بنیاد مختومقلی فراغی

1- آتا (دأده) : پدر (ت: قاقا)

2- انه (اجه، نأنه) : مادر ( گ: انه)

3- قاقا : پدر بزرگ پدری (ت: آتا)

4- اجه (انه) : مادر بزرگ پدری

5- بابا : پدر بزرگ مادری

6- ماما : مادر بزرگ مادری (گ: انه)

7- آغا : برادر (بزرگتر) (گ: دویده)، عمو

8- اجکه (اکجی) : خواهر (بزرگتر) (گ: قیزییا)، عمه (گ: بی بی)

9- دایی : دایی، پسر دایی

10- دایزا : خاله، دختر دایی

11- قیز دوغان (اویا) : خواهر

12- ارکک دوغان (قارداش) : برادر

13- اوغوُل : پسر

14- قیز : دختر 

15- آغتیق : نوه

16- چاولیق : نبیره 

17- یوُِولوُق (سوُولوُق) : نبیره

18- قاولیق : نبیره 

19- یاولیق : نبیره 
20- تاتلیق : نبیره

21- دوغان اوغلان : عموزاده

22- دولان اوغلان : نسبت فرزندان دو عمو زاده به همدیگر

23- چیقان : پسرخاله، دختر خاله

24- یگن : پسر عمه، دختر عمه، خواهر زاده

25- اینی : برادر (کوچکتر)، برادر زاده (پسر)

26- باجی : خواهر (کوچکتر)، برادرزاده (دختر)

- شبکه اصطلاحات سببی

1- أر (آدمی) : شوهر

2- هلی (ماشغالا) : زن

به اولین همسر «باشداش» گفته می شود.

3- کؤرکن : داماد، شوهر عمه، شوهر خواهر (ت: گییو) (گ: کؤرک)

4- گلین : عروس، زن برادر (کوچکتر)

5- گلئجه (ینگه) : زن عمو، زن برادر (بزرگتر) (گ: گلمی، ینگه)

6- گلین دایزا : زن دایی

7- باجا : باجناق

8- اِلتی : جاری ( و نیز به معنای هوو)

9- گونی : هوو

10- یووورجی : برادر (کوچکتر) همسر (زن یا شوهر)

11- بالدیز : خواهر (کوچکتر) همسر

12- قایین آغا : برادر (بزرگتر) همسر

13- قایین اِکِجی : خواهر (بزرگتر) همسر

14- قایین آتا : پدر همسر

15- قایین انه : مادر همسر

همانگونه که می بینید در زبان ترکمنی بسته به بزرگتر و کوچکتر بودن فرد مورد نظر، برای بیان یک

نسبت گاه از دو اصطلاح استفاده می شود. ( مانند یوورجی و قایین آغا) نکته دیگر این که اصطلاحاتی

همچون «یووورجی» تنها محدود به معانی ذکر شده نبوده عموما به معنای «اینی» (یعنی برادر

(کوچکتر) و پسر برادر و ...) با معانی اصطلاحات خویشاوندی دیگر رایج در زبان ترکمنی در ارتباط

مستقیم می باشد.

صفت «قایین» سببی بودن رابطه خویشاوندی را می رساند. همچنین صفت « اؤوی» نشان دهنده

ناتنی بودن نسبت است، مانند « اؤوی دوغان » (برادر ناتنی) و « اؤوی انه » (نامادری) و ...

دوغان (برادر و خواهر) بر سه گونه است:

1- قارنی بیر : از یک پدر و مادر

2- سؤیتلش : از یک مادر

3- آتاداش : از یک پدر

اما ذکر این نکته ضروری است که واژه هایی همچون دوغان تنها در مفهوم خویشاوندی نسبی به کار

نمی رود و علاوه بر این مفاهیم، می تواند معانی دیگری را القاء نماید. مثلا «دوغانلیق» (برادر خوانده

و ...)، « دوغان اوقوشان » (عقد اخوت بسته )، «قیامتلیق دوغان» (برادر اخروی و ...)، «امیشن»

(برادر رضاعی و ...) که توضیح درباره ی جایگاه هر یک از آنها در فرهنگ ترکمن، در این مختصر نخواهد

گنجید.

             منبع:www.torkmansahra.blogfa,com