بررسي نظام هاي سنتي مشاركت در ميان تركمن ها نوشته ی: دکتر ابراهیم کلته
مهمترين اشكال ياريگري در ميان تركمن ها به شرح ذيل مي باشد.
- ياوار: ياوار نوعي از يارگيري (و مهم ترين آن ) در ميان تركمن هاست كه درگذشته براي پشم چيني، ساخت مسكن و امور عام المنفعه اعمال مي شده است. در ياوار معمولاً مشاركت به شكل كار يدي مي‌باشد. وقتي يك نفر مثلاً مبادرت به ساخت مسكن مي نمايد، افراد براي تأمين نياز وي به نيروي كار، به كمك وي مي آيند و فرد مذكور در مقابل آن فقط ناهار آنها را مي دهد. يكي از مواردي كه ياوار انجام مي گرفت، امور عام المنفعه نظير ساخت مساجد، پل ها، حفرچاه و نظاير آن بوده است. امروزه نيز اين امر در امور عام المنفعه ديده مي شود و در مورد پروژه هاي عمراني نيز كه دولت متولي اجراي آن مي باشد، گاهي بنا به تقاضاي علما و ريش سفيدان ويا شوراي روستا، ياوار صورت مي گيرد.
- اومه: اومه نيز نوع ديگري از يارگيري است كه دقيقاً شبيه به ياوار مي باشد و تنها تفاوت آن با ياوار اين است كه در بين زنان صورت مي گيرد.
- مشتك يا چكنه: مشتك يا چكنه نيز شكل خاصي از تعاون است كه در دامداري استفاده مي شود. بدين ترتيب كه تعدادي از بهره برداران كه تعداد دام آنها كمتر از حد يك گله مي باشد، با ادغام دام‌هايشان يك گله تشكيل داده و براي آن يك چوپان استخدام مي كنند ويا نوبتي چوپاني مي كنند. اين امر باعث كاهش هزينه و وقت مصروفه در دامداري مي گردد.
- ساير اشكال ياريگري: اشكال ديگر ياريگري سنتي درميان تركمن ها شامل هداياي نقدي و غيرنقدي است كه عموماً در عروسي ها، تولد، سوگواري، ساخت مسكن و … انجام مي گيرد. اين هدايا در بين زنان به نام«ساچاق» و در بين مردان بنام«قاتانچ» ناميده مي شود.
همانطوري كه ذكر گرديد اين سنت ها از ديرباز در امور عام المنفعه وجود داشته و امروزه نيز به شرط سامان دهي به راحتي قابل دسترسي به پروژه هاي عمراني بوده و مي تواند به عنوان امري مناسب تلقي شود. در اين راستا استفاده از اهرم هاي مؤثر در سامان‌دهي ياريگري نظير ياشولي ها (ريش سفيدان)، روحانيون، تحصيل كردگان، شوراها و در يك كلام رهبران محلي ضروري است. اين امر باعث مي گردد كه آنها نسبت به برخي از اشكالات طرح ها كه از ديد مسؤلين اجرايي و برنامه ريزي پنهان مانده ( خود به لحاظ داشتن اطلاعات محلي بدان واقفند)، واكنش نشان داده و آن را به مسؤلين گوشزد ودر رفع آن بكوشند.
منبع: www.ekalteh.blogfa.com
- ياوار: ياوار نوعي از يارگيري (و مهم ترين آن ) در ميان تركمن هاست كه درگذشته براي پشم چيني، ساخت مسكن و امور عام المنفعه اعمال مي شده است. در ياوار معمولاً مشاركت به شكل كار يدي مي‌باشد. وقتي يك نفر مثلاً مبادرت به ساخت مسكن مي نمايد، افراد براي تأمين نياز وي به نيروي كار، به كمك وي مي آيند و فرد مذكور در مقابل آن فقط ناهار آنها را مي دهد. يكي از مواردي كه ياوار انجام مي گرفت، امور عام المنفعه نظير ساخت مساجد، پل ها، حفرچاه و نظاير آن بوده است. امروزه نيز اين امر در امور عام المنفعه ديده مي شود و در مورد پروژه هاي عمراني نيز كه دولت متولي اجراي آن مي باشد، گاهي بنا به تقاضاي علما و ريش سفيدان ويا شوراي روستا، ياوار صورت مي گيرد.
- اومه: اومه نيز نوع ديگري از يارگيري است كه دقيقاً شبيه به ياوار مي باشد و تنها تفاوت آن با ياوار اين است كه در بين زنان صورت مي گيرد.
- مشتك يا چكنه: مشتك يا چكنه نيز شكل خاصي از تعاون است كه در دامداري استفاده مي شود. بدين ترتيب كه تعدادي از بهره برداران كه تعداد دام آنها كمتر از حد يك گله مي باشد، با ادغام دام‌هايشان يك گله تشكيل داده و براي آن يك چوپان استخدام مي كنند ويا نوبتي چوپاني مي كنند. اين امر باعث كاهش هزينه و وقت مصروفه در دامداري مي گردد.
- ساير اشكال ياريگري: اشكال ديگر ياريگري سنتي درميان تركمن ها شامل هداياي نقدي و غيرنقدي است كه عموماً در عروسي ها، تولد، سوگواري، ساخت مسكن و … انجام مي گيرد. اين هدايا در بين زنان به نام«ساچاق» و در بين مردان بنام«قاتانچ» ناميده مي شود.
همانطوري كه ذكر گرديد اين سنت ها از ديرباز در امور عام المنفعه وجود داشته و امروزه نيز به شرط سامان دهي به راحتي قابل دسترسي به پروژه هاي عمراني بوده و مي تواند به عنوان امري مناسب تلقي شود. در اين راستا استفاده از اهرم هاي مؤثر در سامان‌دهي ياريگري نظير ياشولي ها (ريش سفيدان)، روحانيون، تحصيل كردگان، شوراها و در يك كلام رهبران محلي ضروري است. اين امر باعث مي گردد كه آنها نسبت به برخي از اشكالات طرح ها كه از ديد مسؤلين اجرايي و برنامه ريزي پنهان مانده ( خود به لحاظ داشتن اطلاعات محلي بدان واقفند)، واكنش نشان داده و آن را به مسؤلين گوشزد ودر رفع آن بكوشند.
منبع: www.ekalteh.blogfa.com
+ نوشته شده در یکشنبه ۱۳۹۰/۱۲/۰۷ ساعت 23:35 توسط محمد قجقی
|
وبلاگ رسمی بنیادمختومقلی فراغی