سلطان محمود غزنوی  با رجال دولتش، در جنگل به شكار مشغول بود. او به تعقيب حيواني پرداخت و از گروه دور شد.يكباره متوجه گرديد، تنها مانده است. بار ديگر به تعقيب شكار ادامه داد. ولي از ادامه آن كار منصرف شد.در همان زمان و مكان كلبه اي ديد. چوپاني از داخل كلبه شتابان به سويش آمد و پرسيد: آيا چيزي مي خواهيد؟ البته او نمي دانست آن شخص محمود غزنوي است.سلطان از او آب خواست. چوپان به عقب برگشت و با تاني و بي شتاب به سمت كلبه براه افتاد.

 او وارد كلبه شد و پس از تاخير و مكث زياد،با كاسه ي آب، از آن بيرون آمد.با گام هاي كوتاه و به آهستگي به سلطان محمو د نزديك شد و شروع كرد به پرسيدن يك سري سئوالات مثل:اهل كدام منطقه هستيد ؟در اينجا چه مي كنيد؟ آيا حيواني شكار كرده ايد؟ بعداً كاسه ي آب را به دست سلطان داد. محمود غزنوي پس از خوردن آب، بي تابانه سئوال كرد: با ديدن من شتابان نزدم آمدي و از احتياجم پرسيدي، من آب خواستم، تو در آوردن آب، كندي نمودي، آن را كافي ندانستي، در داخل كلبه بسيار درنگ نمودي. آن را نيز كافي نديدي، به آرامي نزدم آمدي، تازه آن وقت شروع كردي به پرسيدن سئوالات آخر زماني. چرا چنين كردي؟

 چوپان گفت :آن هنگام كه از درون كلبه شما را ديدم،متوجه شدم به چيزي احتياج مبرم داريد.لذا شتابان نزدتان آمدم. طلب آب نموديد،چون بسيار عرق كرده بوديد و بدنتان گرم بود،به كندي به سمت كلبه روانه شدم. بعداً از داخل كلبه شما را نظاره كردم و متوجه شدم هنوز هم بدنتان گرم است، بدين خاطر مدتي در كلبه درنگ نمودم . بعداً از آن جا خارج شدم و به آهستگي نزدتان آمدم.چون هنوز هم عرقتان خشك نشده بود،شروع كردم به پرسيدن آن سئوالات، تا اينكه مطمئن شدم كاملاً به حال عادي در آمده ايد و عرقتان خشك شده است.آن هنگام كاسه ي آب را تقديم نمودم.

 سلطان محمود پس از اينكه با حيرت و شگفتي به توضيحات چوپان گوش فرا داد، خود را معرفي نمود و گفت : اينك ترا به وزارت منصوب مي نمايم.آن چوپان سال هاي متمادي به سلطان محمود خدمت نمود، ولي مقامات دولت غزنوي او را برنتافتند و نسبت به او حسادن ورزيدند. در سراي وزير جديد، اتاقي بود كه منحصراً به وزير اختصاص داشت ،لذا رقيبانش به او افترا بستند و به سلطان چنين القاء كردند كه او اموالي را از خزانه ي سلطان دزديده، در اتاق گرد آورده است،بدين جهت اجازه ي دخول به آن را به كسي نمي دهد. سلطان احتمال دزد بودن او را نپذيرفت، ولي زماني كه حرف و حديث ها اوج گرفت، دستور داد ، در اتاق را بگشايد. وزير در را گشود، در داخل اتاق چيزي جز كپنك و عصايي كه چوپان به هنگام اولين ملاقات با سلطان ، بر تن و دست، داشت يافت نشد.سلطان نگاهي پرسشگر به وزير انداخت. وزير گفت : سرورم من از چوپاني به وزارت رسيده ام. مواقعي كه گرفتار غرور مي شوم، سري به اين اتاق مي زنم تا فراموش نكنم از كجا آمده ام. اين چوپان وزير مشهور غزنوي، همان  اياز است.

منبع : سايت اينتر نتي