آشنايي با روستاي پارچقلي( 1 ) نوشته ی: دکتر ابراهیم کلته
جمعيت روستاي پارچقلي در سال 80 به 348 نفر رسيد كه نسبت به سال 75 با نرخ 25/1 درصدي رشد نموده است . اين نرخ رشد در مقايسه ميزان رشد مقطع 75- 70 بسيار ملايم تر بوده و بيانگر فعاليت هاي شبكه بهداشت و تنظيم خانواده و مهاجر فرستي روستا مي باشد .
ويژگي جمعيتي و تحولات آن در دوره 80-1355 در پارچقلي
شاخص جمعيتي |
سال | |||||
55 |
65 |
70 |
75 |
80 | ||
جمعيت |
تعداد |
ـــ |
ــــ |
288 |
327 |
348 |
نرخ رشد نسبت به دهه ي قبل |
ــــ |
ــــ |
ــــ |
57/2 |
25/1 | |
تعداد خانوار |
ــــــ |
ــــ |
34 |
47 |
__ | |
حجم خانوار |
ــــ |
ــــ |
47/8 |
96/6 |
__ |
مأخذ: فرهنگ آبادي ها
ـ ساختار سني جمعيت
در سال 75 از كل جمعيت 327 نفري روستا ، 85/49 درصد آن (163 نفر) در سن
14-0 سال، 48/46 درصد در سن 64-15 سال و 67/3 درصد در 64+ سال بوده اند. اين ارقام بيانگر جواني فوق العاده جعيت است. توجه به نرخ رشد جمعيت در سالهاي گذشته نيز اين ارقام را بخوبي تأييد مي كند. رقم فوق در مقايسه با نرم هاي مشابه در جمعيت نواحي روستايي استان در سال 75 بسيار بالا بوده و حتي در مقايسه با نرم جامعه ي روستايي شهرستان مينودشت و كلاله (درسال 75 تحت يك شهرستان بنام مينودشت ) يعني 51/46 و بخش مركزي كلاله (85/46 درصد) نيز بالاتر بوده است .
ساخت سني جمعيت روستايي پارچقلي به تفكيك گروههاي عمده سني (1375)
گروه سني |
14-0 |
64-15 |
64+ |
جمع |
تعداد |
163 |
152 |
12 |
327 |
درصد |
85/49 |
48/46 |
67/3 |
100 |
مأخذ: فرهنگ آبادي ها 75
ـ ساخت جنسي
بر اساس امارهاي سرشماري جمعيتي سال 70 از كل 288 نفر جمعيت در اين سال،151 نفر آن كه44/52 درصد جمعيت را شامل مي شود مرد و137 نفر ديگر(56/47 درصد) زن بوده اند. نسبت جنسي در اين سال 2/110 بوده و درمقابل هر 100 نفر زن 2/110 مرد وجود داشتهاند.
در سال 75 نيز برطبق آمارهاي سرشماري عمومي نفوس و مسكن، 93/48 درصد از جمعيت را مردان و 07/51درصد را زنان تشكيل مي دادند ونسبت جنسي در حوزه 8/95 بوده است . نسبت به سال 70 رقم بسيار پايين تري را نشان مي دهد و حاكي از مهاجر فرستي روستا است.
ساخت جنسي در جمعيت روستايي حوزه پارچقلي
سال |
مرد |
زن |
جمع |
نسبت جنسي |
| |||||||||
تعداد |
درصد |
تعداد |
درصد |
تعداد |
درصد |
| ||||||||
1370 |
151 |
44/52 |
137 |
56/47 |
288 |
100 |
2/110 | |||||||
1375 |
160 |
93/48 |
167 |
07/51 |
327 |
100 |
8/95 | |||||||
مأخذ: پايگاه اطلاعات روستايي گلستان
ـ وضعيت سواد
درسرشماري عمومي نفوس و مسكن 75 نرخ سواد براي مردان 8/67 درصد، براي زنان 64/42 درصد و براي مردان و زنان 66/54 درصد بوده است. در صورتي كه اين رقم در سر شماري جمعيتي 70 براي كل زنان و مردان 89/43 درصد بوده است .مقايسه دو رقم فوق نشان مي دهد كه در طي 5 سال 75-1370 نرخ باسوادي رشد بسيار خوبي داشته است .
وضعيت سواد و تحول آن در پارچقلي
سال/جنس |
شاخص | |||
تعداد افراد 6 ساله و بالاتر |
تعداد باسواد |
درصد باسوادي | ||
1370 |
مرد |
__ |
__ |
__ |
زن |
__ |
__ |
__ | |
مردو زن |
221 |
97 |
89/43 | |
1375 |
مرد |
118 |
80 |
8/67 |
زن |
129 |
55 |
64/42 | |
مردو زن |
247 |
135 |
66/54 |
مأخذ: فرهنگ آبادي ها
اين افزايش در ارتباط با شرايط پيش آمدهي جديد در آموزش مي باشد، چراكه پوشش كامل دانش آموزان لازم التعليم در دوره ي ابتدايي به جهت وجود مراكز آموزشي كافي و استقبال خانواده ها از تحصيل فرزندان(به ويژه فرزندان دختر) به جهت برافتادن ايستارهاي فرهنگي باعث گرديده است كه همه ساله با ورود دانش آموزان به كلاس هاي درس، تعداد مطلق افراد باسواد روبه فزوني گذارده و درصد سواد را شديداً متأثر نمايد. علاوه برآن فعاليت هاي مستمر نهضت سوادآموزي درطي سالهاي اخير در سواد آموزي بزرگسالان نيز نقش مؤثري در كاهش بي سوادي داشته است.
