بنیاد مختومقلی فراغی

قبل از تشییع  و به خاکسپاری پیکر شکوری، برخی از چهره های ادبی، سیاسی و فرهنگی در تجلیل از مقام استاد و گرامی داشتن یاد و خاطره وي به ایراد سخن پرداختند.

در ابتدا " هلال اف" رئیس آکادمی علوم تاجیکستان ضمن بیان مختصری از تاریخچه زندگی و حیات علمی شکوری، به فعالیت گسترده علمی وي در زمینه ادبیات شناسی معاصر تاجیک و بنیانگذاری مکتب علمی ادبیات شناسی تاجیک توسط این استاد فقید اشاره نمود مکتبی که توانست دانشجویان و شاگردان بسیاری را در عرصه تحقیقات ادبیات شناسی تربیت نماید.

رئیس آکادمی علوم جمهوری تاجیکستان، از شکوری به عنوان انسانی یاد کردند که تمام حیات علمی و ادبی خویش را صرف شناساندن و پیوند دادن جامعه با علم و ادبیات اصیل تاجیک از طریق خلق آثار ماندگار نموده اند. همچنین توانستند سهم بزرگی در تألیف اولین فرهنگ زبان تاجیک داشته باشند و زبان تاجیک را همچون زبان رسمی کشور تاجیکستان معرفی نمایند.

"هلال اف" در پایان سخنان خود از شکوری به عنوان استادی تکرار ناشدنی یادکرد که در دلها، جان ها و خاطره ها همواره جاوید خواهد ماند.

"عبدالحمید صمد"، معاون اول ریاست اتحادیه نویسندگان تاجیکستان نیز، این روز را روزی حزن انگیز نه تنها برای خانواده این دانشمند فرزانه بلکه برای تمامی مردم تاجیکستان دانست .

وي، شکوری را از جمله فرزانگانی خواندند که در طول عمر پر برکت خویش همچون معلمی بی تکرار و دانشمندی فاضل در رشد ادبیات معاصر تاجیک خدمات بزرگی را ارائه نمود و گام های بلند و ارزشمندی در زمینه معرفت تحقیق بدیعی ادبیات شناسی تاجیک برداشته و در پی آن توانستند شاگردان سزاواری را برای پر بار تر کردن این مکتب تربیت نمایند.

" صمد"،  تلاش های شکوری در عرصه ادبیات شناسی، معرفت پروری و خودشناسی مردم تاجیک را پس از پایان جنگ های داخلی در تاجیکستان و آغاز استقلالیت در این کشور ستودنی دانست و او را فرزند خلف و حق شناس ملت خواند؛ انسان برجسته ای که با ادبیات شناسی خود حق فرزندی را در میان مردم و ملت تاجیک ادا کرد.

شعردوست، سفیر جمهوری اسلامی ایران گفت: براستی که زبان و کلام از وصف جایگاه این بزرگ مرد عرصه علم و فرهنگ عاجز و ناتوان است.

وي افزود: شکوری، تنها یک شخص در جامعه علم و فرهنگ نبود، بلکه دارای جایگاهی رفیع در جامعه فرهنگی بود بطوری که فقدان وجود عزیز ایشان، سالها خالی خواهد ماند و سالیان سال پدر پیر فلک را صبر بباید تا مادر گیتی همچون وی را بزاید.

شعردوست، زندگی استاد را همچون مرگ ناباورانه وی، شکوهمند خواند. مردی که بیش از هفتاد سال برای بالیدن فرهنگ نالید و با رنج و آلام ملت خود، در قلب خویش گریست.

سفیر کشورمان ازشکوری به عنوان سفیر و بلکه پیشرو رسمیت بخشیدن به زبان و ادبیات فارسی و خودشناسی ملی یاد کرد.

وي افزود: شکوری در مدت زندگی پر برکت خویش بیش از 50 جلد کتاب و صدها مقاله در زمینه خودشناسی ملی، زبان و بازیابی هویت ملی و میهنی به رشته تحریر در آورد و تداوم گر راه پر فروغ سلف دانشمند بزرگوار خویش، شریف جان مخدوم صدر ضیا بود. اودر کنار استاد صدرالدین عینی، جلال اکرامی، رحیم هاشم، ساتم الغ زاده و برخی دیگر، از جمله بنیانگذاران فرهنگ نوین تاجیک محسوب می شوند.

