چنين اهميتي در طي سالهاي گذشته اقدام به ايجاد تفرجگاه جنگلي دست كاشت گرديد تا اين نقطه ي عطف به اوج خود برسد.
هر چند كه اين جاذبه ها جديد مي باشند، ولي در كنار اين جاذبه ها يك جاذبه ي قديمي نيرومند به نام زيارتگاه ملاعلي دانشمند معروف به دانشمان آتا از ديرباز گردشگران مذهبي (زوار) را به سوي خود جذب كرده است. اين زيارتگاه مورد احترام تركمنان سراسر استان بوده و مردم از قديم با اسب و ارابه به زيارت آن مي آمدند و امروزه با بهبود وضعيت راه ها و وسايل نقليه روز به روز بر شمار آنها افزوده مي شود. با وجود اين، هنوز زيارتگاه دانشمند آن چنان كه شايسته اش باشد، مورد سامان دهي و بهسازي قرار نگرفته و ضرورت توجه كافي به توسعه ي آن محسوس مي باشد. توسعه ي اين زيارتگاه نه تنها مي تواند موجب فراهم آمدن آسايش زوار گردد بلكه باعث توسعه ي منطقه اي، ايجاد اشتغال و ماندگاري جمعيت در منطقه گردد.
گزارش حاضر به معرفي زيارتگاه ملاعلي دانشمند (دانشمان آتا)، اهميت آن، ضرورت سامان دهي و پروژه هاي لازم جهت سامان دهي و توسعه ي آن مي پردازد.
1- وضعيت عمومي روستاي دانشمند
1-1- موقعيت
روستاي دانشمند در 54 درجه و 47 دقيقه طول شرقي و 37 درجه و 31 دقيقه عرض شمالي قرار داشته و به عنوان يك روستاي مرزي محسوب مي گردد. آن تقريباً در كنار اترك و خط مرزي ايران و تركمنستان واقع شده است. از نظر تقسيمات اداري در بخش داشلي برون از شهرستان گنبد در شرق استان گلستان واقع شده است. فاصله ي روستا از مركز بخش 10 و از مركز شهرستان 58 كيلومتر مي باشد.
2-1- ويژگي هاي طبيعي
روستاي دانشمند در ارتفاع 10 متري از سطح آبهاي آزاد و بر روي تراس هاي آبرفتي اترك رود قرار گرفته است. بستر منطقه بطور كلي هموار با شيب اندك مي باشد ولي گاهي تپه هاي لسي آن را بر هم مي زند. بخشي از روستا بر روي تپه واقع شده و بخشي از آن نيز در پاي تپه روي زمين هموار قرار گرفته است. بقعه ي متبركه ملاعلي دانشمند نيز با فاصله ي تقريبي يك كيلومتر بر روي تپه واقع شده است. خاك هاي روستا از سري دانشمند گروه خاك هاي چمني مرطوب و داراي شوري و قليائيت زياد مي باشد.
اقليم روستا شديداً تحت تأثير جريان هاي سرد و خشك بيابان هاي تركمنستان بوده و در روش اقليمي آمبرژه در زمره ي اقاليم سرد و خشك قرار مي گيرد. ميانگين بارش سالانه (بر اساس آمارهاي يك دوره ي دهساله 62-1353)، 4/183 ميلي متر، تبخير ساليانه 7/164 ميلي متر و رطوبت نسبي 6/81 درصد مي باشد. متوسط ساليانه درجه حرارت 5/17 درجه سانتي گراد بوده و ميانگين حداكثر و حداقل آن به ترتيب 1/24 و 3/11 درجه مي باشد. حداكثر و حداقل مطلق نيز در دوره ي فوق به ترتيب 9/43 و 4/3- درجه سانتي گراد بوده است.
عبور اترك رود به عنوان يك پتانسيل آبي عمده شرايط بسيار مناسبي را ايجاد نموده و امكان آبياري مزارع و پيدايش درياچه هاي چندي را باعث گرديده است كه نزديكترين آن به روستاي مورد بررسي، درياچه ي دانشمند مي باشد. درياچه هاي آلماگل و آلاگل (با فاصله ي تقريبي 15 تا 20 كيلومتر از روستاي دانشمند) به عنوان زيستگاه پرندگان مهاجر و تفرجگاهي بسيار مناسب بوده و مسافرين و بازديدكنندگان بسياري را از سراسر استان جذب مي نمايد.
منبع: www.ekalteh.blogfa.com