اَتِك جلد: 1 دانشنامه ایران شماره مقاله:1513
اَتِك ، atek] ناحيه‌اي در جمهوري
تركمنستان، واقع در دامنة شمالى جبال هزارمسجد و كوههاي مرزي خراسان كوپِت
داغ.
رشته‌كوههاي اصلى ناحيه سلسله جبال هزار مسجد است كه شعبه‌هايى‌از آن‌تا دشت‌اتك‌پيش‌رفته‌است‌و به‌آسلمه،زيركوه و زرين‌كوه معروف‌اند. از دامنه‌هاي اين رشته كوه رودخانه‌ها و جويبارهاي بى‌شماري از جمله دو رودخانة دائمى درونگر و زنگلانلو، به سوي دشت اتك جريان دارند.
در روزگار باستان و سده‌هاي ميانه، ساكنان روستاهايى كه در طول دامنه‌هاي شمالى اين كوهها قرار داشتند، ايرانى بودند؛ اما بعدها اين ناحيه مورد هجوم كوچندگان ترك قرار گرفت و از آن زمان بر اين ناحيه نام تركى اتك به معناي دامنه نهاده شد. گمان مى‌رود كه نام اتك از سدة 0ق/6م پس از حملات ازبكان خيوه و بخارا رايج شده باشد. در سده‌هاي ميانه از شهرهاي اين ناحيه بيشتر نسا و ابيورد شهرت داشتند.
خوارزم نزديك‌ترين همساية اتك بود و تا زمان تسخير آنجا به دست سلطان محمود غزنوي، اين ناحيه در تصرف شاهان خوارزم قرار داشت. در 26ق/035م تركمانان غزان به اين نواحى هجوم آوردند و سلطان مسعود بخشى از سرزمين مزبور را به آنان واگذاشت.
در 254ق/838م گروهى از قبايل تركمان گوكلان كه در گرگان اقامت داشتند، به اتك كوچ داده شدند. تركمانان تكه در 272ق مرو را تصرف كردند و در اتك و سرخس و آخال مستقر شدند.
در دسامبر 881 ميان ايران و روسية تزاري قراردادي به امضا رسيد و خط مرزي حدود اتك به وضع كنونى درآمد. پس از اين قرارداد، از دشت اتك كه پيش از آن بخشى از ايران بود، جز حاشية باريكى در دامنة كوههاي هزارمسجد كه شهرستان محمدآباد درگز مركز آن است، باقى نماند.*
رشته‌كوههاي اصلى ناحيه سلسله جبال هزار مسجد است كه شعبه‌هايى‌از آن‌تا دشت‌اتك‌پيش‌رفته‌است‌و به‌آسلمه،زيركوه و زرين‌كوه معروف‌اند. از دامنه‌هاي اين رشته كوه رودخانه‌ها و جويبارهاي بى‌شماري از جمله دو رودخانة دائمى درونگر و زنگلانلو، به سوي دشت اتك جريان دارند.
در روزگار باستان و سده‌هاي ميانه، ساكنان روستاهايى كه در طول دامنه‌هاي شمالى اين كوهها قرار داشتند، ايرانى بودند؛ اما بعدها اين ناحيه مورد هجوم كوچندگان ترك قرار گرفت و از آن زمان بر اين ناحيه نام تركى اتك به معناي دامنه نهاده شد. گمان مى‌رود كه نام اتك از سدة 0ق/6م پس از حملات ازبكان خيوه و بخارا رايج شده باشد. در سده‌هاي ميانه از شهرهاي اين ناحيه بيشتر نسا و ابيورد شهرت داشتند.
خوارزم نزديك‌ترين همساية اتك بود و تا زمان تسخير آنجا به دست سلطان محمود غزنوي، اين ناحيه در تصرف شاهان خوارزم قرار داشت. در 26ق/035م تركمانان غزان به اين نواحى هجوم آوردند و سلطان مسعود بخشى از سرزمين مزبور را به آنان واگذاشت.
در 254ق/838م گروهى از قبايل تركمان گوكلان كه در گرگان اقامت داشتند، به اتك كوچ داده شدند. تركمانان تكه در 272ق مرو را تصرف كردند و در اتك و سرخس و آخال مستقر شدند.
در دسامبر 881 ميان ايران و روسية تزاري قراردادي به امضا رسيد و خط مرزي حدود اتك به وضع كنونى درآمد. پس از اين قرارداد، از دشت اتك كه پيش از آن بخشى از ايران بود، جز حاشية باريكى در دامنة كوههاي هزارمسجد كه شهرستان محمدآباد درگز مركز آن است، باقى نماند.*
+ نوشته شده در شنبه ۱۳۹۱/۰۶/۱۱ ساعت 7:15 توسط محمد قجقی
|
وبلاگ رسمی بنیادمختومقلی فراغی