شعردوست خدمات نمایان و شایسته شکوری در عرصه بین الملل را موجب عضویت او در فرهنگستان زبان و ادب جمهوری اسلامی در سال 1996 میلادی و سرانجام شناخته شدن این استاد فرهیخته به عنوان « چهره ماندگار» در سال 2005 میلادی در كشورمان دانست و تصریح کرد: پروردگار چنان توفیقی به استاد شکوری داده بود که بیش از هفتاد سال از عمر گرانمایه خویش را وقف تحقیق نمود. وکسانی که از نفس گرم همنشینی او برخوردار بوده اند، به جز صفا و صمیمیت از او چیزی به یاد ندارند و کسانی که اهل علم و دانش بوده اند، آثار متعدد او راهگشای مشکلاتشان بوده است. امروز در سوگ یکی از بزرگترین، عزیزترین و شریف ترین فرزندان شایسته ملت تاجیک به سوگ نشسته ایم. بی تردید بار این کوه عظیم غم، تا سالها بر دوش دوستداران و عزیزان وی سنگینی خواهد کرد .

 سفیر جمهوری اسلامی ایران همچنین فقدان این دانشور و فرهیخته بزرگوار را ضربه ای عظیم بر پیکره علمی و فرهنگی کشورهای فارسی زبان ایران، تاجیکستان و افغانستان و تمامی فارسی زبانان عنوان و خاطرنشان کرد: برای زندگی آدمی، نقطه پایانی به نام مرگ وجود دارد، اما برای حیات معنوی بزرگان، پایانی نیست. جسم به خاک می پیوندد، روح به عالم باقی و نام و راه آنان برای آیندگان باقی خواهد ماند. اینجانب به نمایندگی از دولت و ملت ایران، این ضایعه دردناک را به جامعه فرهنگی و علمی سه کشور هم دین، هم فرهنگ و هم زبان تاجیکستان، افغانستان و ایران تسلیت عرض می کنم و برای خانواده بزرگوار و شریف ایشان از پروردگار بزرگ، صبر جمیل را خواستارم.

 در این مراسم بزرگانی همچون پروفسور اکبر تورسون اف، رئیس انیستیتو شرق شناسی و میراث خطی، شاهرخ خان اسراری، وزیر فرهنگ تاجیکستان، خانم گلرخسار صفی آوا، شاعر مردم تاجیک و جمع کثیری از بزرگان به تجلیل مقام والای استاد محمدجان شکوری پرداختند و از درگاه خداوند برای آن دانشمند فرزانه طلب آمرزش نمودند.

شایان ذکر است که استاد شکوری عضو آکادمی علوم تاجیکستان، عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی ایران، مورخ و منتقد ادبی و از دانشمندان شناخته شده تاجیکستان، ایران و منطقه آسیای مرکزی بود. وي 60 سال از عمر خود را به عنوان کارمند پژوهشگاه زبان و ادبیات «آکادمی ابوعبدالله رودکی» در بخش تحقیق آثار قدیمی سپری کرد و در جامعه علمی آسیای مرکزی کتاب‌های ارزشمندی چون «هر سخن جایی و هر نکته مقامی دارد»، «سرنوشت فارسی تاجیکی فرارود در صده بیست»، «خراسان است اینجا»، «صدر بخارا»، «روشنگر بزرگ»، «فتنه انقلاب در بخارا» که در سال‌های مختلف در انتشارات دوشنبه به نشر رسیده‌ از آثار ماندگار عنوان شده‌اند. شکوری از جمله نویسندگان طرح قانون درباره مقام زبان رسمی تاجیکی می‌باشد که سال 1989 از سوی مجلس وقت تاجیکستان به تصویب رسید.

این دانشمند برجسته تاجیک برنده عالی‌ترین جایزه دولت تاجیکستان به نام «رودکی» در بخش آثار ادبی و هنری بوده و درسال2005 به عنوان چهره ماندگار ایران نیزمعرفی شده بود.