طرح موسوم به " برنامه دولتي فعاليت و ترقي زبان ها براي سال هاي 2011 – 2020 میلادی" 

مسئولان را موظف كرده است كه طي اين مدت تسلط بر زبان قزاقي را تا 95 در صد در جامعه ارتقا 

دهند و همزمان با اين موفق شوند كه 90 در صد جمعيت به زبان روسي تسلط داشته باشند . 

در راستاي اجراي اين طرح، كلاس هاي متعددي تشكيل شده، پشتيباني مالي رسانه هاي قزاقي

 افزايش يافته است .

قابل ذكر است ، بیش ازاین در سال 2001 میلادی در قزاقستان برنامه اي در راستاي فعاليت و

 رشد زبان ها براي يك دوره ده ساله تا سال 2010 میلادی تصويب شده بود . بر اساس اين طرح

 بايستي سال 2010 میلادی در تمام ادارات و موسسات دولتي كارگزاري با زبان دولتي، يعني زبان

 قزاقي انجام مي شد . اين برنامه بر اساس جدول زمان بندي شده وزارتخانه و موسس هاي

 مربوط به اين وزارت خانه ها را موظف مي كرد كه از تمامي امكانات خود درجهت اعمال زبان دولتي

 در فعاليت هايشان استفاده کنند. از جمله طبق برنامه مذكور سال 2009 سال اعمال زبان دولتي

 در دستگاه رياست جمهور ، حكومت جمهوري قزاقستان و وزارت امور خارجه بوذ.

در سال 2008 میلادی با ابتكار" نور سلطان نظر بايف" ، رئيس جمهور قزاقستان" بنياد رياست 

جمهوری رشد زبان دولتي" تاسيس شد و مبالغ زيادي در راستاي اجرا برنامه هاي مربوط به

 تحكيم جايگاه زبان دولتي اختصاص يافت . در همين سال "مركز بين المللي همكاري قزاقستان 

با كشورهاي اتحاديه اروپا در بخش زبان" تاسيس شد و سيستم تستي آموزش زبان قزاقي

 تكميل گردید . همچنين برگرداني فيلم ها، به ويژه فيلم ها براي كودك و نوجوان به زبان قزاقي 

سرعت بي سابقه اي كسب كرد . در سال 2009 میلادی در جهت تحقق برنامه هاي مربوط به

 توسعه و تحكيم جايگاه زبان قزاقي در جمهوري قزاقستان 5066313 هزار تنگه و در سال 2010

میلادی 4763727 هزار تنگه اختصاص داده شد .

تا كسب استقلال در سال ،1991 میلادی يعني در زمان شوروي 25 در صد از قزاق ها زبان مادري

 خود را نمي دانستند . در ابتداي قرن 20 میلادی قزاق ها 80 در صد اهالي قزاقستان را تشكيل 

مي دادند اما در سال 1959 میلادی در پي گسترش زمين هاي كشاورزي، اين رقم به 29 در صد

 كاهش يافت . در آن ايام روسي كردن جامعه به شدت جريان داشت . اين سياست در ديگر

 جمهوري هاي شوروي سابق نيز بر اساس يك قانون نا نوشته اي در حال اجرا بود و نتيجه آن شد

 كه 74 درصد اهالي قزاقستان به زبان محاوره اي قزاق صحبت می کنند و فقط 62 در صد 

مي توانند به زبان قزاقي بنويسند و مطالعه كنند .

واقعيت آن است كه علي رغم همه اين تلاش ها و برنامه ريزي ها زبان قزاقي نتوانسته است 

به طور لازم جايگزين زبان روسي شود و همچنان زبان روسي به عنوان زبان دولتي در ادارات و

 وزارت خانه هاي قزاقستان حكم روائي مي كنند . اما در پي تقويت پايه هاي دولت قزاقستان

 در مقايسه با ساير جمهوري هاي آسياي مركزي، به تدريج زبان قزاقي اهميت كسب نمود. 

