در بین قزاق‌ها هم مثل سایر مناطق آسیای میانه سنت‌ها شفاهی بوده و فقط مسلمانان 
آموزش دیده در مراکز مذهبی سواد داشته‌اند.(مانند ابونصر ترخان بن توقلق فارابی که در 
جنوب قزاقستان در شهر فاراب به دنیا آمد وی از بزرگترین موسیقیدانان جهان می باشد.) 
طبیعی است که در چنین بستر اجتماعی‌ای موسیقی نقش بسیار بزرگتری ایفا می‌کند. 
برای قزاق‌ها موسیقی در قلب اجتماع قرار داردو فرایندی را ممکن می‌کند که طی آن سنن اجتماعی حفظ و منتقل می‌شوند. امروزه در قزاقستان گونه‌های مختلف موسیقی با نوعی همزیستی حضور دارند. در قزاقستان امروز ارکستر سازهای سنتی قورمان قاضی (که به نام آهنگساز و نوازنده‌ی 
بزرگ ساز دومبرا نام‌گذاری شده) ارکستر فیلارمونیک قزاقستان٬ اپرای ملی قزاقستان و ارکستر مجلسی فعالیت می‌کنند. 

موسیقی سنتی: 
آنچه در زیر می‌آید معرفی موسیقی سنتی قزاقستان است که باید آن‌را از آنچه می‌توان
 «سنتی‌گرایی» نامید متمایز کرد. امروزه در نهادهای آکادمیک موسیقی سنتی قزاقستان
 تدریس می‌شود و آهنگسازان سعی در حفظ حال و هوای موسیقی قدیمی‌شان هستند. 
در موسیقی سنتی قزاقستان هر دو ژانر سازی و آوازی حضور دارند. 
گونه‌های آوازی عبارتند از: 
- ترانه‌های محلی  اولنگ (Folk Songs) 
- حماسه‌های شفاهی ژیرایو (The Oral Epic tradition)یاzhyraulyq 
- سنت شاعران بداهه‌پرداز آقندیق (The Poet-Improviser Tradition)یاaqyndyq 
- ترانه‌های تغزلی  انشلیق(The Lyric Song Tradition) یاanshilik 
بخش مهمی از این سنت شفاهی بر پایه سنت استاد و شاگردی استوار است که از 
ارزش اجتماعی بالایی برخوردار است. 

ترانه‌های محلی: 

این ترانه‌ها عموماً توسط زنان و بدون همراهی ساز خوانده می‌شوند. هر مراسم جمعی 
مثل عروسی‌ها یا تدفین‌ها و عزاداری‌ها، ترانه‌ها و آوازهای مخصوصی دارد. مثلاً در یک 
جشن عروسی مراحل مختلف مثل ورود عروس، رونمایی و ورود زوج به حجله عروسی
 آهنگها و ترانه‌های جداگانه دارند. در مورد مراسم سوگواری نیز اعلام فوت یک فرد، تدفین
 و مراسم یادبود نیز آوازهای مخصوصی دارند؛ همینطور دعاها و مراسم مذهبی ماه رمضان
 که البته به عنوان یک گونه طبقه‌بندی نمی‌شوند ولی تعاریف و کارکردهای خود را دارند. زنان،
 ترانه‌های دیگری را نیز اجرا می‌کنند با نام قارا اولنگ( Qara Oleng simple songs) که شامل
 اشعار چهار مصرعی است و قابل مقایسه با گونه‌ی آوازی فلک درنواحی همسایه است. 

حماسه‌های شفاهی: 

داستان‌های حماسی شفاهی نقش مهمی در حیات اجتماعی و تاریخی گروه‌های قبیله‌ای
 قزاق دارد. در بین قبایل مختلف تعدادی حماسه‌ی فراگیر و عمومی مثل کور اوغلو "Kor-ogly"
 و آلپامیش "Alpamysh" و "Yedige" مي‌باشدعلاوه بر این هر قبیله داستان‌ها و حماسه‌های
مخصوص به خود را نیز دارا ست که روایتگر تاریخ و سرگذشت آن قبیله است. 
مانند داستانهای حماسی آدای خان جد بزرگ قزاقهای ایرانی و استان مانقستایو قزاقستان
 و یا داستان عشقی آق بوبک که مخصوص طایفه آدای می باشد.
گروه دیگر داستان‌های عاشقانه بلندی هستند که عموما یا به اسم قهرمان داستان مثل
قز ژیبک"Qyz-Zhibek" و سولو شاش "Sulu-shash" و "Maqralqyz" و یا به نام معشوق او مثل
کوزی کورپش و بایان سولو "Qozy korpesh-Bayan suslu" نامگذاری می‌شوند. در لابلای این
 داستان‌ها آوازهای دیگری نیز وجود دارند که در نظر اول ممکن است به داستان مربوط نباشند 
ولی در مجموع آن داستان اصلی را شکل می‌دهند. 
این داستان‌ها توسط یک راوی ژیرایو (Zhyrau) و با همراهی ساز دومبرا(Dombra) اجرا 
می‌شوند. حماسه‌ها معمولاً سه بخش دارند: مقدمه باستایو(bastau)، بخش اصلی که 
به صورت ریتمیک اجرا می‌شود(uzynsenva) و خاتمه(qairma) که صرفاً سازی است. 
کارکرد عمومی حماسه‌ها و راویان آنها بیش از سرگرمی است. حماسه‌ها ناقل حافظه
تاریخی و اصولاً خلاقیت قبایل هستند. در مورد عموم موسیقی‌دان‌ها به طور عام و راویان
 حماسه‌ها به طور خاص نگرشی ماورائی وجود دارد؛ بدین صورت که راوی، شاعر یا نوازنده
توسط روح یک استاد قدیمی در رویا آموزش داده می‌شود و او داستان‌ها را از او فرا می‌گیرد. 

سنت شاعران بداهه‌پرداز: 

شاعربداهه‌پرداز آقندیق(aqyndyq) فردی است که در مسابقات مشاعره مانندآیتس
(aitys) شرکت می‌کند. دو یا چند رقیب به ترتیب اشعاری را سروده و با ساز اجرا می‌کنند.
این مجالس مشاعره(aity) در مکان‌هاي عمومی، در تعطیلات و جشن‌ها برگزار می‌شود 
و گاه تمام روز و گاهی حتی شب به درازا می‌انجامد. همانند راویان داستان‌های حماسی،
این شاعران بداهه‌پرداز(aqyndar) نیز توان خود را از ارواح شاعران پیشین گرفته و توسط
 آنان حمایت می‌شوند. 
Aitys می‌تواند بین زن و مرد جوان برگزار شود و یا می‌تواند موضوع معین مثل موضوعات
 مذهبی یا صورت طرح معما داشته باشد. در یک aitys دو حریف نباید از یک قبیله یا طایفه
باشند. حضار به طور فعال به تشویق طرف خودی و مخالفت با حریف می‌پردازند و مسابقه
 دهنده می‌تواند در اشعار خود حریف را با الفاظ بی‌ادبانه یا تحقیرآمیز (درصورت لزوم!) خطاب کند. 
ادامه دارد...

منابع: 
1)The Garland encyclopedia of world music vol۶ 
2)From Folklore to Soviet National Culture - The Process of Formation of "Kazak National Music" 
Atlas of plucked instruments 
3)iras.ir
 
منبع:www.kazalash.com