يونيسف، كتابخانه. كتابخانه صندوق بين‌المللي كودكان ملل متحد (يونيسف)[1]  از نهادهاي وابسته به ملل متحد است  كه در 1946 با نام "صندوق بين‌المللي كمك‌هاي اضطراري ملل متحد به كودكان"، به‌منظور كمك به بهداشت كودكان آسيب‌ديده در كشورهاي ويران شده در جنگ جهاني دوم و اجراي برنامه‌هاي رفاه اجتماعي براي آنان تأسيس شد. بعد از پايان دوران اضطرار (1950 به بعد) تلاش‌هاي يونيسف توسعه يافت و متوجه برنامه‌هاي عمومي رفاهي براي كودكان، به‌خصوص در كشورهاي فقير و توسعه نيافته، شد (تغيير نام آن اين معني را منعكس مي‌كند). درآمد يونيسف از كمك‌هاي داوطلبانه كشورهاي عضو سازمان ملل متحد و افراد نيكوكار تأمين مي‌شود.

كتابخانه يونيسف  واقع در محل اداره مركزي سازمان ملل در نيويورك، به سازمان ملل متحد و سازمان‌هاي همسوي يونيسف خدمت مي‌رساند (3: 2). اين كتابخانه در 1968 با مجموعه‌اي كوچك براي برآوردن مسائل اقتصادي شهري و روستايي در كشورهاي در حال توسعه بر وضعيت كودكان، مسائل زنان، و نيازهاي كاركنان دفتر يونيسف آغاز به‌كار كرد؛ اما در حال حاضر از معتبرترين كتابخانه‌ها در موضوع مسائل زنان و كودكان در شهر نيويورك است و به 35 كتابخانه منطقه‌اي و شاخه در سراسر جهان، از جمله ايران، خدمت مي‌كند. نشر و توزيع گزارش تحقيقات كاركنان يونيسف در سراسر جهان از خدمات آنست. كتابخانه‌هاي منطقه‌اي يونيسف بيش از كتابخانه‌هاي شاخه گسترش يافته‌اند. مهم‌ترين آنها در ابيجان، بانكوك، بوگوتا، فلورانس، و ژنو قرار دارند (1: 1، 4). اين كتابخانه‌ها نوپا هستند. مركز خدمات ژنو در اواخر 1970 و كتابخانه فلورانس، كه مركز اطلاعات مربوط به كودكان كشورهاي در حال رشد است، در 1989-1990 ايجاد گرديد (2).

موضوعات مورد توجه يونيسف طبق هدف‌هاي تعريف شده عبارتند از: همكاري بين كشورهاي گوناگون در امور نوع‌دوستانه جهت بهزيستي انسان‌ها، حقوق بشر به طور اعم و حقوق كودك به طور اخص، تأثير مسائل اقتصادي شهري و روستايي در كشورهاي در حال توسعه بر وضعيت كودكان، مسائل زنان و دختران خردسال به‌ويژه در ارتباط با تبعيضات موجود در كشورهاي توسعه يافته و نيافته ميان زنان و مردان، آموزش و تواناسازي زنان، تأكيد بر آموزش دختران خردسال با هدف رفع تبعيضات موجود در اين امر بين دختران و پسران در كشورهاي در حال توسعه، مطالعه نيازهاي تغذيه‌اي كشورهاي در حال رشد به‌ويژه در زمينه تأمين ريزمغذّي‌ها (يد، آهن، ويتامين آ.)؛ مراقبت‌هاي بهداشتي اوليه به ويژه براي كنترل مرگ و مير كودكان زير پنج سال از طريق واكسيناسيون، تحقيقات مربوط به بهزيستي مادران باردار براي پيشگيري از بيماري‌هاي بعدي مادران و نوزادان، كنترل جمعيت، و بالاخره بهداشت محيط زيست با تأكيد بر مسائل كشورهاي در حال رشد.

