بنیاد مختومقلی فراغی

میراث مکتوب- کتاب«ماده تاریخ» با گونه های یازده گانه منظوم و منثور از آغار تا پایان قرن چهاردهم هجری(بخش نخست گونه های یکم تا دهم) گردآوری، تنظیم، فهارس، پیشگفتار و تحریر از دکتر سید محمد دبیر سیاقی منتشر شد.
ماده تاریخ ها که جز در مورد مرگ و مردن، درباره تولد افراد و نیز وقایع خوش و ناخوش دوران زندگی آدمی کاربرد دارند و کارهای نیک و بد انسان از هر نوع را نشان می دهند و بیانگر رویدادهای طبیعی، چون وقوع زلزله، یا آتش سوزی، یا جاری شدن سیلاب های ویرانگر و جز اینها هستند، گویاترین و دقیقترین اسناد نیز می باشند، همچنانکه به گفته شادروان حسین نخجوانی در مقدمه کتاب«مواد التواریخ» در ظرائف قنون شعریه نیز هستند و اغلب آن را جز صنایع ظریفه(هنرهای زیبا) مانند موسیقی و نقاشی و امثال آنها به شمار می آورند.
در پیشگفتار کتاب همچنین آمده است: باید دانست که پیشینیان برای هر یک از حروف ابجدی عددی را در نظر گرفته و حساب جمل را پدید آورده اند. قدیمترین ماده تاریخ منظوم از گونه یکم که از آن اطلاع و دردست داریم، از استاد سخن حکیم ابوالقاسم فردوسی است، یکی در اتمام تدوین اول شاهنامه(348 هجری قمری) و دیگری در ارسال نسخه ای از شاهنامه(تدوین اول) برای سلطان محمود غزنوی توسط امیرنصر برادر او(سپهسالار خراسان و مقیم نیشابور) به سال 389 هجری قمری، اما از لحاظ قدمت واقعه ای که در ماده تاریخ مذکور است، نخستین ماده تاریخ از گونه یکم، از کسائی مروزی است درباره تولد خود وی(341 هجری قمری)، در حالیکه آن را در پنجاه سالگی و به سال 391 هجری سروده است. سال اتمام تدوین دوم شاهنامه(400 ه ق.) نیز چهارمین ماده تاریخ گونه یکم است.