ميزان سواد زنان در سال75 در كل64/42 درصد بودهاست كه باتوجه بهاينكه در شرايط فعلي تقريباً تمامي دختران لازمالتعليم دورهي ابتدايي بهمدرسه ميروند،اين تفاوت روبهكاهش ميباشد و احتمالاً در سالهاي بعدي وضعيت سواد زنان نيز بهتر از اين خواهد بود.البته شايان ذكر است كه كم سوادي زنان همچنان به عنوان يك معضل باقي خواهد ماند.چرا كه دختران پس از پايان تحصيلات ابتدايي، به علت فقدان مدرسه راهنمايي ترك تحصيل ميكنند ولي در مورد پسران،امكان ادامه تحصيل در مدارس ديگر مخصوصاً كلاله وجود دارد.
ـ اشتغال
در سال 75 از كل 288 نفر جمعيت پارچقلي 209 نفر كه بالغ بر 6/72 درصد جمعيت بودند داراي 10 سال و بالاتر بودهاند. همچنين در اين سال 78 نفر كه 32/37 درصد از جمعيت 10 ساله و بالاتر بودهاند، به كار اشتغال داشته اند. از اين تعداد فقط 1/14 درصد از آن را زنان و بقيه را مردان تشكيل مي دادهاند. درصد زنان شاغل از جمعيت 10 ساله و بالاتر زنان فقط 19/10 درصد بوده است.
اين پديده ميتواند به چند علت باشد. اول اينكه با وجود مشاركت زنان در بسياري از اشتغالات ازجمله كمك در دامداري، خانه داري و سايركارهايي كه در منزل انجام مي شود، كار آنان به حساب اشتغال گذاشته نميشود. دوم اين كه زنان تركمن در كارهايي كه دور از خانه انجام مي شود، نظير فعاليتهاي زراعي مشاركت نمي كنند و اين امر خود باعث محدوديت در فعاليت زنان مي گردد. عامل مهمتر ديگر اينكه اكثر زنان تركمن بويژه دختران در امر بافت فرش فعال بوده اند. ولي در طي سالهاي اخير به علت ركود بازار فرش، بافت آن كاملاً غيراقتصادي شد، و در نتيجه اكثر بافندگان آن را رهاكردهاند و اگر بافتي نيز مشاهده ميشود به صورت نيمه وقت و فصلي است كه آن هم معمولاً جهت بافت فرشهاي داشتي ميباشد.
بارتكفل نظري جمعيت روستايي حوزه در سال 75 بالغ بر 38/1 و بارتكفل واقعي آن 69/3 نفر بوده است.طبق امارهاي سرشماري 70 در روستا 24 نفر بيكار و 51 نفر شاغل گزارش شده است كه نرخ 32 درصدي بيكاري را نشان مي دهد . اين رقم بسيار بالا در دوره بعدي به 6 نفر( 14/7 در صد بيكاري ) تنزل مي يابد.اين امر تناقض در امار ايجاد ميكند. چرا كه با توجه به ميزان مشاركت بسيار اندك زنان و عدم اشتغال به تحصيل آنان در مقاطع بالاتر از ابتدائي، قاعدتاً مي بايست تعداد بيكاران بيشتري وجود داشته باشد.البته نقش مهاجر فرستي حوزه در طي دوره فوق( 75-70 ) نيز مسلما در كاهش تعداد بيكاران موثر بوده است . توجه به نرخ رشد جمعيتي در مقطع زماني فوق نيز اين امر را نشان مي دهد .
وضعيت اشتغال و تحول آن در پارچقلي 75-1370
شاخص |
1375 |
1370 | ||
مرد |
زن |
مرد و زن |
مرد و زن | |
جمعيت 10 ساله و بالاتر |
101 |
108 |
209 |
184 |
جمعيت شاغل |
67 |
11 |
78 |
51 |
جمعيت بيكار |
000 |
000 |
6 |
24 |
درصد بيكاري |
000 |
000 |
14/7 |
32 |
مأخذ: فرهنگ آبادي ها
ـ بررسي ساختار وقشربندي اجتماعي در جوامع روستايي
منزلت و قشربندي اجتماعي درميان روستاييان براساس ميزان زمين مي باشد و در جوامع عشايري براساس ميزان دام. در جوامع روستايي كه از اسكان عشاير تشكيل شده اند وهنوز فرهنگ عشايري از ميان آنها رخت برنبسته نيز تلفيقي از دو عامل دام و زمين به عنوان اساس منزلت و قشربندي اجتماعي محسوب مي گردد. روستاي پارچقلي نيز وضعيتي اين چنين داشته و داراي اقتصاد زراعي – دامي مي باشد و لذا در آن منزلت اجتماعي عمدتاً بر مبناي داشتن دام و زمين قرار گرفته است.
