پیری رئیس یکی از دریانوردان مشهور ترک میباشد.  وی در خصوص جغرافیای دریایی فعالیتهایی داشته و به غیر از نقشه جهانی که کشیده است، با "کتاب بحریه" که  اثر معروف اوست، مشهور میباشد. کتاب بحریه، راهنمای بسیار مهمی در رابطه با معرفی سواحل، جزایر و بنادر مدیترانه و دریای اژه به شمار می رود.

در ۲۳۲ نقشه جای گرفته در این کتاب،  خصوصیات  مکانهای جغرافیایی با جزئیاتشان توصیف شده است. پیری رئیس در این اثرش، از تجربیات و منابع مختلف استفاده کرده و درخصوص دریاها و سواحلی که در آن دوره شناخته می شد، اطلاعات مفیدی داده و لیستی از انواع بادها و طوفانهای موجود در دریا تهیه کرده بود.

کتاب بحریه که به عنوان یکی از مهمترین آثار جغرافیا محسوب می گردد، به تاریخ ۱٥۲۱  توسط پیری رئیس، موسس نقشه برداری ترک حاضر شد. استفاده از نقشه های کامل دریایی که پُرتولان نام داشت از قرن سیزدهم آغاز شد.  طی سالهای قرن نوزدهم،  کتاب راهنمایی که بتواند مدیترانه را با جزئیاتش تعریف کند در کشورهای غربی وجود نداشت. نقشه های راهنما در آن دوره، توسط  دریانوردانی که در مدیترانه سفر میکردند حاضر شده و استفاده می شد.این نقشه ها به دلیل اینکه توسط دریانوردانی که منطقه را از نزدیک می دیدند کشیده می شد، نسبت به دیگر نقشه های آن دوره، دقیقتر و مورد استفاده تر بودند. همچنین برای جلوگیری از خراب شدن نقشه ها در رطوبت و نمک دریا، آنها را بر روی پوست می کشیدند.

بزرگترین خصوصیت این نقشه ها، ۱۷ عدد بادنمایی بود که بر روی آن کشیده می شد. در اصل، این بادنما ها جایگذار قطب نما بر روی نقاط خاصی از نقشه بود. توسط پرچم کشورها، علامت سلطنتها، شهرهای بزرگ، کشتی ها و برخی سمبل های دیگر، بر روی پرتولان ها که نقشه هایی با جزئیات کامل بودند، می توان اطلاعات ارزشمندی در خصوص تاریخ آن دوره به دست آورد.

کتاب بحریه که توسط پیری رئیس حاضر شده است، راهنمای بی نظیری برای کاپیتانهایی که در مدیترانه و اژه سفر می کردند بود. پیری رئیس از سال ۱٤۸۰ به همراه عمویش کمال رئیس، که از دزدان دریایی مشهور آن دوره بود، همه قسمتهای مدیترانه را گشته، در کارخانه ساخت کشتی گِلیبُلو که از پایگاههای دریایی مهم دولت عثمانی بود، کار کرد. پیری رئیس در آن زمان تجربیات ۲٥ ساله اش را به کتاب انتقال داد.

با دیدن نمونه هایی از ٤۰ دست نویس باقیمانده این کتاب که در سال ۱٥۲۱ به اتمام رسیده است، متوجه اعتبار این کتاب در آن سالها می شویم.

سال ۱٥۲٤ ابراهیم پاشا، داماد و وزیر سلطان سلیمان قانونی، پیری رئیس را در سفرش به مصر به عنوان کاپیتان راهنما به همراه برد. استفاده پیری رئیس از کتاب راهنمایش طی این سفر، دقت ابراهیم پاشا را جلب کرد. وزیر ابراهیم، از پیری رئیس خواست تا  این اثر را پاکنویس کرده و به سلطان سلیمان تقدیم کند.

پیری رئیس نیز پس از بازگشت به گِلیبُلو، کتاب بحریه را ویرایش کرده، بخش مقدمه آن که توضیحی از جغرافیای دنیا و اصطلاحات جغرافیایی بود را نیز اضافه کرد و سپس نقشه ها را تکثیر نمود. کتاب در سال ۱٥۲٥ توسط ابراهیم پاشا، به سلطان سلیمان قانونی تقدیم شد.

پیری رئیس در مقدمه کتاب بحریه به موضوعاتی چون، هدف از نوشتن این کتاب، ضرورت علوم دریایی برای دریانوردان، طوفانها، اسامی بادها، معرفی قطب نما، معرفی نقشه، معنی نشانه های موجود در نقشه، اسامی دریاها و خصوصیاتشان،  اسکان پرتغالیها در اقیانوس هند، سواحل آفریقا، دریای چین، اقیانوس هند و کشف قاره امریکا، جای داده است. قسمت دوم کتاب بحریه، با تعریف تنگه چاناککاله و قلعه های سلطانیه و کیلیت باهیر آغاز می شود.سواحل و جزایر دریای اژه، شبه جزیره مُرا، سوحل آدریاتیک، ایتالیا، سیجیلیا، ساردونیا، جزایر کورسیکا، سواحل فرانسه،بنادر و سواحل اسپانیا، جزایر قناری، سواحل افریقای شمالی، مصر و رودخانه نیل، سواحل شرق مدیترانه، گیریت و قبرس، جنوب آناتولی و جزایر وسواحل اژه، خلیج گلیبلو و ساروس نیز در قسمت دوم کتاب بحریه معرفی می شود.

پیری رئیس به غیر از اطلاعاتی که از عمق آبهای این جزایر و سواحل، مناطقی که کشتیها می توانند لنگر بیندازند، بافت گیاهی ساحل، آبهای آشامیدنی و امکانات ساخت کشتی می دهد، از انسانها، ادیان، قدرتهای سیاسی و وضعیت تجاری نیز اطلاعاتی میدهد. گفتنی است این کتاب شامل اطلاعات باستانشناسی نیز میباشد.

پیری رئیس به غیر از دادن اطلاعات، نقشه دریایی کامل و مقیاس بالایی از همه بنادر و سواحل را نیز تهیه نموده است. باید کتاب بحریه را به عنوان راهنمای گردشگری مدیترانه ای نیز به شمار آورد. این کتاب که آثار تاریخی و ساختمانها نیز در آن  ترسیم شده است، اطلاعات مهمی در خصوص بیوگرافی پیری رئیس نیز به ما داده و منبع کمیابی در این خصوص میباشد. بعدها برای استفاده بیشتر از این کتاب، سواحل و جزایر دریای مرمره و استانبول نیز به آن اضافه شده است.

برخی نوشته هایی که از کتاب اصلی کپی شده اند، در کتابخانه های مهم دنیا و موزه ها و کتابخانه های دولتی استانبول جای گرفته است. یکی از مهمترین نوشته های کتاب بحریه که  اطلاعات جالبی ازصدها جزیره، ساحل، شهر و بنادر سالهای اول قرن شانزدهم در بردارد نیز با ۲۳۲ نقشه، در کتابخانه دانشگاه استانبول میباشد.

منبع: ت.ر.ت فارسی