بنیاد مختومقلی فراغی

بخشی‌ها روایتگران فرهنگ شفاهی این منطقه از ایران هستند و از احترام و جایگاه ویژه‌ای برخوردارند. بخشی‌ها معمولا به بداهه‌نوازی و بداهه‌گویی معروف بوده‌اند و توانایی نوازندگی و خوانندگی در مدت زمان طولانی را دارند. از قدیم بخشی‌ها معمولا در مجلس‌های عروسی و شادی‌ها به هنرمندی می‌پرداختند و اجرای برنامه در مراسم سوگواری مرسوم نبوده‌است.

در روایت عامیانه لقب بخشی این‌گونه تعریف می‌شود: بخشی كسی است كه خداوند به او موهبت و مقامی ویژه بخشیده‌است. بنابراین یك بخشی افزون بر اینكه لازم است در نوازندگی چیره‌دست، در خوانندگی خوش‌صدا و در داستانگویی و شعرخوانی مسلط باشد، باید از نظر آگاهی و عرفان به مرحله‌ای برسد كه شایسته عنوان بخشی شود.

از دیدگاه هوشنگ جاوید، پژوهشگر موسیقی نواحی ایران، در موسیقی شمال خراسان بخشی‌ها بر چند نوع‌اند كه بخشی‌های مذهبی یكی از انواع آنهاست. بخشی حاج قربان سلیمانی بر این اعتقاد بود كه یك بخشی نباید به كسی یا چیزی محتاج باشد و باید به تنهایی از عهده تمام مراحل خلق یك اثر برآید[۱].

از سرشناس‌ترین بخشی‌های شمال خراسان می‌توان از حاج قربان سلیمانی، عباسقلی رنجبر، علیرضا سلیمانی، حسین یگانه، رمضان سلمانی بردری و آی‌محمد یوسفی نام برد. از میان بخشی‌های تركمن نیز ارازمراد آرخی، خلیفه نظرلی محجوبی و اُلیاقلی یگانه قابل ذكرند.

دییشمه