اكنون شهروندان غير قزاقي اين كشور ترجيح مي دهند كه فرزندان خودرا در مدارس قزاقي

 ثبت نام كنند تا در مدارس روسي . نظر سنجي ها نشان مي دهد كه در ميان اقليت هاي 

ملل مستقر در قزاقستان، ازبك ها و اويغورها(به علت ترک تبار بودن و نزدیکی فرهنگی و زبانی)

 بيش از سايرين به زبان قزاقي صحبت می کنند و با علاقه مندي اين زبان را مي آموزند . 

در اين ميان سطح پايين دانش زبان قزاقي در ميان روس ها ، آلماني ها و اوكراين ها 

مشاهده شده است . 

روستائیان در قزاقستان 24 درصد را تشكيل مي دهند و فقط 6 درصد از اين تعداد خواندن و

 نوشتن مي دانند . در مجموع 94 در صد از جمعيت قزاقستان با زبان روسي صحبت می کنند

 و 85 در صد آن ها به اين زبان خواندن و نوشتن مي دانند . بنا به گفته" نور سلطان نظر بايف"

 چنين وضعي حاصل سياست هاي اشتباه كمونيستي در قبال زبان هاي ملی مي باشد. 

در آن دوران سخن گفتن با زبان ملي يك نوع عقب ماندگي فرهنگي و سطح پايين فرهنگ

 تعبير مي شد.

امروزه در قزاقستان به كرات از سرنوشت "نوغَي" ها بزرگترين اقليت ملي در اين كشور، 

صحبت مي شود و روشنفكران قزاق از تكرار اين سرنوشت براي ملت قزاق هشدار مي دهند.

 "نوغاي" ها كه از نگاه ن‍ژادي نزديكترين قوم به قزاق ها مي باشند، تعدادشان در گذشته

 نه چندان دور بيشتر از قزاق ها بود، اما امروز چيزي حدود يكصد هزار نفر از اين قوم باقي

 مانده است. چنانچه تدابیري صورت نگيرد، اين اقليت به زودي منقرض خواهد شد.

نوقایها در حال حاظر در داغستان روسیه زندگی میکنند و تحت ظلم همسایگان قفقازی خود

 قزاز دارند.

در جمهوري قزاقستان تدابير جهت تحكيم و توسعه جايگاه زبان دولتي در حالي اتخاذ شدند

 که به باور بسياري از روشنفكران اين كشور در جامعه زمينه هاي مناسبي براي تحقق اين

 هدف در حد لازم وجود ندارد . "داس قوشيم"، رهبر جنبش "اولت تقديري" در تقويت اين

 ديدگاه مي گويد " چنانچه طي 20 سال گذشته در جامعه نياز لازم جهت آموزش زبان قزاقي 

به وجود نياید، بعيد به نظر مي رسد كه از اين به بعد چنين كاري صورت بگيرد ". از سوئي ديگر

 برخي بر اين باورند كه رسميت پيدا كردن زبان قزاقي باعث آن خواهد شد كه روس ها اين

 كشور راترك كنند . براي اقليت روس تبار هاي قزاقستان نگران كننده آن است، كه احتمال

 مي رود در آينده نه چندان دورخط لاتين جايگزين خط سرليك در اين كشور شود .

در چنين شرايطي مسئولان قزاق تلاش دارند با استفاده ازاصلاحات سازنده ضرورت آموزش

 زبان قزاقي را براي شهروندان اين كشور توجيه كنند، تا از يك طرف از حساسيت هاي

 مسكو به اين موضوع بكاهند و از سوي ديگر ثبات و آرامش را در كشور حفظ كنند . 

البته اين موضوع بي رابطه با موضوع در سر قدرت باقي ماندن يا نماندن" نور سلطان نظر بايف"

 نيست . به نظر مي رسد رئيس جمهور قزاقستان بر آن شده است در شرايط جهاني سازي،

 زبان ملي قزاقي را از نابودي احتمالي نجات دهد

منبع: گروه تحقیق وتفسیر ایران شرقی

   ماخذ ما:www.kazalash.blogfa.com