بر طبق سياست كلي سازمان ملل متحد، انتخاب مواد در موضوعات فوق بايد به‌گونه‌اي صورت پذيرد كه آرا و نقطه‌نظرهاي مختلف را در كنار يكديگر عرضه كند.

منابع را معمولا كتابخانه مركزي يونيسف تهيه مي‌كند و در اختيار 35 كتابخانه منطقه‌اي و شاخه قرار مي‌دهد؛ متقابلا، تحقيقات انجام شده در كشورهاي مختلف جهان در زمينه‌هاي مورد علاقه يونيسف توسط آنها گردآوري شده و به كتابخانه مركزي مي‌فرستاده مي‌شود. كتابخانه فهرست تازه‌هاي خود را به‌صورت فصلي، و فهرست مندرجات نشريات جاري را دو بار در ماه چاپ مي‌كند (1: 3-4).

كتابخانه اداره مركزي يونيسف علاوه بر ارتباط با كتابخانه‌هاي شهر نيويورك و خارج از آن، از طريق اينترنت با چهار پايگاه اصلي اطلاع‌رساني يعني ديالوگ (با گرايش جامعه‌شناسي)، مدلاين (با گرايش پزشكي)، دي. دي. اس.[2] (ابرگزيده پايگاه‌هاي سازمان ملل متحد)، و يو. ان. بيس[3] (پايگاه‌هاي سازمان ملل متحد) ارتباط درون خطي دارد. پانصد پايگاه موضوعي تخصصي، از جمله پايگاه "كودكان آزارديده"، اريك (با گرايش آموزش و پرورش)، و پاپ لاين[4] (گرايش تخصصي جمعيت‌شناسي) نيز در اختيار استفاده‌كنندگان است. پايگاه‌هاي اطلاعاتي تخصصي‌تر نيز در يونيسف تهيه مي‌شوند؛ از جمله مي‌توان به پايگاه‌هاي داده‌هاي شهري[5] اشاره كرد كه اطلاعات مربوط به شهرنشيني، ميزان فقر شهرنشينان در كشورهاي در حال توسعه، و موضوعات وابسته را گردآوري مي‌كند (4: 3).

كتابخانه يونيسف در شكل امروزي كتابخانه‌اي واسپاري براي انتشارات يونيسف در سراسر دنياست، بنابراين، مجموعه كاملي از اسناد و انتشارات ستاد مركزي و مؤسسات تابعه در سراسر دنيا را گردآوري مي‌كند و از اين نظر كتابخانه‌اي آرشيوي به‌شمار مي‌رود. از طرف ديگر، مواد لازم براي مجموعه اصلي به‌گونه‌اي گردآوري مي‌شوند كه نيازهاي روزمره و دائمي كاركنان را برآورده سازند و از اين لحاظ كتابخانه بسيار فعالي محسوب مي‌شود.

>اصطلاحنامه يونيسف[6]> علاوه بر مفاهيم، نام كشورها، و سازمان‌هاي بين دولتي، و غيردولتي مهم را هم دارد. اين اصطلاحنامه به‌گونه‌اي طراحي شده است كه بتواند كار تهيه اصطلاحنامه‌هاي خاص‌تر واژه‌نامه‌هاي موضوعي را كه ممكن است در آينده به‌وجود آيند، تسهيل كند (3: 4).

 مآخذ:

1) The Headquarters Library Guide for Headquarters and Field Staff Users. New York: Unicef, [sd]; 2) Farideh Taheri to Unicef Headquarters, Personal Correspondence. 15 Jun. 1996. Unicef; 3) Unicef Thesaurus. New York: Unicef, 1997; 4) Urban Database: Developing World Population Change. New York: Unicef, 1995.

                فريده طاهري

[1]. United Nations International Children᾽s Emergency Fund (UNICEF)
[2]. DDS (Devolpment Data Services)
[3]. UNBIS
[4]. Pop Line
[5]. Urban Database
[6]. Unicef Thesaurus