بنیاد مختومقلی فراغی

اثر تازه منتشر شده کتابخانه مجلس با عنوان در باب اوقاف صفوی که مجموعه ای است از مقالات منتشر شده در مجلات علمی – پژوهشی خانم دکتر نزهت احمدی، پاسخ در خور به دو پرسش طرح شده دارد. کتاب با بحثی درباره وقف نامه، شیوه نگارش و اصطلاحات آن آغاز شده است و پس از آن مقاله ای در باب ساختار اداری نهاد وقف، گزارشی کامل از تشکیلات اداری و چگونگی اداره موقوفات در عصر صفوی را توضیح می دهد. بیشترین کارکرد موقوفات ارتباط آنها با مدارس است و در حقیقت در سده های میانه و حتی تا اواخر عصر قاجار، غالب موقوفات به مدارس علمیه اختصاص می یافته است و حتی حاکمان به انگیزه های مختلف موقوفاتی را جهت مدارس تعیین می کرده اند و متصدی این موقوفات نیز عموماً از میان خود عالمان انتخاب می شده است و یکی از جنبه های ارتباط میان دین و دولت را تشکیل می داده است. از این رو مقالات بعدی همین موضوع را مورد بررسی قرار داده است. مقاله تأثیر نهاد وقف در نظام آموزشی دوره صفوی، مسئله تأسیس مدارس و ارتباط آن با موقوفات با ذکر مواردی از موقوفات مدارس را مورد بحث قرار داده است.

مسئله مذکور به نحو جزئی تری در مقاله بعدی به بحث از شیوه اداره مدارس بر اساس وقف نامه ها در دوره صفوی پرداخته است، به واقع همانگونه که در مقالات مذکور نشان داده شده، اسناد موقوفات مدارک مهمی جهت شناخت نظام آموزشی در عصر صفویه، شیوه تحصیل و مواد درسی متداول در مدارس آن عصر است مطلبی که اگر قرار باشد بر اساس متون تاریخی عصر صفوی مورد بحث قرار گیرد، به واقع حتی در چند سطر نیز نمی توان در خصوص آن مطلب یافت و این اهمیت اسناد وقف و لزوم اهتمام بیشتر پژوهشگران به آن را نشان می دهد.
کتاب در باب اوقاف صفوی را بی گمان از حیث آنکه به گونه ای متمرکز به موضوع وقف در دوره صفوی پرداخته را باید اثری ارزشمند دانست که می تواند سر آغاز تحقیقات بیشتر گردد، موضوعی که به واقع هنوز نیازمند توجه و تحقیقات بیشتری است.
منبع;www.mirasmaktoob.ir