متوسط زمين زراعي براي هر خانوار حدود 10 هكتار بوده ولي توزيع اراضي مثل تمامي مناطق ديگر يكسان نمي باشد. از نظر ميزان زمين ، جامعه ي روستايي مورد مطالعه را مي توان به 4 قشر فاقد زمين، كم زمين، داراي زمين متوسط و قشر زمين دار تقسيم نمود. قشر فاقد زمين را كساني تشكيل مي دهند كه خود يا پدرانشان به عللي مجبور به فروش زمين شده و قادر به خريد زمين نيز نشده اند. قشر كم زمين را معمولاً آنهايي كه كمتر از 5 هكتار زمين دارند و در طي سالهاي گذشته تحت تأثير عامل ارث اراضي پدران آنها به تواتر مورد تقطيع قرار گرفته اند، تشكيل مي دهند.
قشرمتوسط را مالكين 5 تا 10 هكتار و قشر زمين دار را افراد بيش از 10 هكتار تشكيل مي دهند. علاوه بر موارد فوق ميزان دام نيز معمولاً با تقسيم بندي فوق مطابقت دارد. بدين ترتيب كه قشرهاي بالا معمولاً توانايي بيشتري در سرمايه گذاري از جمله خريد و نگهداري دام دارند در صورتي قشرهاي پايين معمولاً سرمايه ي مازاد جهت سرمايه گذاري و تبديل آن به دام و … ندارند. قشرهاي مرفه معمولاً نسبت به سايرين درآمد بيشتري داشته و اين امر منزلت اجتماعي بالا و قدرت سياسي بيشتري را براي آنها به ارمغان آورده است. در نتيجه ، به خاطر موقعيت سياسي و اجتماعي برتر و نيز امكانات مناسب تر مالي فرصت هايي براي آنان فراهم مي آيد تا بازار روستايي را زير نظارت خود درآورده و گذشته از زمينداري به فعاليت هاي پردرآمد ديگر مانند ارايه خدمات ماشين آلات كشاورزي، سلف خري، خريد و فروش، حمل و نقل و نظاير آن پرداخته و برمجموع درآمد خود بيفزايند. شايان ذكر است كه ميانگين دام هر خانوار نيز در حوزه حدود 50 واحد دامي مي باشد .
در ميان تركمن ها از قديم يك نوع قشربندي براساس اصيل يا غير اصيل بودن به نام« ايگ» به معناي تركمن اصيل و «قول» به معناي تركمن غير اصيل وجود داشته است. درسالهاي اخير به علت رشد تحصيلات باعث پيدايش قشر تحصيل كرده و كارمند و دانشگاهي و داراي مشاغل تخصصي گرديده است.
در ميان تركمن ها افراد «ياشولي» (سالمند) ويا «آق سقال» (ريش سفيد) از جايگاه خاصي برخوردارند. اين موقعيت بويژه در گذشته از اهميت بسيار والايي برخوردار بوده و قدرت زيادي را به آنها مي داده است. امروزه قدرت فوق بين ياشولي ها، افراد متنفذ مالي و تحصيل كردگان تقسيم شده است.
ـ بررسي وضعيت امكانات زيربنايي، فرهنگي ، بهداشتي و رفاهي
راه دسترسي پارچقلي به صورت جاده شني بدون مشخصات كيلومتر مي باشد. همچنين اين روستا داراي برق ويك باب دبستان 5 پايه ي مختلط، و دفتر مخابرات راه دور ، مغازه خرده فروشي و تعميرگاه مي باشد.
روستاهاي پارچقلي بالا و پايين فاقد مدرسه راهنمايي ، خانه بهداشت، فروشگاه نفت، شركت تعاوني و ساير امكانات مي باشد. دانش آموزان براي تحصيلات راهنمايي به مدرسه راهنمايي شبانه روزي مراوه تپه و يامدارس شهر كلاله ميروند.
ـ بررسي ناهنجاري هاي اجتماعي موجود در روستاهاي حوزه
يكي از ناهنجاري ها و بزه هاي درداخل حوزه سرقت بوده و بويژه امكان سرقت دام از بهره برداري ها به عنوان يكي از مشغله هاي ذهني بهره برداران مي باشدبا توجه به محدود بودن جامعه ي ساكن حوزه و دوري آن از مراكز شهري، ناهنجاري هاي ديگر چندان خود را نشان نميدهند و بنا به اظهار اعضاي شوراي روستا ناهنجاري هاي اجتماعي ديگر نمودي ندارند.
منبع:www.ekalteh.blogfa.com